به گزارش ایکنا، وزیر بهداشت دولت سیزدهم در حالی به وزارت رسید که طبق گفته شخص وی و البته به حق، مهمترین مسئله کشور مقابله با کرونا و واکسیناسیون کشور بود.
بهرام عیناللهی، وزیر بهداشت در تشریح برنامههای خود در شرایط کنونی اعلام کرد: اولین گام این است که همه احساس و باور کنند که با بحران جدی مواجه هستیم. به دنبال واردات واکسن هستیم که هم اکنون نیز به مقدار زیاد و کافی وارد میشود و برنامه ما این است که تا دهه فجر واکسیناسیون را به پایان برسانیم.
وی اظهار کرده است: برنامه ما این است که بعد از اینکه روند واکسیناسیون تا حد زیادی پیش رفت، خدمات را با کارت واکسن انجام دهیم یعنی لاکدان هوشمند ایجاد کنیم و افراد اگر بخواهند بلیط بگیرند یا هتل رزرو کنند، با کارت واکسن یا کارت ملی انجام دهند. برنامه دیگرمان این است که ستاد اجرایی کرونا را قویتر کرده و افراد بیشتری را دخیل و کمیتهها را تقویت کنیم، در این راستا از نمایندگان مجلس نیز دعوت کردهایم.
عینالهی تصریح کرد: در انجام واکسیناسیون تغییرات اساسی خواهیم داشت تا همه از جمله ارتش، سپاه، هلال احمر و بسیج و... به میدان بیایند و کمک کنند. برخی وظایف را نیز به استانها تفویض خواهیم کرد تا با توجه به شرایط منطقهای خود تصمیمگیری کنند.
به گزارش ایکنا، در حال حاضر روزانه بیش از یک میلیون دز واکسن تزریق میشود و اگر روند واکسیناسیون به همین روال پیش رود (البته مسئله افزایش تزریق واکسن تا دو میلیون دز در روز هم مطرح است) میتوان از تحقق قول پایان واکسیناسیون تا بهمنماه و حتی زودتر اطمینان داشت.
مسئله کنونی کشور واکسیناسیون است اما نظام سلامت در کنار این مسئله، مشکلات متعدد دیگری نیز دارد که همین مشکلات بنیادین موجب شد در مواجهه با کرونا پس از نزدیک به دو سال رسماً اعلام کنیم که موفق عمل نکردهایم. از همه مهمتر هنوز هم امکان مواجهه با سویههای جدید کرونا وجود دارد، اما آیا برای مشکلات موجود و احتمالی آینده آمادگی داریم؟
برنامه وزیر بهداشت برای جامعه بیمار و زخمی از نظر جسمی و روحی و کادر درمان بسیار آسیب دیده که در فکر خودکشی و یا مهاجرت هستند، چیست؟ وزیر بهداشت زخمهای دوران کرونا را چگونه درمان خواهد کرد؟ اگر کرونا سویه دیگری از خود نشان دهد با وضعیت کنونی کادر درمان چگونه به مقابله با بحرانهای جدید خواهیم رفت؟ نواقصی که موجب شد وضعیت کشور در مدیریت کرونا به اینجا برسد چگونه کشف و برای عدم تکرار آن به چه نحو برنامهریزی صورت خواهد گرفت؟
با واکسیناسیون کادر درمان به عنوان اولین گروه اولویتدار در ایران، آمار فوت کادر درمان در اثر کرونا کاهش داشت اما فاجعه بار اینکه به گفته فریبرز درتاج، عضو شورای مرکزی سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور روند خودکشی در میان پرستاران بیشتر از جمعیت عمومی است و به طور بالقوه در همه گیری جهانیِ کووید۱۹ این آمار در حال افزایش است. پژوهشها در ایران نیز نشان میدهد ۱۵.۳۸ درصد پرستاران از افسردگی متوسط تا شدید و ۴۶.۴۷ درصد از اضطراب متوسط تا شدید برخوردار بودند. همچنین ۲۷.۵۶ درصد دارای افکار خودکشی بوده و ۹.۹۴ درصد آمادگی برای خودکشی داشتند.
محمد شریفیمقدم، دبیرکل خانه پرستار کشور در گفتوگو با ایکنا با ابراز تأسف از اینکه وزارت بهداشت به پرستاران توجهی نمیکند، بیان کرد: «پرستاران ۱۰۰ ساعت در هفته کار میکنند، در حالی که میزان عادی ساعات کاری ۳۵ ساعت است، یعنی سه برابر کار میکنند. تعداد پرستاران ما یکدوم تا یکسوم حداقل استاندارد جهانی است و پرستاران تحت فشار زیادی هستند. در طول ۱۸ ماه گذشته تمام مرخصیهای قانونی پرستاران لغو شده و دو سال است که دولت نیروی جدیدی استخدام نکرده و همین مسائل باعث شده است که بالاترین آمار جانباختگان پرستار را در دنیا در قیاس با جمعیتمان داشته باشیم و هنوز خانواده پرستاران فوتشده حمایت نشدهاند.»
واکسیناسیون اولویت اول است اما برای اینکه از موج پنجم کرونا عبور کنیم و آماده موجهای بعدی احتمالی شویم باید از پرستاران حمایت شود. نظام سلامت ما نیاز به بازسازی اساسی دارد. اگر نظام سلامت سالم و کارآمد بود، کمبود پرستار و تجهیزات پزشکی نداشتیم. نظام تهیه و توزیع دارو صحیح عمل میکرد و مافیای دارو در کشور جولان نمیداد؛ مسئله داروها و سرمهای فاسد اصلاً مطرح نمیشد و اکنون وضعیت کشور از نظر کرونا نیز بسیار بهتر بود. کرونا در حقیقت ضعفهای نظام سلامت ایران را در مواجهه با یک بحران آشکارتر کرد.
مسئله مهاجرت گسترده پرستاران محدود به دوران کرونا نیست، پیش از آن نیز آمار مهاجرت پرستاران کشور آن هم در حالی که در داخل با کمبود پرستار مواجه بوده و هستیم، بالا بود اما کرونا آمار مهاجرت پرستاران را افزایش داده است.
شریفیمقدم، مدیرکل خانه پرستار ایران در خصوص آمار پرستارانی که اقدام به مهاجرت کردهاند، میگوید: «قبلاً سالانه ۲۰۰ تا ۳۰۰ نفر گواهی مهاجرت از نظام پرستاری میگرفتند اما اکنون شاید بیش از ۱۵۰۰ نفر در سال اقدام به مهاجرت میکنند. این مهاجرتها به دو دلیل مشخص اتفاق میافتد؛ یکی وضعیت ایدهآل کشورهای مقصد و دیگری مشکلات کشورهای مبدأ» وزیر بهداشت دولت سیزدهم چه برنامهای برای کاهش مهاجرت پرستاران دارد؟
مسئله فشارهای وارده به کادر درمان محدود به پرستاران نیست. دانشجویان رزیدنت و دستیاری در ایران نیز وضعیت بسیار نامناسبی دارند. این وضعیت به حدی وخیم است که شوراهای صنفی دانشجویان بیش از ۹ دانشگاه علوم پزشکی کشور با ارسال نامهای به وزیر بهداشت در واکنش به خودکشی چهار نفر از دستیاران پزشکی شهر تهران خواستار رسیدگی به وضعیت آنها شده و تأکید کردهاند: از دست دادن نخبگان کشور که سالها وقت و سرمایه، صرف تربیت هر کدام از آنان میشود فاجعهای دردناک است که طی دو سال گذشته علی رغم هشدارهای شورای صنفی هرگز حتی ترمیم قوانین استثماری و دستورالعملهای زورگویانه علیه دستیاران پزشکی با وجود سادگی آن؛ در اولویتهای وزارت بهداشت قرار نگرفت.
علیرضا سلیمی، استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی نیز در گفتوگو با ایکنا، به بیان اقداماتی پرداخت که به دلیل شیوع کرونا عملاً انجام آنها از سوی مسئولان بهداشتی کشور متوقف یا کند شده است و گفت: بحران جهانی کرونا موجب شد به صورت طبیعی هم در ایران و هم در سایر کشورهای جهان کارهای معمول بخشهای مختلف حوزه سلامت تعطیل و به حل و فصل این بحران پرداخته شود.
وی با اشاره به طولانی شدن بحران کرونا در جهان، گفت: طولانی شدن این بحران لزوم صرف وقت و انرژی از سوی مسئولان نظام سلامت برای تدوین برنامههای میان مدت و بلند مدت را ضروری کرده است. وقتی بلایایی مثل سیل و زلزله رخ میدهد، پس از مدتی شرایط زندگی به حالت عادی بازمیگردد اما پاندمی کرونا ادامهدار شده و حتی قابل پیشبینی نیست که این همهگیری تا چه زمانی ادامه پیدا خواهد کرد، در نتیجه برای حل مشکلات حوزه سلامت باید وقت و انرژی گذاشت. این کار بسیار دشوار است اما چارهای جز این نیست.
این استاد تمام دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تصریح کرد: یکی از اقدامات مهمی که باید صورت گیرد، جمعبندی و تدوین تجربه باارزشی است که ایران و سایر کشورهای جهان در مواجهه با پاندمی کرونا کسب کردهاند تا در صورتی که در آینده مشکل مشابهی رخ داد از تجارب حاصل به عنوان زیرساخت مواجهه با بحرانهای جدید استفاده شود.
وی تقویت دفتر بیماریهای واگیردار وزارت بهداشت را یکی از اقدامات مهمی برشمرد که باید صورت گیرد و گفت: این دفتر باید بسیار بیشتر از آنچه قبلاً به آن توجه میشد، مورد توجه قرار گیرد و دستاوردهای مواجهه با پاندمی کرونا در آن ثبت، ضبط و قابل دسترسی باشد تا برای اتفاقهای بعدی که در سالهای آینده محتمل است آماده باشیم.
معاون آموزشی و پژوهشی سازمان نظام پزشکی اظهار کرد: در سایر کشورها دفتر بیماریهای واگیردار اطلاعرسانی و پاسخگویی در خصوص بیماری کووید را انجام میدهد اما در ایران بخش روابط عمومی وزارت بهداشت این مسئولیت را قبول کرده است، در حالی که رئیس دفتر بیماریهای واگیردار به دلیل نوع بیماری کرونا باید مسئول این اقدام باشد.
سلیمی از دیگر مسائل مهمی که باید به آن توجه کرد را به تعویق افتادن اولویتهای بهداشتی، آموزشی و درمانی وزارت بهداشت به دلیل شیوع کرونا دانست و گفت: در حوزه بهداشت و پیشگیری باید سرمایهگذاری صورت گیرد. برای مثال اکنون بحث پیشگیری از بیماریهای دهان و دندان در دنیا رشد قابل توجهی داشته اما ما در این حوزه عقب هستیم.
وی ادامه داد: اقدامات معمول درمانی و اقدامات زیربنایی حوزه سلامت دو سال است که به تعویق افتاده و باید بر روی آنها برنامهریزی دوباره صورت گیرد چراکه اقداماتی که قرار بود در برنامه پنج ساله توسعه رخ دهد دو سال است به تعویق افتاده و باید مجدداً برنامهریزی شود.
این استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی بر لزوم توجه بر مسئله آموزش در حوزه پزشکی و سلامت نیز تأکید کرد و گفت: طی دو سال اخیر آموزش پزشکی آسیب زیادی دیده است. دانشجویان بسیاری از رشتهها در این مدت آموزش و تجربه لازم را کسب نکردهاند و باید برای ترمیم آموزش این گروه از دانشجویان برنامهریزی صورت گیرد چراکه بخش عمده حوزه سلامت به ویژه در ردههای پیشرفته وابسته به کار عملی است.
سلیمی افزود: اکنون مسئله کمبود نیرو در نظام سلامت مطرح است این نیاز ممکن است آنی و بحرانی باشد اما افزایش ظرفیت جذب نیرو در بخشهای مختلف نظام سلامت باید به دقت و کار کارشناسی صورت گیرد. همچنین تغییر در امتحانات، ظرفیتهای جذب در رشتههای مختلف پزشکی و ساختار بیمارستانها باید به دقت صورت گیرد.
سیدمرتضی خاتمی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس نیز در گفتوگو با ایکنا در پاسخ به اینکه با توجه به تلفات سنگین کرونا اولویتهای وزارت بهداشت چه باید باشد؟ گفت: تعیین اولویت در مسائل مستحدثه مهم مانند کرونا که به صورت پاندمی ظاهر میشود، در بطن موضوع باید مشخص شود که اولویت چیست؛ مهمترین استراتژی و براساس آن تعیین اولویت، عمل به قانون بالادستی و قانون برنامه است و مشکل بهداشتی کشور در زمینه کرونا در میزان و نحوه اجرای قانون ارزیابی میشود. در اینگونه مقاطع باید به کمک علم، تجربه و وسعت انتشار، تدابیر خاصی اتخاذ میکردیم.
این نماینده مجلس افزود: اگر بخواهیم اولویت وزارت بهداشت را در مقطع پیش رو مشخص کنیم باید عنوان کنیم که ضرورت دارد وزارت بهداشت برنامه توسعه را نصبالعین قرار دهد یعنی این وزارتخانه باید قانون برنامه ششم که عمده آن در برنامه هفتم تکرار خواهد شد، مانند پیادهسازی نظام ارجاع، استقرار پزشکی خانواده، توسعه خدمات الکترونیک سلامت، تشکیل پرونده سلامت الکترونیک، اجرای سطحبندی خدمات و اساساً هر آنچه که در قالب برنامه و سیاستهای ابلاغی بالادستی وجود دارد را پیادهسازی کند.
وی ادامه داد: مواردی که به آن اشاره شد باید مدنظر وزارت بهداشت قرار گیرد و زمانی که به این وظایف به درستی عمل شد، طبیعتاً در افقی روشن، زیرساختهای بهداشتی ‐ درمانی کشور تکمیل، هزینههای اقتصادی کمتر، تشخیصها زودرستر و مداخلات پزشکی به هنگام میشود. وقتی به برنامه توسعه عمل کنیم همه این موارد در یک بازه زمانی معین، که تا آخر قانون برنامه هفتم است، عملیاتی میشود. بنابراین باید اولویت وزارت بهداشت عمل به قانون برنامه و سیاستهای بالا دستی و در اولویت قرار دادن بهداشت و درمان مناطق محروم نسبت به مناطق برخوردار باشد.
خاتمی علت افزایش تلفات کرونا را تأخیر در واکسیناسیون اعلام کرد و به ایکنا گفت: در پیشگیری و واکسیناسیون عقب هستیم و اینکه عنوان میکنند علت تلفات سنگین کرونا کمبود تعداد تختهای بیمارستانی کشور بود اشتباه محاسباتی است. اینکه ورودی بیمارستانها افزایش پیدا کند و بعد در این معادله، دنبال راه حل باشیم، روش مناسبی برای مقابله با کرونا نیست.
این نماینده مجلس افزود: البته بر اساس آمار، کشورهای اروپایی چهار تا شش برابر ما تخت بیمارستانی دارند و قطعاً در بازه زمانی کوتاه به این زیر ساخت دست پیدا نخواهیم کرد، اما این موضوع پاشنه آشیل بهداشت و درمان کشور نیست و ما در پیشگیری دچار مشکل بوده و هستیم.
این عضو کمیسیون بهداشت مجلس در ادامه به مقایسه امکانات پزشکی ایران با کشورهای اروپایی پرداخت و اظهار کرد: به همان نسبتی که تختهای بیمارستانی ما کمتر است، به همان نسبت نیروی انسانی ما نیز کمتر است، اما همه این موارد زمانی موضوعیت پیدا میکند که آمار ورودی بیمارستانهای کشور زیاد شود.
خاتمی در پایان تصریح کرد: نقایص متعددی در زمینه پیشگیری داشتیم و بهتر بود توصیههای بهداشتی از سوی جامعه و مسئولان بهدرستی صورت میگرفت و در امر واکسیناسیون سرعت عمل بیشتری پیدا میکردیم تا بحران کرونا تا این حد آسیبزا نمیشد.
حسین کرمانپور، رئیس اورژانس بیمارستان سینا در گفتوگو با ایکنا در تشریح وضعیت کنونی و اقداماتی که باید انجام شود، گفت: مسئولان کشور باید به فکر مشارکت با دنیا باشند. چنانچه اپیدمی کرونا وارد سال سوم خود شود، باید به صورت ترکیبی وارد مقابله با آن شد، یعنی باید از چهار جبهه مهم رعایت پروتکلهای بهداشتی و کنترلهای شخصی افراد، واکسیناسیون، سختگیریهای دولتی و نیز بهکارگیری داروهای مؤثر به جنگ با آن رفت.
وی با اشاره به اینکه صرف پرداختن به امر واکسیناسیون اشتباهی است که نباید انجام شود، بیان کرد: واکسن فقط کنترلکننده بیماری و یکی از مؤثرترین راههاست. امروز خطر اصلی متوجه تکتک افراد جامعه است و ترکیبی از بیعدالتی در دنیا، تحریمهای سنگین، سوء مدیریت در ایران، نخواستنها، نبود عزم جدی در کنترل کرونا با واکسن باعث شده است تا با وضعیت مناسبی در کشور روبهرو نباشیم.
سیدمؤید علویان، فوق متخصص کبد و گوارش و رئیس هیئتمدیره سازمان نظام پزشکی تهران که سابقه ۲۷ سال طبابت و فعالیت علمی و دانشگاهی را در کارنامه خود دارد، در گفتوگو با ایکنا نیز در تشریح مشکلات موجود نظام سلامت ایران، گفت: فقدان پزشک خانواده در ساختار نظام سلامت کشور و وجود رابطه مالی مستقیم بین پزشک و بیمار، موضوعی بسیار آسیبرسان است. نقش ضعیف بیمهها در پوشش هزینههای بیماران نیز موضوعی است که باید مورد توجه قرار گیرد. بیماری کرونا نقاط ضعف نظام سلامت کشور و نیاز به بازنگری در آن را به خوبی به همگان نشان داد.
وی اضافه کرده است: پس از ماهها ارائه خدمات ۲۴ ساعته، کادر درمان کشور خسته و فرسوده شده و چنانچه هنوز سرپا مانده، به عشق خدمت به تکتک آحاد مردم است. باید سریعاً نسبت به بازسازی روحی کادر درمان اقدام کنیم. اگر امروز بگوییم که همه چیز در حوزه درمان گل و بلبل است، دروغ گفتهایم، اما اینکه کادر درمان همچنان در ارائه خدمات و پافشاری برای نجات مردم مصر است، بخاطر وظایف ذاتی ایشان است. واقعیت این است که امروز پس از گذشت ماهها از شیوع بیماری کرونا در کشور، هم جامعه دچار مشکلات روحی و افسردگی و هم کادر درمان دچار فرسودگی شده است که بخشی از این مسئله به فشار کاری زیاد و بخش دیگر آن نیز به تصمیمات نادرست و غلط مسئولان مربوط میشود.
خشونت در جامعه ایران به حدی بالا رفته و آسیبهای روانی و اجتماعی وارده به مردم به حدی زیاد است که نه تنها ایران بلکه جهان باید مراقب تبعات این مشکلات روانی پس از کرونا باشد. این مسئله در کنار آسیبهای جسمانی وارده به مردم در اثر کرونا باید پیگیری شود.
عوارض بیماری کرونا پس از مدتها همچنان بهبود یافتگان کرونا را آزار میدهد و بسیاری از بهبود یافتگان کرونا نیازمند تداوم دریافت خدمات درمانی هستند، وزیر بهداشت برای این گروه از بیماران که به داروهای خاص نیاز دارند چه برنامهای طراحی کرده است؟
مشکلات نظام سلامت محدود به پزشکان و پرستاران نیست. بیمارستانها نیز با مشکلات خاص خود مواجه هستند. محمود تابنده، مدیرعامل بنیاد خیریه قلب پارس و رئیس بیمارستان کوثر شیراز، در گفتوگو با ایکنا با اشاره به اینکه سه سال پیش با یک تصمیمگیری غیرعادلانه و نادرست تعرفه درمان بیمارستانهای خیریه را به سطح بخش دولتی تقلیل دادند، گفت: تعرفهها قبلاً تا ۸۰ درصد بخش خصوصی بود و بدین ترتیب هم درآمد کافی برای اداره بیمارستان و هم امکان تخفیف به بیماران نیازمند را داشتیم و مردم راضی بودند، اما اکنون تراز مالی منفی است و هر سال وضعیت مالی بیمارستانهای خیریه بدتر میشود.
وی در پاسخ به این سؤال که درباره این تصمیم با مدیران و مسئولان بیمارستانهای خیریه مشورت و از آنها نظرخواهی شد؟ گفت: خیر، مبنای این تصمیم را نمیدانیم و بارها با مسئولان بسیاری از نمایندگان مجلس گرفته تا وزرای دولت نامه فرستادهام و با هر کسی که ممکن بود صحبت کردهام. همه معترف هستند که این تصمیم نادرست بود و باید تغییر کند، حتی قول دادند شرایط را تغییر دهند، اما در عمل تغییری انجام نشد.
بیمارستانهای خیریه جزو بیمارستانهایی هستند که در شرایط کرونایی خدمات زیادی به بیماران مبتلا ارائه کردهاند و در صورت تعطیلی آسیب زیادی به نظام کشور وارد خواهد شد و نیاز است در این خصوص تصمیمگیری فوری انجام شود.
هنوز مسئله طب سنتی یا طب اسلامی مطرح است و همچنان طرفداران هر کدام از این دو نامگذاری نظرات موافق و مخالف خود را دارند که مسئولان دولت سیزدهم از حمایت خود از طب سنتی و راهاندازی دانشکدهها و درمانگاههای مرتبط با این طب سخن میگویند. وقتی کارنامه بسیاری از کشورهای جهان از جمله چین و ژاپن را مینگریم، موفقیت آنها در معرفی طب سنتی و اقدامات علمی برای معرفی علمی طب سنتی کشورشان قابل توجه است؛ اقداماتی که میتواند الگوی خوبی برای ایجاد ساختار علمی طب سنتی ایران باشد تا هر کسی به نام طب سنتی نتواند با سلامت مردم بازی کند. هم اکنون افراد زیادی با عنوان طب سنتی در حال فعالیت در کشور هستند که باید ساماندهی و قانونگذاری دقیقی در خصوص فعالیت آنها صورت گیرد. مسئله مهمی که با توجه به رویکرد دولت سیزدهم در خصوص طب سنتی ضرورتی اجتنابناپذیر است.
مسائل و مشکلات نظام سلامت ایران بسیار بیش از این است که بتوان آن را در یک گزارش خلاصه کرد. اما با توجه به بحران کرونا و اولویت واکسیناسیون بخشی از مشکلات مرتبط با درمان کرونا که نیاز است زودتر رفع شود تا نظام سلامت بتواند برای تداوم کار خود قامت راست کند در این مجال مطرح شد.
امید اینکه وزیر بهداشت و مسئولان نظام سلامت کشور وظایف خود در قبال رفع تمام مشکلات مرتبط با نظام سلامت را پشت تأمین واکسن پنهان نکنند و به صورت بنیادین مشکلات این حوزه را رفع کنند تا در صورت مواجهه با هر بحران دیگری بتوانیم به سلامت و با کمترین آسیب از بحرانهای آتی عبور کنیم.
گزارش از زهرا ایرجی
انتهای پیام