نوآوری در تعزیه از جنس احیا و تقویت سنتهاست
یک مدرس دانشگاه با اشاره به اینکه هنر را باید ابزار خلق و نوآوری دانست، گفت: تعزیه بهعنوان یک هنر پیشرو از این قاعده مستثنی نیست، اگرچه جنس نوآوری در تعزیه از جنس تجدد نیست بلکه احیا و تقویت سنتهاست که استفاده از ظرفیتهای خلاقانه و ابتکاری میتواند این آیین سنتی را قوام دوام و ارتقا ببخشد.
افراسیاب صادقی، دارای دکترای فلسفه تعلیم و تربیت و مدرس دانشگاه است که از سن هفت سالگی فعالیت خود را بهعنوان طفلخوان در گروه تعزیهخوانی حضرت ابوالفضل(ع) شهر چلیچه از توابع شهرستان فارسان آغاز کرد و میگوید که افتخار اجرای غالب نسخ تعزیه را در طول چهار دهه گذشته داشته است.
این قاری و فعال قرآنی در طول ۱۵ سال گذشته بهعنوان عضو انجمن تعزیه استان چهارمحالوبختیاری در حوزه داوری سوگوارههای استانی و مدرس برخی دورههای آموزشی در حوزههای مختلف آیینی، تبیینی و اجرایی کار کرده و فعالیتهای درخشانی را در کارنامه کاری خود در حوزه تعزیهخوانی و هنرهای آیینی دارد.
این مدرس دانشگاههای شهرکرد و فرهنگیان همچنین در سال ۸۶ برای نخستینبار در دانشگاه با حضور و راهبری مرحوم استاد «جابر عناصری» رویکرد جدیدی را در تعزیه استان کلید زد که بعد از آن چندین تعزیه در دانشگاههای استان در قالبهای سالنی و میدانی به اجرا در آمد.
این هنرمند فرهیخته استان که در این شبهای منتهی به اربعین حسینی بهعنوان داور تخصصی در امر برگزاری هفدهمین سوگواره عاشورایی تعزیه چهارمحالوبختیاری در بیتالعباس(ع) شهرکرد به داوری آثار هنرمندان استان مشغول است، بههمراه خانواده صادقی که سالهاست با گروه تعزیهخوانی حضرت ابوالفضل(ع) چلیچه فعالیت دارند، با تعزیه حضرت علیاکبر(ع) در این سوگواره عاشورایی حضور دارد و نمایش این گروه با استقبال خوب مخاطبان و اهالی فن همراه بود. همین موضوع بهانهای شد تا در گفتوگویی کوتاه با دیدگاههای این مدرس و هنرمند باسابقه در خصوص تعزیه و نیز فعالیت هنری گروه تعزیه شهر چلیچه بیشتر آشنا شویم.
صادقی در گفتوگو با ایکنا از چهارمحالوبختیاری با اشاره به اینکه تعزیه هنری فاخر و جمعی از همه هنرهاست، اظهار کرد: تعزیه توانسته با تجمیع مجموعه هنرها مانند شعر، موسیقی، نمایش، نمادها و... ترکیب زیبایی را در وابستگی به آیینهای سنتی اسلامی و ایرانی ایجاد و با وابستگی محتوایی آن به فرهنگ عظیم عاشورا، مجموعهای بیبدیل را خلق کند. پس در کل میتوان گفت تعزیه یک نگرش هنری به نوعی از آیینهای سنتی است که مسیر و قالب آن را باورهای عقیدتی مردم تعیین میکند و با ابزار شعر و نمایش و موسیقی به تصویر کشیده میشود.
وی با ذکر اینکه تعزیه دارای یک ماهیت سنتی و آیینی است که ریشه در فرهنگ ایرانی دارد، ادامه داد: البته تعزیه با امتزاج ماهیت سنتی خود با ماهیت ارزشی و دینی ساختارمند، توانسته است نقش اجتماعی و فرهنگی خود را بهخوبی ایفا کند.
نقش اجتماعی هنرمندان تعزیه
این مدرس دانشگاه در پاسخ به پرسشی در خصوص آسیبهایی که تعزیه متحمل شده است، بیان کرد: طبیعتاً هنر تعزیه در مسیر طولانی خود با چالشها و آسیبهایی روبهرو بوده که ورود اشعار ضعیف و بیارتباط با تعزیه و نیز استفاده از سبکهای غیرتعزیهای مثل مداحی در نمایشها از جمله چالشهای ملموس هستند؛ بهعلاوه، ضعف در حوزه مطالعات تعزیه و عدم اشرافیت موضوعی به این هنر فاخر از دیگر آسیبهاست.
صادقی افزود: بسیاری از هنرمندان تعزیه شناخت لازم و کافی را در خصوص ادبیات، تاریخ و موسیقی ندارند. همچنین برخی فعالان این عرصه از نقش مهم اجتماعی خود متأثر از ایفای نقش در تعزیه غافلند حال آنکه این افراد میتوانند نقشی تأثیرگذار به خصوص برای نوجوانان داشته باشند و این را باید یکی از آسیبهای غیرملموس در این هنر عظیم و فاخر دانست.
وی نقش اجتماعی تعزیهخوانها را بسیار مهم و تعیینکننده برشمرد و تصریح کرد: یک تعزیهخوان علاوه بر اینکه مهارتهای تعزیه مانند نسخهشناسی، شناخت موسیقی و نحوه اجرای تعزیه را فرا میگیرد و تسلط مییابد لازم است به نقش الگویی و راهبری اجتماعی خود نیز واقف باشد که از دیرباز تعزیهخوانان در بین مردم بهعنوان افرادی متعهد، متدین و مورد وثوق جامعه مشهور بودند.
این هنرمند باسابقه تعزیه در استان در خصوص نوآوری در هنر تعزیه با اشاره به اینکه هنر را در یک نگرش باید ابزار خلق و نوآوری دانست، توضیح داد: تعزیه نیز بهعنوان یک هنر پیشرو از این قاعده مستثنی نیست اگرچه جنس نوآوری در تعزیه از جنس تجدد نیست بلکه احیا و تقویت سنتهاست که در این راستا استفاده از ظرفیتهای خلاقانه و ابتکاری میتواند این آیین سنتی را قوام دوام و ارتقا ببخشد.
وی تأکید کرد: وقتی تعزیه را یک هنر اصیل چندبُعدی معرفی میکنیم پس برای ورود به این دریای بیکران ضرورت دارد که غور و تفحص لازم برای تبیین دیدگاهی، اشراف محتوایی و مهارت اجرایی صورت گیرد که بر همین اساس، گذراندن برخی آموزشها برای تعزیهخوانها ضرورت دارد. از آن جمله به آموزشهای عقیدتی و تبیینی، آموزش تاریخ اهلبیت(ع) و شناخت شخصیتهای دینی، آشنایی با نسخ و زمینههای تعزیه، آموزش موسیقی تعزیه، نمادشناسی، روانشناسی رنگها و غیره اشاره میکنم که هر تعزیهخوان به فراخور میزان و سطح فعالیت خود باید آنها را فرا بگیرد.
جایگاه تعزیه در چهارمحالوبختیاری
صادقی به جایگاه هنر تعزیه در بین مردم چهارمحالوبختیاری پرداخت و اظهار کرد: بهطور قطع از دیرباز هنر مردمی و آیینی تعزیه بهعنوان یک سنت پیشرو، در همه مناطق استان و در بین مردم نقشآفرینی کرده است. اجرای تعزیه در ماه محرم و صفر بهویژه در دهه اول محرم برنامه ثابت در غالب روستاها و شهرهای استان بهشمار میرود که برخی از اجراها را در طول این چند سالی که بهعنوان داور سوگواره فعالیت داشتم در قالب سوگوارههای استانی نیز رصد میکنم و به کیفیت بالای کار آنها واقف هستم. هر چند متأسفانه اکثر گروههای تعزیه بهصورت گمنام و فقط برای مردم شهرها و روستاهای خود برنامه اجرا میکنند.
صادقی در ادامه به پیشینه هنر تعزیه در شهر چلیچه اشاره و بیان کرد: تعزیه چلیچه یکی از مواریث قدیمی و باسابقه در استان است که با پیگیریهای انجام شده بهعنوان میراث فرهنگی ناملموس ملی به ثبت رسیده است. گروه تعزیهخوانی هیئت حضرت ابوالفضل(ع) در حال حاضر یکی از گروههای فعال استان است و هر ساله اجراهای خوب و موفقی در سطح استان و کشور داشته است که کسب عناوین برتر در سوگوارههای کشوری در استانهای مرکزی، فارس، بوشهر و ... از جمله فعالیتهای این گروه است.
وی ادامه داد: در کنار همه اینها باتوجه به نقش تأثیرگذار تربیتی تعزیه، پایاننامه کورش صادقی، سرپرست گروه تعزیه حضرت ابوالفضل(ع) شهر چلیچه در مقطع کارشناسی ارشد رشته ادبیات پایداری با موضوع «مؤلفههای پایداری در تعزیههای حر و امام حسین(ع)» انتخاب و انجام شد که بیانگر نگاه عمیق و تخصصی این گروه به این هنر پیشرو و ارزشی است.
این مدرس دانشگاه در پایان اظهار کرد: همچنین بهمنظور بسط و آموزش تعزیه در بین نوجوانان، در طول سال کلاسهای آموزشی برای نوجوانان علاقهمند هنر تعزیه برگزار میشود و معتقدم در یک هدفگذاری بلندمدت، این گروه ظرفیتهای لازم برای معرفی هنر دینی و آیینی تعزیه استان را در خارج از مرزها نیز دارد.
انتهای پیام
