قرآن به سر گرفتن یعنی می‌خواهیم باران رحمت بر ما ببارد

حجت‌الاسلام والمسلمین غلام‌عباس مولوی‌، استاد حوزه علمیه ثقلین شهر کيان  در گفت‌وگو با ایکنا‌ از چهارمحال‌وبختیاری با اشاره به اینکه بر طبق آیات و روایات شب‌قدر واقع در ماه مبارک رمضان مهم‌ترین شب سال محسوب می‌شود، اظهار کرد: موسوم بودن شب‌های نوزدهم، بیست‌ویکم و بیست‌وسوم با عنوان شب قدر نشان از اهمیت و جایگاه این شب‌ها دارد.

وی با استناد به حدیثی از امام صادق(ع)، ادامه داد: ایشان در روایتی قابل توجه فرمودند: «التَّقْدِیرُ فِی لَیْلَةِ تِسْعَ عَشْرَةَ وَ الْإِبْرَامُ‏ فِی لَیْلَةِ إِحْدَى وَ عِشْرِینَ وَ الْإِمْضَاءُ فِی لَیْلَةِ ثَلَاثٍ وَ عِشْرِینَ»، یعنی تقدیر در شب نوزدهم صورت مى‏‌گیرد، در شب بیست و یکم به ثبت مى‏‌رسد و در شب بیست و سوم امضا مى‏‌شود.

مولوی با تصریح اینکه بر طبق روایات و شواهد و قرائن، شب ۲۳ ماه رمضان به‌عنوان شب قدر اهمیت بیشتری دارد، تأکید کرد: در روایات آمده است که یکی از علائم حتمی ظهور حضرت حجت(عج)، مسئله صیحه آسمانی است که در شب بیست‌وسوم توسط جبرئیل به صدا در می‌آید و ندای آماده‌باش برای ظهور حضرت است.

مظروف نزول ملائکه بر زمین

این مدرس حوزه علمیه استان ادامه داد: در سوره مبارکه قدر، خداوند متعال به نزول ملائکه الهی در شب قدر اشاره دارد و نکته این است که ملائکه نیازمند ظرف نزول هستند بدان معنا که مظروفی باید باشد تا بر آن نازل شوند چراکه قطعاً ملائکه بر انسان‌های عادی نازل نمی‌شوند و لذا بر قرآن ناطق، تجلی خداوند بر روی زمین و امام معصوم(ع) یعنی وجود مبارک حضرت ولی‌عصر(عج) نازل می‌شوند.

مولوی با بیان اینکه در اینجا ارتباط صیحه آسمانی ظهور و وجود قطب عالم امکان در این شب مشخص می‌شود، افزود: شب قدر، شبی پرعظمت است که ارتباط میان ملکوت و زمین برقرار می‌شود که اهمیت این شب را نشان می‌دهد و احادیث و روایات فروانی در این خصوص وجود دارد؛ امیرالمؤمنین(ع) می‌فرمود: «رسول خدا(ص) [این چنین] بود که رخت خواب خویش را جمع می‌کرد و کمربند [همت برای عبادت] را در دهه آخر از ماه رمضان محکم می‌بست و همیشه این گونه بود که اهل و عیالش را در شب بیست و سوم بیدار نگه می‌داشت و بر روی خواب رفتگان در آن شب آب می‌پاشید [تا از درک شب قدر، و درک شب زنده داری محروم نشوند].»

وی بیان کرد: قدر دانستن شب قدر به این است که هیچ گناهی از ما در این شب سر نزند، چه بسیار افرادی که در این شب‌ها بیدار می‌مانند اما متأسفانه در اجتماعاتی که برای احیای شب قدر تشکیل می‌شود، در کنار هم قرار می‌گیرند و زبان به گناه باز می‌کنند. لذا زمانی حق مطلب در نخوابیدن و احیا کردن شب قدر ادا می‌شود که به‌ویژه هیچ گناهی از فرد سر نزند.

این کارشناس مسائل دینی با اشاره به قرآن به سر گذاشتن به‌عنوان یکی از اعمال سفارش شده در شب قدر در کتاب مفاتیح‌الجنان، توضیح داد: بر این اساس، در ابتدا باید مصحف شریف را مقابل دیدگان بگشاییم و خدا را به قرآنش سوگند دهیم و بگوییم: للَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِكِتَابِكَ الْمُنْزَلِ وَ مَا فِيهِ وَ فِيهِ اسْمُكَ الْأَكْبَرُ وَ أَسْمَاؤُكَ الْحُسْنَى وَ مَا يُخَافُ وَ يُرْجَى أَنْ تَجْعَلَنِي مِنْ عُتَقَائِكَ مِنَ النَّارِ.

توصیه به قرآن به سر گرفتن در گرفتاری‌ها

مولوی ادامه داد: مناسک و اعمال قرآن به سر گذاشتن در شب قدر به شکل امروزین در احیای دسته‌جمعی نه از سوی پیامبر اسلام و نه ائمه معصومین(ع) نقل و امر نشده اما عمل قرآن به سر گذاشتن و خدا را به قرآن قسم دادن در روایاتی از امامان(ع) آمده است که هر فردی می‌تواند آن‌را در مواقع دعا و برای رفع گرفتاری انجام دهد.

وی تصریح کرد: قرآن به سر گرفتن و توسل به آن اختصاصی به شب قدر ندارد از جمله اینکه امام صادق(ع) در روایتی فرمودند: «خذ المصحف فدعه على رأسک» و اشاره ایشان به زمان‌های سختی و گرفتاری است که هرگاه حادث شد قرآن را به سر بگیریم و خدا را به قرآنش قسم دهیم و دعا بخوانیم. نظیر این روایت از اميرالمؤمنين(ع)، امام کاظم(ع) و حضرت امام رضا(ع) نیز نقل شده است.

مولوی با ذکر اینکه یک سوی قرآن به سر گرفتن واسطه قرار دادن مصحف شریف و سوی دیگر ائمه معصومین(ع) است، گفت: این عمل یادآور آیه ۳۵ سوره مبارکه مائده است که خداوند می‌فرماید: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَابْتَغُوا إِلَيْهِ الْوَسِيلَةَ» که قرآن، نبی مکرم اسلام(ص) و حضرت زهرا(س) و امامان معصوم(ع) بهترین واسطه و وسیله تقرب به درگاه الهی هستند.

وی با طرح این پرسش که فلسفه قرآن به سر گرفتن چیست؟ توضیح داد: بر طبق آیه «اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ» (نور/35)، خداوند نوری است که بر آسمان‌ها و زمین اشراق و تجلی کرده و از آنجا که قرآن کلام خداست پس نورانیت را از خداوند می‌گیرد و تجلی نور خدا در کلامش نیز بازتاب دارد. وقتی قرآن را به سر می‌گیریم، نور الهی را بر سر که عضو رئیسه بدن و جایگاه عقل است، متجلی می‌کنیم.

مولوی با تأکید بر اینکه قرآن رحمت خداوند بر انسان‌هاست، بیان کرد: وقتی قرآن را بالای سر می‌گیریم خودمان را زیر چتر خداوند و قرآنش و بارش رحمت الهی قرار می‌دهیم چرا که مصحف شریف جلوه رحمت الهی بر امت پیامبر(ص) است. وجود مقدس پیامبر(ص) هم خودشان «رحمة للعالمین» هستند هم دینشان دین رحمت و برکت و هم قرآن، مایه رحمت در بین امت اسلامی است.

بازخوانی پیوند قرآن و عترت(ع) در شب قدر

وی افزود: در شب قدر برای رفع مشکلات و گرفتاری‌ها و بخشش گناهان و غفلت‌ها قرآن و معصومین(ع) را واسطه قرار می‌دهیم و به‌ویژه برای بزرگ‌ترین گرفتاری اهل عالم یعنی غیبت وجود مقدس قطب عالم امکان حضرت امام زمان(عج) دعا می‌کنیم؛ در این شب خداوند را به این مایه رحمتش یعنی قرآنی که بر سر می‌گذاریم قسم می‌دهیم که گرفتاری‌ها را از سر ما بردارد.

استاد حوزه علمیه ثقلین شهر کيان با تأکید بر اینکه ائمه معصومین(ع) تبلور و ترجمان قرآن کریم هستند، گفت: در زیارت آل یاسین نیز امام زمان(عج) را با این عبارت می‌خوانیم که «السَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا تَالِیَ کِتَابِ اللَّهِ وَ تَرْجُمَانَه» یعنی سلام بر تو اى تلاوت‌کننده کتاب خدا و مفسر و بیانگر آن. ائمه اطهار(ع) مفسر و ترجمان قرآن کریم هستند و ما در شب قدر با توسل به قرآن و ذکر معصومین(ع)، ارتباط میان دو ثقل و قرآن صامت و ناطق را جلوه‌گر می‌کنیم و نشان می‌دهیم و این حقیقت برایمان بازخوانی می‌شود که کتاب خدا و وجود مقدس معصومین(ع) منشأ کمال و سعادت بشر هستند.

مولوی با اشاره به مضمون آیه ۳۳ سوره انفال «وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُعَذِّبَهُمْ وَأَنْتَ فِيهِمْ»، تصریح کرد: خداوند خطاب به پیغمبرش می‌فرمايد در میان آنها هستی آنان را عذاب نخواهد کرد و در ادامه آیه می‌فرماید: «وَمَا كَانَ اللَّهُ مُعَذِّبَهُمْ وَهُمْ يَسْتَغْفِرُونَ» یعنی، مادامی که امت به درگاه خدا توبه و استغفار کنند باز خدا آن‌ها را عذاب نکند. اميرالمؤمنين(ع) ذیل تفسیر این آیه در نهج‌البلاغه پیامبر(ص) و استغفار را مایه رحمت الهی معرفی می‌کنند و قائلند حال که وجود مقدس پیامبر را از دست داده‌اید، استغفار را پیشه کنید که مایه جلب رحمت و مغفرت است.

خودسازی؛ ارمغان احیای شب قدر

این مدرس حوزه علمیه استان تأکید کرد: انسان با بیکار نشستن به توفیقی دست نمی‌یابد بلکه برای جلب رضایت و رحمت خدا باید کاری کند، رحمت عام خداوند مشمول تمام عالم می‌شود اما برای بهره‌مندی از رحمت خاص الهی هر کسی باید تلاش کند و یک راه جلب رحمت خداوند در آیه پایانی سوره مبارکه فرقان آمده و می‌فرماید: «قُلْ مَا يَعْبَأُ بِكُمْ رَبِّي لَوْلَا دُعَاؤُكُمْ» یعنی اگر دعای شما (و ناله و زاری و توبه شما) نبود خدا به شما چه توجه و اعتنایی داشت؟ 

مولوی ادامه داد: تمام دستوراتی که از سوی خداوند به ما رسیده برای آن است که هدایت و ساخته شویم، فرصت نماز و قرآن و اعمال عبادی که سبب تقرب می‌شوند به برکت وجود مقدس معصومین(ع) به ما انسان‌های عادی نیز اعطا شده است و لذا باید شاکر باشیم که خداوند پیامبر رحمت را فرستاد و نعمت‌هایی چون نماز و روزه و ... را نصیب ما فرمود تا به خودسازی برسیم و اعتلا یابیم.

وی گفت: ما توان درک حقیقت شب‌های قدر و حقیقت نماز و روزه و ... را نداریم و ما انسان‌ها برای اینکه در مسیر تربیت انسان کامل و حقیقی قرار بگیریم و به قطب عالم امکان نزدیک شویم، باید فارغ از عدم توانایی در درک حقایق، دستورات را به درستی انجام دهیم و حداکثر بهره را ببریم. لذا قطعاً یک بُعد قرآن به سر گذاشتن، احیای شب‌های قدر و توبه و انابه‌ها خودسازی است که ما را به سمت امام معصوم غايب حرکت می‌دهد.