برداشت‌های سیاسی از قرآن کریم در انقلاب اسلامی

به گزارش ایکنا، شصت و ششمین شماره از فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی به صاحب امتیازی دانشگاه معارف اسلامی منتشر شد.

عناوین مقالات این شماره بدین قرار است: «بهینه‌سازی توان سیاسی، راهبرد نیل وضعیت موجود به وضع مطلوب دولت اسلامی»، «‌جریان‌شناسی تفاسیر و برداشت‌های سیاسی از قرآن کریم در انقلاب اسلامی»، «تبیین مبانی و شیوه‌های علامه طباطبایی در مواجهه با مارکسیسم به‌عنوان گفتمان رقیب انقلاب اسلامی»، «رهبری و دیپلماسی عمومی جمهوری اسلامی ایران»، «بررسی و تحلیل پیشران‌های حاکم بر ساختار سیاسی رژیم صهیونیستی»، «ارکان جهت‌ساز در نظام برنامه‌ریزی کشور براساس گفتمان ولایت‌ فقیه»، «راهکارهای همگرایی در روابط سیاسی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان»، «‌نقش و جایگاه رهبر در پیشرفت سیاسی عدالت‌محور»، «تبیینِ ظرفیت‌های فقه مقاصدی در پشتیبانی از نظام قانون‌گذاری جمهوری اسلامی ایران»، «واکاوی مفهومی عنصر «مقاومت در برابر نظام سلطه» در گفتمان جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در فرایند انقلاب اسلامی».

در چکیده مقاله «‌جریان‌شناسی تفاسیر و برداشت‌های سیاسی از قرآن کریم در انقلاب اسلامی» می‌خوانیم: «موضوع این پژوهش، جریان‌شناسی تفاسیر و برداشت‌های سیاسی از قرآن کریم در انقلاب اسلامی است که با هدف صورت‌بندی، شناسایی و آشنایی روشمند با تفاسیر و برداشت‌های سیاسی از قرآنِ جریان‌های دخیل و تأثیرگذار در انقلاب اسلامی صورت گرفته است. در این پژوهش، از روش قرائت متن و زمینه برای تحلیل جریان‌ها استفاده‌ شده است. در یک دسته‌بندی کلی نگرش‌ها و رهیافت‌ها نسبت به تفسیر سیاسی قرآن به چهار دسته دیدگاه حداکثری جریان اجتهادی اصولی، رویکردهای روایت‌گرا، رویکرد قرآن بسنده و رویکردهای تجددگرای حداقلی متأثر از فلسفه و معرفت‌شناسی غربی تقسیم‌شده است. اکثر جریان‌های سیاسی دخیل در انقلاب اسلامی به قرآن، به‌عنوان یک متن «تفسیرپذیر» که می‌تواند در جامعه و سیاست اثرگذار باشد، نگاه کرده‌اند. تفسیر سیاسی قرآن نشان می‌دهد که ظرفیت ذاتی تولید نظریه‌های سیاسی در دل مباحث قرآنی وجود دارد که می‌تواند جهت‌گیری‌های عرصه‌های نظری، رفتاری و کاربردی را در علوم انسانی تغییر دهد.»

در طلیعه مقاله «تبیین مبانی و شیوه‌های علامه طباطبایی در مواجهه با مارکسیسم به‌عنوان گفتمان رقیب انقلاب اسلامی» آمده است: «بحث درباره شیوه مواجهه اندیشمندان و صاحب‌نظران مسلمان با گفتمان‌های رقیب انقلاب اسلامی همچون مارکسیسم، از مباحث مهم تاریخ معاصر ایران و جهان اسلام می‌باشد. علامه سید محمدحسین طباطبایی از جمله متفکران جامع و برجسته معاصر جهان اسلام است که می‌توان مواجهه ایشان با گفتمان‌ مارکسیسم را در دو حوزه «عمل و نظر» کشف و ارائه نمود. تحقیق حاضر براساس روش توصیفی ـ تحلیلی و مبتنی بر داده‌های کتابخانه‌ای و با توجه به مبانی نظری (هستی‌شناسی، معرفت‌شناسی، انسان‌شناسی) علامه طباطبایی؛ مواجهه ایشان را در دو حوزه «عمل و نظر» کشف و تبیین می‌نماید. علامه طباطبایی در حوزه نظر از طریق بحث در مبانی و ادبیاتی که برای مطالبات سیاسی و اجتماعی تولید کرده بودند، و در حوزه عمل با تشکیل حلقه‌های فکری همچون: اصول فلسفه و روش رئالیسم؛ هانری کربن، تفسیر المیزان و تبیین ابعاد اجتماعی و سیاسی اسلام در آن حلقات، با گفتمان مارکسیسم به مقابله پرداخته است.»

در چکیده مقاله «‌نقش و جایگاه رهبر در پیشرفت سیاسی عدالت‌محور» آمده است: «برای تولید نظریه پیشرفت سیاسی عدالت‌محور، باید به چهار عنصر مکتب، مردم، رهبر و دولت توجه نمود. تبیین جایگاه هر یک از این چهار عنصر و نوع روابط میان آنها کمک می‌کند تا این الگو، بر پایه‌ای مستحکم بنا شود و سپس می‌توان درخصوص انواع پیشرفت سخن گفت و راهکار مناسب را تجویز نمود. سوال نوشتار این است که تعریف، نقش و جایگاه رهبر در فرآیند دستیابی به پیشرفت سیاسی عدالت‌محور چیست؟ رهبر در فرآیند پیشرفت سیاسی عدالت‌محور در دو مرحله انقلاب و تاسیس نظام سیاسی و سپس بقاء و ادامه نظام سیاسی دارای نقش و جایگاه است. تربیت جامعه اسلامی، جهت‌دهی به امیال و اغراض و جهت‌گیری‌های سیاسی اجتماعی، سیاست‌گذاری برای پیشرفت، مدیریت و راهبری پیشرفت در سطوح مختلف و بالاخره نظارت و بازخوردگیری مدام از وظایف نهاد رهبری در فرآیند پیشرفت سیاسی عدالت محور است که در تمام این وظایف ملکه عدالت فردی و اجتماعی در سطوح نظری و عملی بایستی در نهاد و شخص رهبر استوار و جاری باشد. برای دستیابی به پیشرفت. برای پاسخ به سوال با روش تحلیل درون‌متنی تلاش شد به استنباطی برآمده از استنطاق متون اسلامی و متفکران اصیل انقلاب اسلامی پرداخته شود.»