زن؛ مایه آرامش روح و زندگی از نگاه اسلام

به گزارش ایکنا، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب چهارشنبه ۱۴ دی، برای اولین بار دیدار جداگانه‌ای با اقشار مختلف بانوان داشتند و در این دیدار به آیات زیادی از قرآن برای تبیین بیانات خود استناد کردند که شاید تا امروز پراستنادترین سخنرانی ایشان در سال ۱۴۰۱ به قرآن بوده که محور اصلی این آیات خانواده و روابط زن و مرد و سبک زندگی دینی است که عبارتند از: آیات ۳۵ سوره «احزاب»، ۱۹۵ سوره «آل عمران»، ۲۲۸ سوره «بقره»، ۱۰ تا ۱۲ سوره «تحریم»، ۹ سوره «قصص»، ۳۶ سوره «یس»، ۴۹ سوره «ذاریات»، ۱۸۹ سوره «اعراف»، ۲۱ سوره «روم» و ۲۴ سوره «توبه».

بر این اساس ایکنا با توجه به اهمیت مسئله خانواده و سبک زندگی دینی در سلسله‌ گزارش‌هایی به مرور و در قسمت‌های مختلف به بیان تفاسیر و نکات پیرامون این آیات می‌پردازد که در قسمت چهارم نکات مربوط به آیات ۴۹ سوره «ذاریات» و ۳۶ سوره «یس» ارائه شد.

در پنجمین و آخرین قسمت از این سلسله‌ گزارش‌ها به بررسی تفاسیر و نکات پیرامون آیه 189 سوره اعراف می‌پردازیم که رهبر معظم انقلاب در بخشی از بیانات خود با استناد به این آیه فرمودند: «زن در خانواده یک وقت در نقش همسری ظاهر می‌شود، یک وقت در نقش مادری ظاهر می‌شود؛ هر کدام یک خصوصیّتی دارند. در نقش همسری، زن در درجه‌ اوّل مظهرِ آرامش است: وَ جَعَلَ مِنها زَوجَها لِیَسکُنَ اِلَیها؛ آرامش. چون زندگی تلاطم دارد؛ مرد در این دریای زندگی مشغول کار و تلاطم است؛ وقتی به خانه می‌آید، احتیاج به آرامش دارد، احتیاج به سکینه دارد. این سکینه را زن در خانه ایجاد می‌کند؛ لِیَسکُنَ اِلَیها؛ [یعنی] مرد در کنار زن احساس آرامش کند؛ زن مایه‌ آرامش است. نقش زن به عنوان همسر، عشق و آرامش است، همین طور که قبلاً اشاره کردم، این کتاب‌های همسران شهدا را بخوانید، عشق و آرامش آنجا خوب واضح می‌شود و نشان می‌دهد خودش را که این مردی که حالا رفته داخل میدان جنگ ــ چه دفاع مقدّس، چه دفاع از حرم، چه بقیّه‌ میدان‌های سخت ــ چطور در کنار این زن آرامش پیدا می‌کند و آن تلاطم روحی‌اش فرو می‌نشیند و چطور عامل عشق او را سرِ پا نگه می‌دارد، به او جرئت می‌دهد، به او جسارت می‌دهد، به او قوّت می‌دهد تا او بتواند کار کند.»

متن آیه: «هُوَ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ نَفْسٍ وَاحِدَةٍ وَجَعَلَ مِنْهَا زَوْجَهَا لِيَسْكُنَ إِلَيْهَا فَلَمَّا تَغَشَّاهَا حَمَلَتْ حَمْلًا خَفِيفًا فَمَرَّتْ بِهِ فَلَمَّا أَثْقَلَتْ دَعَوَا اللَّهَ رَبَّهُمَا لَئِنْ آتَيْتَنَا صَالِحًا لَنَكُونَنَّ مِنَ الشَّاكِرِينَ»

ترجمه آیه: «اوست آن كس كه شما را از نَفْس واحدى آفريد و جفت وى را از آن پديد آورد تا بدان آرام گيرد. پس چون [آدم‌] با او [حوّا] درآميخت باردار شد، بارى سبك. و [چندى‌] با آن [بار سبك‌] گذرانيد و چون سنگين‌بار شد، خدا، پروردگار خود را خواندند كه اگر به ما [فرزندى‌] شايسته عطا كنى قطعاً از سپاسگزاران خواهيم بود.»

آیت‌الله مکارم شیرازی در تفسیر نمونه در خصوص این آیه بیان داشته است که «در اين آيات به گوشه ديگرى از حالات مشركان و طرز تفكر آنها و پاسخ به اشتباهاتشان اشاره شده است و از آنجا كه آيه گذشته سود و زيان و آگاهى از علم غيب را منحصر به خدا معرفى مى‌كرد و در حقيقت اشاره به توحيد افعالى خدا بود، اين آيات مكمل آنها محسوب مى‌شود، زيرا اينها نيز اشاره به توحيد افعالى خدا است.

نخست مى‌گويد: او كسى است كه شما را از يک نفس آفريد و همسر او را نيز از جنس او قرار داد تا در كنار او بياسايد. اين دو در كنار هم زندگى آرام‌بخشى داشتند اما هنگامى كه زوج با همسر خود آميزش جنسى كرد، بارى سبک برداشت، به گونه‌اى كه در آغاز كار اين حمل براى او مشكلى ايجاد نمى‌كرد و با داشتن حمل به كارهاى خود همچنان ادامه مى‌داد اما با گذشت شب و روز، حمل او كم كم سنگين شد تا كاملا احساس سنگينى كرد. در اين هنگام دو همسر، انتظار فرزندى را مى‌كشيدند و آرزو داشتند خداوند فرزند صالحى به آنها مرحمت كند، لذا متوجه درگاه خدا شدند و پروردگار خويش را چنين خواندند: بارالها اگر به ما فرزند صالحى عطا كنى از شكرگزاران خواهيم بود.

برخی مفسران گفته‌اند مراد از نفس واحده در اینجا يعنى خداوند همه شما را از يك نوع آفريد، همانطور كه همسران شما را نيز از جنس شما قرار داد، در اين صورت اين آيه و آيات بعد اشاره به نوع انسان‌ها است كه به هنگام انتظار تولد فرزند دست به دعا بر مى‌دارند و از خدا فرزند صالح و شايسته مى‌خواهند و همانند همه اشخاصى كه خود را در برابر مشكل يا خطرى مى‌بينند، با اخلاص كامل به درگاه خدا مى‌روند و با او عهد مى‌كنند كه پس از بر آمدن حاجات و حل مشكل‌شان شكرگزار باشند، اما به هنگامى كه فرزند متولد شد يا مشكل آنها بر طرف گرديد تمام عهد و پيمان‌ها را به دست فراموشى مى‌سپارند.

تعبيرات آيه حال همسرانى را بازگو مى‌كند، كه قبلا در جامعه‌اى مى‌زيسته‌اند و تولد فرزندان صالح و ناصالح را با چشم خود ديده بودند، لذا از خداى خود، فرزندانى از گروه اول تقاضا مى‌كردند و اگر آيات مربوط به آدم و حوا باشد، هنوز فرزندى براى آنها به وجود نيامده و هنوز صالح و ناصالح وجود نداشت كه آنها از خداى خود فرزند صالح بخواهند. با توجه به اين قرائن روشن مى‌شود كه آيات فوق پيرامون نوع انسان و گروه (زوج) و (زوجه‌ها) سخن مى‌گويد.»

رهبر معظم انقلاب در سخنانی با استناد به این آیه فرمودند: «زن محترم است، هیچ‌کس هم نگفته که زن در میدان‌های اجتماعی وارد نشود یا مسئولیّت نگیرد یا علم پیدا نکند؛ نه، امروز جزو بهترین دانشمندان ما، جزو بهترین نویسندگان ما، جزو بهترین شخصیّت‌های فرهنگی ما، زنان بی‌شماری هستند که امروز در جامعه‌ ما حضور دارند؛ این هم هنر انقلاب است؛ این را بدانید، قبل از انقلاب چنین چیزی وجود نداشت! بسیار بسیار معدود بودند کسانی از زنان که توانسته باشند به رتبه‌های عالی علمی و فرهنگی و ادبی و مانند اینها برسند؛ امروز بسیار زیادند؛ این هنر انقلاب بود که این کار را کرد؛ این به‌خاطر همین است که الگوی زن مسلمان اصلاً این است؛ امّا درعین‌حال مدیر خانواده زن است، محورِ کانونِ خانواده زن است، مهم‌تر از همه‌ مشاغل زن، مادری، همسری و ایجاد آرامش و سکینه است. وَ جَعَلَ مِنها زَوجَها لِیَسکُنَ اِلَیها؛ مایه سکونت و آرامش است؛ این خصوصیّت زن در اسلام است.» (بیانات در دیدار مداحان اهل‌بیت علیهم‌السلام، 17 اسفند 1396)

براین اساس از این آیه می‌توان چنین نتیجه گرفت که:‌

ـ گوهر وجودى زن و مرد يكى است.

ـ ازدواج و همسر، عامل آرامش روح و زندگى است وناآرامى‌هاى روانى را برطرف مى‌كند.

ـ اساس زندگى بر انس و الفت است، نه اختلاف و شقاق.

ـ مشكلات، وسيله‌ توجّه به خدا و پيدايش حالت روحى و معنوى و آماده نمودن دل و وجدان انسان است.

ـ پدر و مادر در سرنوشت فرزند، احساس مسئوليّت مى‌كنند.

ـ انسان فطرتاً ميل به بقاى نسل و فرزند دارد.

ـ فرزند را از خدا بدانيم، نه از وسائل ديگر يا خودمان.

ـ انسان فطرتاً به دنبال صلاح و اصلاح است، نه بى‌تفاوتى وفساد.

ـ براى صلاح و تربيت صحيح فرزند، بايد پيش از تولّد او اقدام كرد و از خدا استمداد جست.