تکریم امامزادگان و ارادتی که در قلب‌ها ریشه دارد

حضور ۱۰۰ امامزاده واجب‌التعظیم از  نوادگان امامان معصوم(ع) در چهارمحال‌وبختیاری نشان از اشتیاق مردمان این منطقه در میزبانی از خاندان اهل بیت(ع) دارد. صیقل روح و جسم در زیارت این بقاع متبرکه از اصلی‌ترین علل اشتیاق مردم برای حضور در این اماکن معنوی به شمار می‌رود. مقبره این امامزادگان از دیرباز مأمنی برای مردم به شمار می‌رود که به‌ویژه در وقت مشکلات و گرفتاری‌ها به این اماکن مقدس مراجعه می‌کنند و این بزرگواران را واسطه قرار می‌دهند تا خداوند توجه ویژه‌ای به آنان داشته باشد و حاجتشان را روا کند. 

از آنجا که دین و معنویت نقش اساسی در فرهنگ جامعه و سبک زندگی ایرانیان دارد، امامزادگان نماد مذهبی و دینی در کشورمان هستند و این اماکن مقدس علاوه بر تأثیر معنوی که بر روح و روان مردم دارند،  نقش بی‌بدیلی نیز می‌توانند در نشاط آفرینی و برآوردن نیازهای عاطفی اجتماع داشته باشند.

پنجم شوال، روز تجلیل از امامزادگان و بقاع متبرکه بهانه‌ای شد تا در گفت‌وگو با مدیرکل اوقاف و امور خیریه چهارمحال‌وبختیاری و نیز یکی از مبلغان اوقاف استان در مورد پیشینه و جایگاه امامزادگان در جامعه اسلامی جویا شویم.

حجت‌الاسلام والمسلمین حسن امیری، مدیرکل اوقاف و امور خیریه چهارمحال‌وبختیاری در گفت‌وگو با ایکنا از استان در خصوص پیشینه امامزادگان و بقاع متبرکه، اظهار کرد: امامزادگان در سطح کشور و استان بعد از پیروزی اسلام و ابتدای قرن دوم که مردم ایران نیز به اسلام روی آوردند، به درخواست شیفتگان اهل‌بیت(ع) به ایران آمدند.

امیری افزود: اولین درخواست و مکاتبه در سال ۱۱۶ هجری قمری از کاشان به امام محمدباقر(ع) انجام شد که یکی از فرزندانشان را به ایران بفرستند تا از حضور ایشان برای تبلیغ اسلام استفاده شود که یکی از فرزندان حضرت به نام علی بن محمدباقر به مشهد اردهال وارد شدند و اولین نماز جمعه ایران به امامت ایشان اقامه شد.

سندیت امامزادگان چهارمحال‌وبختیاری 

وی با تأکيد بر اینکه در اوایل قرن دوم امام رضا(ع)، احمد بن موسی شاهچراغ(ع) و حضرت معصومه(ع) به کشور ایران سفر کردند، گفت: در تاریخ بیان شده که حدود ۴۰ هزار سادات از ذریه پیامبر اکرم(ص) از دو مسیر وارد کشور شدند و مردم ولایتمدار ایران آغوش خود را برای ذریه پیامبر اکرم(ص) باز کردند و این بزرگواران نیز دعوت را لبیک گفتند تا مردم را با معارف اسلام آشنا کنند.

امیری با بیان اینکه به‌علت خفقانی که برخی حاکمان در کشور بعد از شهادت امام رضا(ع)ایجاد کرده بودند، امامزادگان(ع) به‌صورت گمنام و یا با تغییر نام زندگی می‌کردند، توضیح داد: برخی بزرگواران تا زمان حیات نام و شجره‌نامه خود را پنهان کرده بودند و پس از شهادت و فوت آن‌ها، در وصیت‌نامه‌ای که از آن‌ها به‌جای مانده بود، شجره‌نامه و نام واقعی آن‌ها مشخص می‌شد.

مدیرکل اوقاف و امور خیریه چهارمحال و بختیاری با تأکيد بر اینکه به‌علت خفقانی که حاکمان عباسی در کشور ایجاد کرده و دست به شهادت سادات و امامزادگان می‌زنند، اکثر این امامزادگان در مناطق صعب‌العبور ایران زندگی می‌کردند، یادآور شد: این بزرگواران به‌صورت پنهانی و به‌صورت شبانه کار تبلیغ دین را انجام می‌دادند.

وی به میزبانی چهارمحال‌وبختیاری از ۱۰۰ امامزاده واجب‌التعظیم اشاره و بیان کرد: ساداتی که در استان وجود دارند از نسل این امامزادگان هستند و هیچ امامزاده‌ای در این استان فاقد سند نیست، اما برای تمامی امامزاده‌ها سند مکتوب نداریم؛ از زمان شهادت و فوت برخی امامزادگان بیش از ۱۰۰۰ سال گذشته و طبیعی است که سند مکتوبی وجود نداشته باشد.

امیری ادامه داد: بنا و اماکن در حوالی بقاع متبرکه گواهی بر سندیت امامزادگان است، برای مثال بناها و مقبره‌هایی با قدمت بیش از ۷۰۰ سال بر روی محل دفن این امامزادگان وجود دارد و نشان می‌دهد که این افراد جایگاه ویژه‌ای در بین مردم بومی محل داشتند.

کارکردهای فرهنگی و اجتماعی 

حجت‌الاسلام والمسلمین سیدهادی اسدی، مُبلغ سازمان اوقاف و امور خیریه در چهارمحال‌وبختیاری در گفت‌وگو با ایکنا از استان در تبیین جایگاه رفیع امامزادگان در گسترش فرهنگ دینی در کشور، اظهار کرد: تاریخ به ما می‌گوید که حضور امامزادگان چه در زمان حیاتشان و چه پس از وفات، منشأ رونق و آبادانی و خیر و برکت در جای‌جای ایران اسلامی هستند.

وی با ذکر اینکه ایرانیان از دیرباز توجه، اعتنا و عشق و ارادت ویژه‌ای نسبت به امامزادگان عظیم‌الشأن داشته و دارند، ادامه داد: آنان در مناسبت‌ها و ایام مختلف و در اوقات فراغت حضور در آستان مقدس امامزادگان را به سفر به مناطق تفریحی و گردشگری ترجیح می‌دهند و می‌توان گفت که امامزادگان با فرهنگ عامه، زبان، ادبیات، تمثیلات، داستان‌ها و ضرب‌المثل‌های ایرانی عجین شده و بخشی از فرهنگ ایرانی و اسلامی این سرزمین را تشکیل می‌دهند. 

این طلبه سطح چهار حوزه علمیه قم بیان کرد: امامزادگان کارکرد فرهنگی بسیار مهمی را در جامعه دارند که خوشبختانه اوقاف در سال‌های اخیر با اقداماتی نظیر ایجاد شبکه اعزام مبلغ به این اماکن مقدس و یا راه‌اندازی مراکز افق در پیوست با امامزادگان، این کارکرد مهم را مورد توجه قرار داده و تقویت می‌کند. مبلغان در ایام ویژه در امامزادگان مستقر شده و محل مراجعه زائران و آحاد مردم هستند.

اسدی تخصص‌محور بودن مبلغان اوقاف را نیز مثبت ارزیابی کرد و گفت: این روحانیون در زمینه‌های مختلف اعم از روانشناسی، کار با کودک، پاسخ به سؤالات و شبهات فقهی و دینی، مشاوره خانواده، مشاوره وقف و ... آموزش دیده و در امامزادگان جوابگوی مشکلات مراجعان هستند و آموزش‌های لازم را به مردم ارائه می‌دهند. 

وی مشکلات فرهنگی و اجتماعی در برخی مناطق را نیز یادآور شد و توضیح داد: در برخی مناطق شاهد برخی مشکلات خاص فرهنگی هستیم و مبلغان اوقاف در این زمینه نیز تلاش دارند تا معضلات را از پایگاه امامزادگان تقلیل دهند یا رفع کنند. گزارش‌ها حاکی از آن است که فعالیت‌های فرهنگی و آموزشی مبلغان در امامزادگان کمکی در جهت رفع انحرافات مذهبی و عقیدتی و مقابله با فرقه‌های نوظهور بوده است.

مشکلات امامزادگان و بقاع متبرکه 

اسدی با تأکید بر اعتقاد قلبی و ریشه‌دار مردم به اهل‌بیت(ع) و امامزادگان، گفت: عشق و ارادتی که در قلب مردم نهادینه شده در حضور پررنگشان در حرم‌های مطهر امامزادگان در جای‌جای کشور و استان جلوه‌گر می‌شود و لذا مقوله گردشگری مذهبی بحثی جدی است و سالانه شاهد حضور میلیون‌ها زائر در این اماکن مقدس هستیم که سبب رونق اقتصادی این مناطق و حرکت چرخه اقتصاد می‌شود.

وی با تصریح اینکه شیوع کرونا این فرایند را مختل و آسیب‌های فراوانی را به گردشگری مذهبی وارد کرد، افزود: با اینحال با رفع این بلیه خوشبختانه شاهد بازگشت تدریجی رونق هستیم؛ مردم با حضور در امامزادگان نذرهای خود را ادا می‌کنند و حاجت می‌گیرند. همچنین مشاغل فراوانی در جوار امامزادگان می‌تواند رونق بگیرد و کارآفرینی را تقویت کند و برپایی نمایشگاه‌ها و بازارهای متنوع آورده اقتصادی برای منطقه داشته باشد. 

این کارشناس مذهبی در استان بیان کرد: نعمت امامزادگان در مناطق مختلف علاوه بر کمک به رفع آسیب‌های فرهنگی و رونق اقتصادی در زندگی مردم، در پیشگیری یا تقلیل آسیب‌های اجتماعی نیز جایگاه ویژه‌ای دارند؛ اجتماع مردم در این اماکن مقدس درواقع اجتماع قلوب و همدلی آحاد جامعه را به دنبال دارد و وقتی مردم دور هم جمع می‌شوند و در فضایی معنوی برنامه‌ای برایشان برگزار می‌شود، روحیه تعاون و همدلی و نوعدوستی در جامعه تقویت می‌شود.

اسدی با اشاره به عنایت و مطالبه مقام معظم رهبری مبنی بر تکریم جایگاه امامزادگان، بیان کرد: اگر بتوانیم در عمل به منویات ایشان از این ظرفیت ویژه معنوی در جامعه حداکثر استفاده را کنیم، برکات فراوانی نصیب ما خواهد شد. 

وی با اشاره به تجربه حضورش به‌عنوان مبلغ در آستان مقدس امامزادگان در استان‌های مختلف، تصریح کرد: مشاهدات میدانی حاکی از مشکلات در ابعاد مختلف در امامزادگان است که به‌ویژه از حیث سخت‌افزاری و عمرانی این مشکلات مشهودند و ممکن است آسیب‌زا باشد و مراجعه زائران کاهش می‌یابد. مثلاً نبود پارکینگ، سرویس بهداشتی مناسب، مکان سکونت و ... از جمله این کاستی‌ها هستند.

توجه به آگاهی‌افزایی زائران در امامزادگان

اسدی نبود خوراک فرهنگی برای زائران را دیگر مشکل برخی امامزادگان عنوان کرد و توضیح داد: خوب است که زائر وقتی وارد امام‌زاده می‌شود و هر قدمی که بر می‌دارد معرفت و شناختش از امام‌زاده نیز افزایش یابد و چه بسیار زائرانی که وارد بارگاه مقدس امامزادگان می‌شوند و بی‌آنکه ایشان را بشناسند و بر اطلاعاتشان افزوده شود، زیارت می‌کنند و خارج می‌شوند. خوب است که زائران این امکان برایشان فراهم باشد که هم در مورد حیات و شرح حال و کرامات امام‌زاده و هم تاریخ و قدمت بنای مکان مقدس بر اطلاعاتشان افزوده شود. 

این مبلغ اوقاف استان تأکید کرد: رهاشدگی زائر و نبود امکان برای آگاهی‌افزایی باعث می‌شود که زیارت جهت‌دهی نشود و زائر در مسیری مطلوب محتوای فکری و فرهنگی لازم را کسب نکند؛ زائری که قدم به آستان مقدس حرم می‌گذارد درواقع در اختیار مجموعه فرهنگی و دینی امام‌زاده قرار دارد و لذا از این حضور باید بهره‌گیری شود و از حیث محتوایی آگاهی‌بخشی صورت بگیرد تا زیارتی همراه با معرفت اتفاق بیفتد.

اسدی افزود: امامزادگان از آنجا که ملجأ و محل مراجعه آحاد جامعه از هر طیفی هستند و مردم در ایام مختلف به این اماکن مقدس مراجعه می‌کنند و نذورات خود را ادا و حاجات خود را دریافت می‌کنند، بهترین بستر برای کار فرهنگی و دینی اثرگذار به‌شمار می‌روند. مردم با حالت معنوی و خشوع و خضوع به آستان مقدس امامزادگان مراجعه می‌کنند و لذا می‌طلبد آموزش‌ها و محتوای فرهنگی غنی و اثربخش به آنان ارائه شود.

امامزادگان؛ بستر کارهای فرهنگی اثرگذار 

وی بیان کرد: انسان‌ها برای داشتن حیات مطلوب و الهی نیازمند جسم و روان سالم هستند و سلامت روح و روان تأثیر مستقیم بر جسم دارد و زندگی‌های امروز مملو از اضطراب و چالش‌هاست و لذا انسان‌ها بیش از همیشه نیازمند معنویت و منبع تغذیه روح و روان هستند تا اندکی از آلام خود بکاهند.

این کارشناس مسائل دینی در استان تأکیدکرد: وجود امامزادگان منبع مهم تغذیه معنوی جامعه هستند و زیارت یک فرهنگ ناب شیعی به‌شمار می‌رود که از دیرباز در جامعه اسلامی ساری و جاری بوده است؛ شیعیان همواره آرزومند زیارت حرم مطهر امامان(ع) هستند و به‌ویژه ایرانیان دوست دارند لااقل سالی یک‌بار به پابوسی حضرت امام رضا(ع) بروند. 

اسدی گفت: مردم همچنین این نیاز روحی به زیارت را با مشرف شدن به آستان امامزادگان شهر و روستای خود که منتسب و منسوب به اهل‌بیت(ع) هستند، تأمین می‌کنند و لذا برکت وجود امامزادگان تأثیری مستقیم در سلامت و امنیت روح و روان آحاد جامعه دارند.