تنش‌های آبی و فرصتی برای بازنگری در فرهنگ مصرف
یکی از مشکلات امروز کشورمان نشأت گرفته از بحران کم آبی در کشور است، بحرانی که شاید به دلایل مختلفی رقم خورده تا ما را وادار کند به ورق زدن تاریخ که ایرانیان آب را می‌شناسند و قیمتش را می‌دانند تا جایی که در ایران باستان پدیده‌های محیط زیستی به ویژه آب را به زیبایی با نام الهه‌ها توصیف کرده‌اند تا بگویند خداوند عرش را بر آب بنا نهاد و حیات هر جانداری را به آن وابسته گردانید.
امروزه انسان به خوبی درک کرده است که آب اساس همه برنامه‌ها توسعه‌ای در حوزه‌های مختلف شهرسازی، صنعتی، کشاورزی و محیط زیستی است. هر چند ورق زدن تاریخ بر ما عیان می‌کند که ایرانیان آب را می‌شناسند و قیمتش را می‌دانند به گونه‌ای که در ایران باستان پدیده‌های محیط زیستی به ویژه آب به زیبایی با نام اله‌ها توصیف شده است که نمونه آن «پیکر ناهید» در بالای ایوان طاقبستان در کرمانشاه است. اما بررسی تاریخ معاصر نشان می‌دهد یکی از اصلی‌ترین تنگنا‌های اساسی کشور عزیزمان ایران، کمبود آب است که علاوه بر مشکلات محیط زیستی ابعاد اقتصادی ــ اجتماعی به خود گرفته که شاید دلیل اصلی آن در بحران حاضر نقشی انکارناپذیر دارد و عدم اجرای برنامه‌های استراتژیک در حوزه آب، توسعه شهرنشینی، استقرار صنایع با مصرف بالای آب، اجرای برنامه‌های خودکفایی در کشاورزی بدون توجه به پتانسیل آبی در هر منطقه و تنزل فرهنگی قیمت آب، شرایطی را در کشور ایجاد کرده است که پیامد آن از دست رفتن منابع آبی، بیکاری، مهاجرت، مشکلات اجتماعی و ... است.
در ده‌های گذشته برنامه‌های مختلفی در خصوص احیاء و محافظت منابع آب توسط دولت به اجرا در آمده است، ولی اکثراً یا با ضعف علمی همراه بوده‌اند که همه جوانب در برنامه‌ها در نظر گرفته نشده یا ضعف مدیریت اجرایی آن‌ها را با چالش مواجهه کرده است.
بحران آب در ایران محصول دو پدیده؛ یکی کم آبی و دیگری مصرف ناصحیح آن است که ظاهراً روند رسیدن به روز‌های پایانی و رسیدن به نبود فیزیکی را تجربه می‌کند هر چند بعضی نظریه‌ها بحران آب را مشکل اصلی بشر ندانسته، اما باید گفت این بحران می‌تواند در روند مسائل مهم بشریت «معنویت» اثرات بحرانی را به شیوه مستقیم یا غیرمستقیم به همراه داشته باشد و شاید خشکسالی‌های اخیر در بحران آب نقش مستقیم داشته‌اند، اما نقش مدیریت در این حوزه بسیار چشمگیرتر است به‌طوری که نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهد خشکسالی تالاب‌ها، دریاچه‌ها و افت آب زیرزمینی از پیامد‌های مدیریت ناقص در این حوزه است.
افت فرهنگی قیمت آب
اما موضوعی که بسیار اثرگذار بر بحران دهه اخیر در حوزه آب در کشورمان باید دانست افت فرهنگی قیمت آب است که امروز مردم متأسفانه قیمت آن را نمی‌دانند و خودخواهانه و مسرفانه مصرفش می‌کنند بدون اینکه به عاقبت آن بیاندیشند که حیات آنان را در بر می‌گیرد و فراموش کرده‌اند توصیه‌های نیاکان خود را در خصوص آب چرا که باید درک کرد هر توسعه و پیشرفتی در هر نقطه بر پتانسیل آبی آن منطقه برنامه‌ریزی و رقم می‌خورد که بدون توجه به آن قطعاً حیات ما با چالش مواجه خواهد شد.
در پایان باید گفت هر چند قیمت آب بالاتر از هر مایع و ماده دیگری است، ولی در جامعه ایرانی امروز اینچنین نیست و بزرگترین چالش امروز ایران آب است که اگر برای آن چاره‌اندیشی نشود قطعاً خطری این سرزمین را تهدید خواهد کرد که هیچ دشمنی به این اندازه برای این ملت خطرناک نبوده و نیست.
یادداشت از بهناز لیلیان
انتهای پیام
