سینمای داستانی دفاع مقدس باورپذیری مستند را ندارد + صوت

مرتضی شعبانی، مستندساز در گفت‌وگو با ایکنا پیرامون سینمای دفاع مقدس گفت: فیلم‌های دفاع مقدس متأسفانه نتوانسته‌اند سینمای پاسخگو برای پرسش‌های مختلف باشند. در دهه 60 به دلیل ضعف در تکنیک تولیدات آن دوران چندان توفیق نداشت اما در دهه 70 این گونه سینمایی توانست به موفقیت‌هایی دست یابد اما در ادامه این روند متوقف شد. تولیدات آن دوره به واقعیت نزدیک بود. برای مثال فیلم سینمایی «دیده‌بان» به خوبی آنچه در جنگ رخ داده بود را نشان می‌داد. در این میان آثار ابراهیم حاتمی‌کیا تصویرگری مناسب از جنگ داشته‌اند. 

وی بیان کرد: وقتی از فیلم‌های دفاع مقدس در زمان حال نقد می‌کنم منظور تمام آثار نیست، معدود کارهایی نظیر «موقعیت مهدی» هم در این سال‌ها تولید شده است که در آن روایتی مناسب از دفاع مقدس را شاهدیم اما در بیشتر آثار جدید جلوه‌های ویژه مطرح بوده است تا اینکه به محتوای لازم پرداخته شود.

این مستندساز افزود: تکیه به جلوه‌های ویژه در این ژانر سینمایی نشان می‌دهد تفاوتی بین سینمای جنگ و دفاع مقدس قائل نیستیم درصورتیکه اینگونه نیست و این دو شکل فیلمسازی با یکدیگر تفاوت دارند.

فیلمبردار «روایت فتح» تصریح کرد: سینمای مستند بهترین محل برای پاسخگویی به سؤالات و برخی شبهات در سینمای دفاع مقدس است چون سینمای قصه‌گو به طبع ذاتی دارد که باید درام و قصه را مدنظر قرار دهد اما در مستندسازی هر چه دیده می‌شود متکی بر واقعیت است. البته منکر جنبه‌های سرگرمی سینما نمی‌شوم اما باورپذیری آثار مستند را ندارد. برای نمونه به کارهایی که شهید آوینی اشاره می‌کنم. در «روایت فتح» سید شهید اهل قلم آنچه در جنگ رخ داده بود را به صورت ملموس و واقعی نشان داده است.

شعبانی با بیان اینکه نباید از گفتن حقایق جنگ واهمه داشت، اظهار کرد: خط قرمز در تولیداتی که روایتگر دفاع مقدس هستند مربوط به رسانه‌های رسمی کشور نظیر صدا و سیماست. رسانه ملی برای خود چارچوب‌هایی دارد اما در سینمای مستند و داستانی چیزی برای مخفی کردن وجود ندارد؛ به ویژه که سی سال از دفاع مقدس گذشته و دیگر نباید نکته‌ای برای مخفی کردن وجود داشته باشد.

شعبانی تاکید کرد: ساده گرفتن جنگ خود یکی از آسیب‌های جدی این حوزه است زیرا جوان امروز از ما سوال می‌کند اگر دشمن به این اندازه ضعیف بوده چرا جنگ در سال 61 به پایان نرسیده است؟ اگر ما در برخی فیلم‌ها به ناکامی‌ها اشاره داشته باشیم موفقیت‌هایمان بیشتر به چشم خواهد آمد و نشان دادن همه جوانب باعث خواهد شد رشادت رزمندگانی که هشت سال از این کشور دفاع کردند، بهتر دیده شود.

این تهیه‌کننده مستند رعایت یک امر را در آثار دفاع مقدسی ضروری دانست و بیان کرد: اصل مهم در فیلمسازی دفاع مقدس این است که در تولیدات این حوزه نباید مردم عراق که امروز هم‌پیمان و دوست ما هستند آزرده‌خاطر شوند. در هشت سال دفاع مقدس ما با نیروهای بعثی و بسیاری از قدرت‌های بزرگ جهان جنگیدیم و مردم عراق در این میان گناهی نداشتند.

وی در پایان گفت: مردمی که در طول جنگ از سوی ارتش بعثی برای نرفتن به جبهه اعدام شدند مردم واقعی عراق هستند. برای همین هم تاکید دارم در فیلم‌های سینمایی، بعثی‌ها هم‌ردیف با مردم عراق نشان داده نشوند. در همین رابطه باید از فرماندهانی نام ببرم که در طول جنگ از ارتش عراق بودند اما بعد از سقوط صدام به دفاع از حرمین شرفین برخاستند و شهید شدند. این نکته نشان می‌دهد حساب بعثی‌ها از ملت عراق جداست.