آزادسازی خرمشهر و نقشی که رزمندگان چهارمحال‌وبختیاری آفریدند

شش روز از شروع جنگ تحمیلی می‌گذشت که نخستین گروه از رزمندگان چهارمحال‌وبختیاری با فرماندهی سردار شهید حسین‌علی ترکی هرچگانی به اهواز و سپس به محور شوش اعزام شدند.

در سال‌های نخست جنگ این استان یگان مستقلی نداشت و نیروهای اعزامی آن بیشتر در یگان‌های لشگر هشت نجف اشرف، ۱۴ امام حسین(ع) و تیپ‌های ۲۵ کربلا و ۱۷ علی‌بن ابی‌طالب(ع) ساماندهی می‌شدند، تا اینکه در بهمن سال ۶۱ در عملیات والفجر مقدماتی، گردانی به‌نام ذوالفقار به آنان اختصاص یافت که با فرماندهی سردار شهید سهراب نوروزی چلیچه وارد صحنه نبرد شد و با مأموریت شکستن خط دشمن بسیار موفق عمل کرد و به اهداف تعیین شده رسید.

حضور منسجم رزمندگان استان در قالب یگان استانی تا پایان جنگ ادامه داشت و در عملیات والفجر ۱۰ با عنوان لشگر ۴۴ قمربنی‌هاشم(ع) به قلب دشمن زدند. این یگان به دلیل اطاعت محض از ولی‌فقیه زمان، امام خمینی(ره) به یگان ولایی معروف شده بود که با داشتن ۳۵ هزار رزمنده و تقدیم دو هزار و ۴۲۰ شهید افتخارآفرینی کرده است.

در عملیات بیت‌المقدس که منجر به آزادسازی خرمشهر در سوم خرداد سال ۱۳۶۱ شد، ۲۸۳ نفر از رزمندگان استان حضور داشتند که از این تعداد ۸۳ رزمنده به فوز عظیم شهادت و ۱۰۲ نفر به درجه جانبازی نائل شدند؛ فرمانده شهید «زال یوسف‌پور» از فرماندهان فاتح خرمشهر و شهید شاخص چهارمحال‌وبختیاری در این عملیات به‌شمار می‌آید. همچنین، مسن‌ترین شهید عملیات فتح خرمشهر از استان شهید «خداخواست حسنی» متولد سال ۱۲۹۹ و کم سن‌ترین شهید «صفدر اسکندری» متولد ۱۳۴۶ بود.

داود بابایی، از فرماندهان تیپ قمربنی‌هاشم(ع) در دوران دفاع مقدس و از رزمندگان استان است که در عملیات بیت‌المقدس حضور داشته و مجموعه خاطرات خود از حضور در جبهه را در دو کتاب «يلان فارسون» و «روزهای دلدادگی» به زیور طبع آراسته است؛ سوم خرداد بهانه‌ای برای بازخوانی حماسه فتح خرمشهر از زبان این پیشکسوت دفاع مقدس در استان شد که با هم می‌خوانیم. 

این فرمانده پیشکسوت دفاع مقدس در گفت‌وگو با ایکنا از چهارمحال‌وبختیاری، با گرامیداشت یاد شهدای عملیات سرنوشت‌ساز بیت‌المقدس و خاصه غرورآفرینان فتح خرمشهر از چهارمحال‌وبختیاری، اظهار کرد: خرمشهر به لحاظ برخورداری از گمرک و پالایشگاه و نیز موقعیت جغرافیایی، اهمیت استراتژیکی بالایی برای جمهوری اسلامی داشت و صدام تصمیم گرفت برای ضربه‌زدن به حکومت نوپای اسلامی در ایران، این بندر را تصرف کرده و نظام را ساقط کند. 

وی با ذکر اینکه شهید جهان‌آرا با عده قلیلی از یارانش در برابر تهاجم گسترده لشکرهای زرهی رژیم بعث عراق ۳۴ روز مقاومت کردند، ادامه داد: مظلومیت خرمشهر اینجاست که بعد از ۳۴ روز مقاومت از سوی ارتش عراق بمباران و به تلی از خاک تبدیل شد و شاید مسجد جامع خرمشهر تنها بنایی بود که با وجود خسارت‌های فراوان در روز آزادسازی خرمشهر همچنان پابرجا بود. 

بابایی با اشاره به اینکه هیچ مزدی بهتر از شهادت زیبنده جهان‌آرا و یارانش نبود، گفت: آنان با تعداد اندک تا آخرین نفس در برابر تجاوز ناجوانمردانه و غیرانسانی عراق مقاومت کردند و در برابر ارتش مسلح و مجهز عراق، شهر را ۳۴ روز حفظ کردند و در نهایت در جریان بمباران گسترده خرمشهر به شهادت رسیدند.

این پیشکسوت دفاع مقدس با اشاره به اینکه خرمشهر ۵۷۸ روز در اشغال عراقی‌ها ماند، افزود: امام خمینی(ره) قائل بودند که خرمشهر باید از چنگال عراقی‌ها آزاد شود و لذا عملیات بیت‌المقدس در سه مرحله از ۱۰ اردیبهشت‌ تا سه خرداد سال ۶۱ اجرا و خرمشهر آزاد شد. در مرحله دوم عملیات در ۱۹ اردیبهشت‌ماه، عراقی‌ها تا مرزهای خرمشهر عقب رانده شدند و در همین ایام صدام به خرمشهر سفر داشت و قوای ارتش بعث عراق را در این شهر تقویت کرد.

بابایی در تشریح نقش رزمندگان چهارمحال‌وبختیاری در آزادسازی خرمشهر، توضیح داد: قاطبه رزمندگان استان در آن ایام در لشکر نجف اشرف به فرماندهی شهید احمد کاظمی و تعداد اندکی در لشکر امام حسین(ع) به فرماندهی شهید حسین خرازی بودند و انجام وظیفه می‌کردند.

وی با اشاره به حضور حدود ۳۰۰ رزمنده و تقدیم بالغ بر ۸۰ شهید از استان در جریان عملیات بیت‌المقدس، گفت: از فارسان، ۱۲ نفر در این عملیات شهید شدند و پیداست که چهارمحال‌وبختیاری حضوری چشمگیر در این عملیات داشت؛ اکثر نیروهای استان ما در گردان‌های خط‌شکن و پیاده بودند.

شهدای شاخص چهارمحال‌وبختیاری در فتح خرمشهر 

بابایی با اشاره به اینکه بیش از ۲۰ هزار اسیر عراقی در جریان مرحله نهایی عمليات بیت‌المقدس به اسارت ما درآمد به بیان خاطره‌ای در این خصوص پرداخت و گفت: در سپیده‌دم سوم خردادماه که بنده به همراه بخشی از نیروها مأموریت داشتیم در ورودی خرمشهر مستقر باشیم، ناگهان با جمعیتی حدود چهارهزار نفری از عراقی‌ها مواجه شدیم که اسلحه بر زمین گذاشته و بدون لباس نظامی از مقرهای خود در ساختمان‌های مخروبه آن منطقه خارج می‌شدند و با سردادن شعار «لبیک یا خمینی» به سمت ما می‌آمدند که البته این جمعیت از سربازان عراقی در مسیری که تا رسیدن به خط ایرانی طی می‌کردند، هدف گلوله بعثی‌ها قرار گرفتند و چند صد نفر از آنان کشته و زخمی شدند.

این فرمانده تیپ قمربنی‌هاشم(ع) در دوران دفاع مقدس بیان کرد: البته تا حوالی ظهر تمام نیروهای عراقی اعم از آنان که تسلیم شدند و یا کسانی که مقاومت می‌کردند، توسط نیروهای ایرانی خلع سلاح و اسیر یا کشته شدند و در آن روز تمامی عراقی‌ها از خرمشهر بیرون رانده شدند و حتی یک نیروی عراقی در شهر حضور نداشت.

بابایی با یادی از شهید «مصیب یوسفی» از شهدای اهل روستای چوبین، گفت: این معلم شهید اولین شهید گردان ما بود که در شامگاه دوم خردادماه در دروازه‌های شهر، ساعاتی پیش از آغاز مرحله نهایی عملیات بیت‌المقدس و آزادسازی خرمشهر به درجه رفیع شهادت نائل شد. شهید یوسفی در حوزه‌های مذهبی، اخلاقی، کمک به نیازمندان، تشکیل انجمن اسلامی هنرستان شهید منتظری شهرکرد و در تظاهرات قبل از پیروزی انقلاب اسلامی فعال بود.

وی افزود: به یاد دارم این شهید والامقام با توجه به تخصصی که داشت خانه‌های اهالی روستای چوبین را با هزینه و همت خودش سیم‌کشی کرد و در آن دوران که شبکه برق تازه به روستا آمده بود این خدمت را به اهالی این منطقه داشت.

این فرمانده دوران دفاع مقدس به نقش دیگر شهید نقش‌آفرین در آزادسازی خرمشهر «سردار شهید زال یوسف‌پور»، تصریح کرد: این شهید بزرگوار از اهالی ناغان چهارمحال‌وبختیاری، فرمانده گردان امام سجاد(ع) از لشکر امام حسین(ع) بود كه معاونت آموزشی پادگان غدير دانشكده افسری امام حسين(ع) اصفهان را برعهده داشت. گردان امام سجاد(ع) با سه گروهان بشير، نذير و عقيل جزو اولين گردان‌هایی بود كه توانست بخشی از خرمشهر را از دست دشمن آزاد كند.

بابایی در تشریح عملکرد شهید یوسف‌پور در عملیات بیت‌المقدس افزود: در این عملیات رزمندگان پس از 20 کیلومتر پیشروی و درهم کوبیدن نیروهای دشمن به جاده اهواز به خرمشهر دست یافتند. در مرحله دوم همین عملیات، شهید یوسف‌پور به کمک همرزمانش در تیپ امام حسین(ع) و تیپ محمد رسول الله(ص) شتافت که مورد اصابت ترکش خمپاره قرار گرفت و از ناحیه کتف زخمی و پس از انتقال به تهران در بیمارستان مصطفی خمینی بستری شد اما در حالی که به تشخیص پزشکان باید مورد عمل جراحی قرار می‌گرفت، پس از سه ساعت از بیمارستان گریخت و با تهیه لباس از منزل برادر دانشجویش عازم جبهه شد.

وی در پایان سخنان خود گفت: شهید یوسف‌پور با وجود زخم جدی، خود را به خط مقدم رساند و در مرحله سوم عملیات بیت‌المقدس نیز نیروهای گردانش را فرماندهی کرد. در این مرحله، رزمندگان اسلام پس از عبور از یک میدان مین و پشت سر گذاشتن دو خاکریز بعثی‌ها، مقاومت عراقی‌ها را درهم شکستند که نیروهای دشمن در این عملیات چاره‌ای جز فرار یا تسلیم در مقابل رزمندگان اسلام نیافتند؛ شهید یوسف‌پور در این عملیات به فیض شهادت نائل شد.