ملزومات الگوپردازی از شهید سلیمانی برای نوجوانان

سیده‌فاطمه حسینی، مشاور و روانشناس خانواده در گفت‌وگو با ایکنا از چهارمحال‌وبختیاری با گرامیداشت یاد و خاطره سردار دل‌ها شهید سردار حاج قاسم سلیمانی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اهمیت و ضرورت الگوگیری نوجوانان از این شخصیت بزرگ اظهار کرد: در روانشناسی تعلیم و تربیت، دو ابزار بسیار قدرتمند یعنی «الگو» و «گروه» برای جهت دادن به نوجوان مرسوم هستند و اگر بخواهیم جوان و نوجوان ما به‌عنوان سرمایه ارزشمند جامعه در مسیر صحیح زندگی قرار بگیرد و رشد و بالندگی و تعالی را تجربه کند، باید از این ابزارهای تسهیل‌گر استفاده کنیم. 

وی با ذکر اینکه دو ابزار الگو و گروه برای منحرف کردن نوجوانان و جوانان نیز ممکن است کاربرد داشته باشد، ادامه داد: آنانی هم که افکار و اهداف ضدبشری دارند و به جان بشریت افتادند نیز از همین ابزارها برای نابودی افکار و اندیشه‌های پاک قشر نوجوان و جوان استفاده می‌کنند. 

حسینی با تأکید بر اینکه خوشبختانه ما هر دو ابزار گروه و الگو را به نحو اکمل در دسترس داریم و می‌توانیم در اختیار نسل جدید قرار دهیم، بیان کرد: ما اسطوره‌ها و الگوهایی ناب داریم که همه دنیا در حسرت آنهاست و در رأس همه الگوها، اهل بیت عصمت و طهارت(ع) هستند. سیره رفتاری و عملی این بزرگواران میراث بسیار ارزشمندی است که با بازروایی و ارائه به فرزندانمان می‌توانیم تربیت صحیح دینی را داشته باشیم و نسل جدید را به راه روشن کمال و سعادت هدایت کنیم.

رئیس سابق مرکز مشاوره و خدمات روانشناختی دانش‌آموزی اداره‌کل آموزش و پرورش چهارمحال‌وبختیاری اظهار کرد: ما همچنین اسطوره‌هایی داریم که متعلق به عصر معاصر بوده و کسانی هستند که در بین ما زندگی می‌کنند، بنابراین نوجوان و جوان ما به خوبی زندگی این اسطوره‌ها را لمس کرده و ارتباط برقرار می‌کنند؛ از این دست اسطوره‌های بزرگ در کشور خوشبختانه کم نیستند.

اهمیت الگوپردازی از شخصیت سردار سلیمانی 

حسینی مشکلات، کاستی‌ها و کم‌کاری‌ها در زمینه فرهنگ‌سازی، ارائه فرهنگ و عقاید محکم را یادآور شد و توضیح داد: با این حال، الگوها و شخصیت‌های بزرگی همچون شهدا و در رأس آنان، سردار شهید حاج قاسم سلیمانی را داریم که به نظر می‌رسد در الگوپردازی و ارائه و معرفی این الگوها نیز دچار قصوراتی هستیم و اشکالاتی وارد است که جا دارد در این مورد فکر کنیم و چاره‌ای بیندیشیم.

وی با یادآوری اینکه سردار سلیمانی یک شخصیت ویژه و ناب است، افزود: وی با تیزبینی، هوشمندی، شجاعت زندگی کرد و خلأهایی را که هر چشم تیزبینی نمی‌دید و هر دریادلی نمی‌توانست به آن ورود کند، شجاعانه پوشش داد و برای رفع آن‌ها خالصانه تلاش و مجاهدت کرد. سردار سلیمانی در عین حال که یک مدیر ارشد نظامی و یک ژنرال رده بالا بود، اما زندگی ساده‌ای داشت و با تواضع و اخلاص در بین مردم حضور می‌یافت و اهل مهربانی و عطوفت بود و این جمع اضداد در شخصیت شهید سلیمانی الگوهایی هستند که جا دارد روایت شوند. 

حسینی با ابراز تأسف از اینکه در ارائه اسطوره‌ها گاه تمام ظرافت‌ها را رعایت نمی‌کنیم، تصریح کرد: پرسش اینجاست که در یادواره شهادت سردار دل‌ها در پوسترها و عکس‌ها یا محتواها و تولیدات رسانه‌ای تا چه میزان با نگاه دقیق و کارشناسانه به ارائه شخصیت این شهید والامقام توجه می‌شود. در این دست تولیدات تا چه میزان صفات برجسته سردار سلیمانی اعم از ایمان، شجاعت، عزت نفس، هوشمندی، توفیقات نظامی و... برای مخاطبان با روش‌های مؤثر و کارآمد، تبیین و بازروایی می‌شود. سردار سلیمانی شخصیت برجسته‌ای است که کل دنیا او را دیده و تحسین می‌کند، اما ما در معرفی صحیح او به فرزندانمان غافل هستیم. 

معرفی صفات برجسته سردار سلیمانی برای نوجوانان 

وی با تأکید بر اینکه زندگی ساده و بی‌تکلف سردار سلیمانی در بین مردم و توجه به محرومان و مستضعفان برخاسته از روحیه تواضع و فروتنی وی بود، اضافه کرد: نباید خیلی ساده از این صفات برجسته عبور کنیم و باید بتوان با روش‌های زیبا و جذاب این بزرگی و عظمت را در کوچه و بازار، خیابان، محافل و برنامه‌ها، سخنرانی‌ها، رسانه‌ها، سالن‌های تئاتر، مدارس، دانشگاه‌ها و... به مخاطبان خاصه نسل نوجوان و جوان انتقال دهیم.

حسینی در پاسخ به این پرسش که کدام وجه شخصیتی سردار سلیمانی قابلیت بازروایی برای نسل نوجوان دارد، اظهار کرد: نوجوان و جوان هر اطلاعاتی را که دریافت کند، در ذهن پردازش و تحلیل و نقادانه در مورد آن فکر می‌کند، بنابراین به‌ نظرم تمام ابعاد زندگی وی حتی وجه نظامی قابلیت بازروایی دارد؛ سردار سلیمانی در عین حال که یک نظامی هوشمند و باتدبیر و موفق بود و منطق و استدلال بسیار بالا داشت، سرشار از عواطف و احساسات عمیق بود و مصادیق آن را در فیلم‌ها و کلیپ‌های ایشان هم می‌توانیم ببینیم. 

این روانشناس خانواده مردمی بودن شهید سلیمانی را مورد تأکید قرار داد و افزود: این شخصیت برجسته نظامی بدون تکبر و تکلف مانند یک عضو عادی جامعه در بین مردم بود، با اخلاص و تواضع رفتار می‌کرد و همدل و هم‌صحبت و همدرد مردم بود، بنابراین این وجه شخصیت سردار او را به یک الگوی بسیار فاخر و ارزشمند تبدیل می‌کند زیرا مردم او را دوست داشته و پذیرای او هستند و الگوگیری بالایی از او دارند. 

حسینی با تأکید بر اینکه نوجوان و جوان همواره دنبال قهرمان می‌گردد تا از او الگوبرداری کند، گفت: سردار سلیمانی یک قهرمان حقیقی و کسی بود که همه اقشار مردم را با هر نوع عقیده سیاسی یا با هر نوع ظاهری مانند فرزندان خود می‌دانست و احترام می‌کرد، وی قائل بود که دختر کم‌حجاب دختر من و دختر جامعه است. این سردار شهید ورود ممنوع‌ها را با شجاعت، تیزبینی و هوشمندی، عطوفت و مهربانی، خوش‌گفتاری و نیک‌اندیشی کنار می‌گذاشت. وی اهل قضاوت نبود و از ظاهر افراد آنها را قضاوت نمی‌کرد و این را در سخنرانی‌ها، نقل قول‌ها، خاطرات و کلیپ‌ها می‌توانیم به وضوح ببینیم. 

پرهیز از بزرگ‌نمایی در معرفی شهید سلیمانی 

این مشاور و روانشناس در پاسخ به پرسشی مبنی بر آسیب‌های احتمالی در تولید محتوا با موضوع شخصیت سردار سلیمانی بیان کرد: معرفی شخصیت ایشان باید به‌ دور از اغراق باشد با این توضیح که شهید سلیمانی به‌عنوان یک شخصیت کامل و بی‌نقص بوده و نیازی به اغراق ندارد پس هر محتوایی در هر قالبی باید روایت‌گر زندگی واقعی وی باشد. باید بتوانیم بدون هیچ سانسور یا افراط و زیاده‌روی به بازروایی خود واقعی سردار بپردازیم و شخصیت وی را غیرقابل دست‌یابی نکنیم. 

حسینی با ابراز تأسف از خطای راهبردی در معرفی شخصیت‌های بزرگ اظهار کرد: ما گاه در معرفی شهدا یا علمای دین و شخصیت‌های برجسته دچار خطا شدیم و با بزرگ‌نمایی و اغراق، این شخصیت‌ها را غیر قابل دستیابی جلوه دادیم؛ اهل بیت(ع) را آنچنان با اغراق نشان دادیم که مردم مطمئن شوند هرچقدر هم تلاش کنند نمی‌توانند به گرد پای این بزرگواران هم برسند. البته این رویکرد کم‌کم تصحیح شد و در سال‌های اخیر بهبود یافته است. جا دارد که ماجراهای واقعی و خاطرات مستند شهید سلیمانی که درس‌آموز هستند، بدون ماسک و بدون سانسور در رسانه‌ها و فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی به سمع و نظر مردم برسد.

وی با تأکید بر اینکه خود واقعی سردار سلیمانی به‌عنوان یک قهرمان واقعی باید به مردم و نسل جوان معرفی شود، بیان کرد: هیچ دلیلی نداریم که در بازگویی و بازروایی این شخصیت اغراق به خرج بدهیم، بنابراین باید در تولید محتوا با موضوع این شهید والامقام از تحریف واقعیات یا ایجاد انحراف از تعریف درست نسبت به وی پرهیز کرد. 

غفلت از اثربخشی در تبلیغ 

این مشاور و روانشناس خانواده گفت: بنده به‌عنوان کسی که سال‌هاست در حوزه روانشناسی و درمان در حوزه نوجوانان کار می‌کنم معتقدم که متأسفانه ما در امر تبلیغ دچار خطاهایی شده‌ایم و کمتر به اثربخشی تبلیغ فکر کردیم. باید پژوهشگران و کارشناسان به کمک بیایند و اثربخشی تبلیغ را با رویکرد علمی و روانشناختی بررسی کنند. مثلاً در یادبود شهادت سردار سلیمانی همه شهر را سیاه‌پوش می‌کنیم. شکی نیست که ما سوگوار فقدان این شخصیت بزرگ و محبوب هستیم، اما در عین حال بر او غبطه می‌خوریم، چراکه به مقام رفیع شهادت نائل شد. اینکه با این گستردگی در سالگرد سردار سلیمانی در و دیوار مدرسه و معابر و اماکن عمومی را مشکی کنیم بی‌آنکه شخصیت ایشان را برای نوجوان و جوان تبیین کنیم، خطاست. 

حسینی ادامه داد: سردار سلیمانی یک ژنرال نظامی برجسته و یک شخصیت کامل و بی‌نقص عصر حاضر است، پس جا دارد در یادبود ایشان فرصت را مغتنم بدانیم و تا می‌توانیم انتقال‌دهنده ابعاد شخصیتی این قهرمان ملی برای نسل جدید باشیم. دیوارنوشت‌ها، پوسترها، پارچه‌نوشته‌ها، محتوای محافل و برنامه‌های بزرگداشت شهید و هر اقدامی که برای بزرگداشت سالگرد ایشان برگزار می‌شود باید ارائه‌دهنده وجهی از ابعاد شخصیتی او بدون اغراق و بزرگ‌نمایی باشد تا بتوانیم این الگو را به‌خوبی به مردم خاصه جوانان و نوجوانان معرفی کنیم. 

وی با اشاره به اینکه نشاط دائمی سردار سلیمانی باید به نسل نوجوان و جوان به‌خوبی معرفی شود بر الگوپردازی صحیح از این شخصیت ممتاز تأکید و اضافه کرد: به نظرم در یادواره‌های این شهید والامقام به جای تمرکز بر سوگواری شهادت باید سربلندی، افتخارآفرینی، پرهیز از غرور، مسئولیت‌پذیری، ایمان محکم، ایثار، صلابت، شجاعت، اعتماد به‌نفس، هوشمندی و تیزبینی، عطوفت و مهربانی، ولایت‌مداری، احترام به مردم و دیگر ویژگی‌های بارز ایشان را برای عموم بازگو کنیم. سردار سلیمانی به آرزوی دیرینه خود یعنی شهادت در راه خدا نائل شد و ما همیشه در کنار غصه فقدانش، به حال خوب او غبطه می‌خوریم.

حسینی در پایان گفت: اگر در معرفی درست الگوها به نسل نوجوان و جوان موفق عمل کنیم، سرعت ما برای دستیابی به اهداف در تربیت نسل قوی و توانمند افزایش یافته و جامعه متعالی شکل خواهد گرفت.