آموزش؛ کلیدواژه کیفیت‌بخشی به مسابقات قرآن

اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی چهارمحال‌وبختیاری که این روزها نامش بیش از گذشته در فضای فرهنگی استان تکرار می‌شود و در رویدادها و برنامه‌های حوزه فرهنگی و هنری تمام‌قد پای کار است و به یاری نهادها و سازمان‌ها می‌آید، در روزهای پنجشنبه و جمعه ۱۵ و ۱۶ شهریورماه صحنه برپایی مهم‌ترین و اصلی‌ترین رویداد قرآنی سال در چهارمحال‌وبختیاری یعنی چهل‌وهفتمین دوره مسابقات سراسری قرآن کریم در مرحله استانی و بخش آوایی بود. 

این مسابقات با برپایی مراسم افتتاحیه همراه بود، مراسمی که رسم همیشگی غیبت مسئولان ارشد و مدیران نهادهای فرهنگی و قرآنی را نشکست و باز هم صندلی‌های این مقامات استان در یک برنامه قرآنی خالی ماند. نکته‌ای که مدیرکل اوقاف و امور خیریه استان نیز به آن اشاره و تأکید داشت که مسئولان ارشد و مدیران استان برای حضور در مراسم افتتاحیه چهل‌وهفتمین دوره مسابقات سراسری قرآن کریم استان دعوت شدند.

نبود اعتبارات قرآنی و زیرساخت‌های لازم در مجموعه اوقاف و امور خیریه باعث بروز مشکلات فراوانی از جمله در تأمین فضا و امکانات برپایی مراحل شهرستانی و استانی مسابقات سراسری قرآن، برگزاری دوره‌های آموزشی تخصصی با دعوت از داوران تراز اول ملی، استفاده از ظرفیت اساتید و داوران مشهور ملی و بین‌المللی برای امر داوری و نیز تأمین جوایز برگزیدگان شهرستانی و استانی شده است که از جمله اهدای با تأخیر چندین ماهه جوایز و برگزاری مراسم اختتامیه دوره قبلی مسابقات محل گلایه قرآنیان برگزیده شد. 

بازگشت بخش شکوفه‌ها یعنی متسابقان زیر ۱۸ سال به مسابقات سراسری قرآن کریم اتفاق جدیدی بود که امسال شاهدش بودیم و در دو رشته قرائت تحقیق و حفظ کل می‌توانستند شرکت کنند. اگرچه تعداد متسابقان نوجوان راه‌یافته به مرحله استانی از تعداد انگشتان یک دست هم فراتر نرفت اما اتفاق مبارکی بود که پای خانواده‌ها و پدر و مادرهای دغدغه‌مند را به مسابقات قرآن کشید که باید به فال نیک بگیریم. 

حضور قاریان نوجوان و پرشور و با انگیزه در حالی بود که امسال شاهد غیبت برخی چهره‌های قرآنی بودیم، افرادی که سال‌های گذشته در مسابقات قرآن استان در رشته‌های مختلف شرکت می‌کردند و همه ساله حضور فعالی داشتند، اما امسال به این مسابقات نیامدند یا در مرحله استانی غایب بودند. 

این دوره از مسابقات سراسری قرآن کریم در ابعاد مختلف نیازمند بررسی بوده و مستلزم تحلیل و آسیب‌شناسی با نظرخواهی از کارشناسان و اهل فن است که ایکنا در این راستا گزارش‌هایی را در دستور کار قرار داده است. آنچه در ادامه می‌آید، نظر برخی اعضای هیئت داوران مرحله استانی چهل‌وهفتمین دوره مسابقات سراسری قرآن کریم در خصوص ابعاد فنی این رویداد قرآنی و سطح متسابقان است که تقدیم مخاطبان گرامی می‌شود.

متسابقان پیشرفتی نداشتند 

رضا سعادت‌نیا، استاد دانشگاه اصفهان و داور وقف و ابتدا در این دوره از مسابقات در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا با اشاره به اینکه سطح متسابقان نسبت به سال گذشته که در این مسابقات در شهرکرد داوری داشتم پیشرفت چندانی نداشته است، اظهار کرد: «آموزش» کلیدواژه پیشرفت متسابقان در رشته‌های مختلف است یعنی آنها باید یک سال آموزش ببینند تا بتوانند ثمره این آموخته‌ها و تمرین‌ها را در صحنه مسابقات به منصه ظهور بگذارند. 

وی با ذکر اینکه به‌ویژه در بخش نوجوانان استعدادهای خوبی را در این مسابقات مشاهده کردیم، ادامه داد: ما امروز نوجوانان مستعدی را دیدیم که نیازمند راهنمایی و آموزش هستند؛ نباید مسابقه برای مسابقه باشد بلکه هدف و فلسفه مسابقات قرآن شناسایی و جذب استعدادها و پیش‌بینی تمهیدات برای پرورش آنهاست. 

سعادت‌نیا تأکید کرد: نوجوانی که صدای خوبی دارد و سرشار از استعداد و انگیزه و نشاط است اما در تجوید و روخوانی یا قواعد فنی سطح ضعیفی دارد این پیام را می‌رساند که در زمینه آموزش ضعف وجود دارد و این نوجوان اگر پیشرفت نکند معلوم نیست که سال بعد هم به این مسابقات بیاید و اگر هم بیاید، توفیقی کسب نمی‌کند.

این داور مسابقات قرآن تأکید کرد: نهادهای مرتبط به‌ویژه اوقاف و امور خیریه جا دارد یک روند مستمر یک‌ساله هفته‌ای یک‌بار یا لااقل ماهی یک‌بار تا مسابقات سال بعد را برای تعلیم و پرورش استعدادهای قرآنی و ارتقای سطح قاریان و حافظان استان فراهم کنند تا در زمینه تجوید و صوت و قواعد وقف و ابتدا و ... قوی شوند و سال آینده مسابقات با کیفیت‌تری برگزار شود. 

سعادت‌نیا با بیان اینکه برای متسابقان پیش‌بینی استاد راهنما در محل مسابقات انجام گرفته است، افزود: متسابقان می‌توانند به این استاد مراجعه و نکات فنی اجرای خود در زمینه‌های صوت، لحن، تجوید، وقف و ابتدا و ... را مرور کنند و این نکات را برای مسابقات بعدی مدنظر داشته باشند. 

حضور امیدبخش نوجوانان 

سیدعبدالله میراحمدی، داور راهنما در این دوره از مسابقات قرآن اوقاف به خبرنگار ایکنا گفت: مسابقات قرآن رویداد بسیار ارزشمند و بزرگی است که امسال شاهد برنامه‌ریزی خوبی از سوی دست‌اندرکاران بودیم و این رویداد در فضایی زیبا و مطلوب در حال برگزاری است.

وی ادامه داد: برداشت بنده از مسابقات امروز این بود که سطح نوجوانان در مقایسه با بزرگسالان بهتر بود یعنی رشد متسابقان نوجوان راه‌یافته به این مرحله بهتر بود؛ نکته دیگر اینکه، شرکت‌کنندگان در رشته اذان قوی‌تر بودند.

میراحمدی با اشاره به اینکه امسال تعداد متسابقان کاهش محسوسی داشت، افزود: در بخش بزرگسالان تغییری نسبت به سال گذشته در تحقیق و ترتیل نداشتیم و رشدی اتفاق نیفتاده است.

این مدرس دانشگاه با ابراز خرسندی از حضور دوباره نوجوانان در مسابقات سراسری قرآن، تأکید کرد: قاریان نوجوانی که امروز تلاوت داشتند در مقایسه با قاریان نسل‌های قبلی جرئت بیشتری در اجرا داشتند و با اعتماد به نفس به تلاوت پرداختند که این استعدادها حتماً نیازمند هدایت و پرورش هستند تا نسل جدیدی از قاریان موفق به فضای قرآنی استان معرفی شود. 

علل اصلی افت کمی و کیفی مسابقات قرآن 

مصطفی اصفهانیان، داور صحت حفظ با اشاره به اینکه اگر آموزش مؤثر و مطلوبی در طول سال اتفاق نیفتد طبعاً مسابقات قرآن نیز در سطح مطلوبی نخواهد بود، اظهار کرد: اوقاف هم در طول سال و هم قبل از مسابقات باید تمهیدی فراهم کند که متسابقان و علاقه‌مندان شرکت در این رقابت‌ها آموزش‌هایی را پشت سر بگذارند تا در پرتو این دانش‌افزایی و مهارت‌آموزی، عملکرد و پیشرفت بهتری در مسابقات داشته باشند.

اصفهانیان ادامه داد: علاوه بر ضعف کیفی، در بخش کمی نیز در این چندساله در مسابقات سراسری قرآن در سطح کشور شاهد افت هستیم که یکی از عوامل، ارتقا و حرفه‌ای‌تر شدن آیین‌نامه مسابقات و سختگیرانه شدن است که بسیاری از شرکت‌کنندگان انگیزه حضور در این مسابقات را حداقل در مراحل شهرستانی و استانی ندارند. 

این داور مسابقات قرآن کریم تأکید کرد: علت دیگر افت کمیت مسابقات مربوط به جوایز است و تا زمانی که جوایز شهرستانی و استانی ارتقا پیدا نکند، کمتر کسی رغبت حضور در این رقابت‌ها را خواهد داشت. 

اهمیت توجه به معانی و مفاهیم آیات

زینب نجفی، داور وقف و ابتدا نیز با اشاره به بخش ترجمه و مفاهیم رشته‌های آوایی به خبرنگار ایکنا گفت: هر ساله ۲ جزء از قرآن کریم برای آزمون در نظر گرفته می‌شود. تا سال قبل روال این بود که متسابق یک صفحه از قرآن را قرائت و مفاهیم کلی آن را بیان می‌کرد که امسال این روال تغییر کرده است.

وی ادامه داد: آزمون ترجمه و مفاهیم ۲ نمره دارد و می‌تواند نقشی تعیین‌کننده در تعیین نفرات اول تا سوم داشته باشد به‌ویژه اگر اختلاف نمرات بین نفرات برگزیده اندک باشد، نمره این بخش تأثیرگذارتر خواهد بود. در این آزمون چهار لغت هر کدام بیست‌وپنج صدم و ۲ عبارت هر کدام نیم نمره از متسابق پرسیده می‌شود.

نجفی تأکید کرد: متسابقان باید به معانی و مفاهیم آیات مسلط باشند و پاسخ‌های دقیق بدهند تا نمره کامل بخش ترجمه و مفاهیم را کسب کنند. 

این بانوی قرآنی چهارمحال‌وبختیاری در پایان گفت: توجه به معنا برای حافظ و قاری بسیار تعیین‌کننده است و ضرورت دارد. تأکید بر بخش مفاهیم مبتنی بر منویات مقام معظم رهبری است که همواره توصیه دارند قرائت ما نباید صرفاً بالا و پایین شدن صوت باشد بلکه باید به معانی مفاهیم نیز توجه و براساس معنا، تلاوت شود.

اهمیت بخش تجوید در حسن حفظ و حسن تلاوت 

مهری بابایی‌فروشانی، داور بخش تجوید با اشاره به اینکه اکثر متسابقان در بخش تجوید متوسط یا ضعیف بودند، اظهار کرد: انتظار این است که در مرحله استانی سطح کیفی بالاتر باشد و متسابقان در زمینه صوت، لحن، تجوید و حسن حفظ قوی‌تر باشند.

وی ادامه داد: جا دارد متسابقان از ظرفیت اساتید استان بیشتر استفاده کنند و کلاس‌های آموزش قرآن تقویت شود تا سطح متسابقان در مسابقات مختلف از جمله مسابقات سراسری اوقاف ارتقا یابد. 

بابایی‌فروشانی تأکید کرد: تجوید ۳۵ نمره در ارزیابی‌های متسابقان دارد که بالاترین نمره در حسن حفظ و حسن تلاوت است و بنابراین بسیار اهمیت دارد و متسابقان باید بیشتر کار کنند و با زمینه قوی‌تری به این رقابت‌ها بیایند.

در پایان، صدیقه بارانی، داور بخش لحن و رئیس هیئت داوران این دوره از مسابقات قرآن در بخش بانوان با قدردانی از اوقاف و امور خیریه استان در فراهم ساختن فضای مطلوب و چیدمان زیبا برای برپایی مرحله استانی چهل‌وهفتمین دوره مسابقات سراسری قرآن استان، اظهار کرد: سطح کیفی شرکت‌کنندگان باتوجه به تغییرات آیین‌نامه مسابقات، به نظرم مطلوب و قابل قبول بود و شرکت‌کنندگان ارتقا داشتند و شاهد کیفیت تلاوت‌ها بودیم.