مسجدی‌های منظریه شهرکرد و تحقق مسجد طراز

با بررسی آیات قرآن در می‌یابیم که نگاه قرآن به مکان مقدسی چون مسجد، نگاهی ژرف و شکوهمند است چرا که خداوند مساجد را مکان‌هایی برای اوج گرفتن و رسیدن به قله قرب الهی می‌داند و به رهپویان وصال، مکانی چون مسجد را معرفی می‌کند تا از آن به‌عنوان مکان پرواز به سوی دوست استفاده کنند. اما مسجد در کنار فعالیت دینی و عبادی از دیرباز پایگاه فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی جامعه نیز بوده است که در همین خصوص مقام معظم رهبری در یک سخنرانی در جمع ائمه جماعات کشور فرمودند: «تشکیل مسجد از ابتکارات اسلام برای شکل دادن به اجتماعات و ارتباطات مردم بر محور «ذکر، نماز و توجه به خداوند» است و در تاریخ اسلام، مسجد مرکزی برای مشورت، همکاری و تصمیم‌گیری در مسائل مهم اجتماعی، سیاسی و نظامی بوده است». برای آگاهی از نقش مسجد در ساحت‌های گوناگون اجتماعی و فرهنگی جامعه ایکنا چهارمحال‌وبختیاری گفتگویی با یک روحانی فعال و موفق در این حوزه در شهرکرد داشته که این گفتگو را با هم می‌خوانیم.

حجت‌الاسلام والمسلمین رضا اسماعیلی، راهیار بنیاد هدایت در چهارمحال‌وبختیاری و امام جماعت مسجد حضرت سلمان منطقه منظریه شهرکرد در گفت‌وگو با ایکنا با اشاره به اینکه از زمان صدر اسلام مسجد خاستگاه نگاه گفتمان‌ساز و جریان‌ساز در جامعه اسلامی بوده است، اظهار کرد: با گذر زمان، فشارهای دشمن و کسانی که کارکرد مهم مسجد را درک کرده بودند سبب شد که در برخی برهه‌های تاریخی مسجد اثر اجتماعی خود را از دست بدهد، نقش مسجد به‌عنوان پایگاه مبارزان در جریان شکل‌گیری انقلاب اسلامی و نیز پایگاه پشت جبهه در زمان جنگ تحمیلی از دم دستی‌ترین و ملموس‌ترین مصادیق نقش و تأثیر اجتماعی مساجد است.

وی با ذکر اینکه مسجد پایگاه جریان‌سازی است چون چند رکن مهم اعم از امام مسجد، مسجدی‌ها و پایگاه مسجد را دارد، ادامه داد: مسجد به تعبیر مقام معظم رهبری باید محل انتشار خوبی‌ها باشد، امام جماعت نیز نباید تنها به این عنوان اکتفا کند بلکه نقش واقعی امام یعنی جلوداری حرکت مردم و راهبری و هدایت آنان در مسیر صحیح را ایفا کند و گفتمان‌ساز باشد.

نقش‌آفرینی مساجد در شکل‌گیری انقلاب و دفاع مقدس

اسماعیلی با اشاره به نقش‌آفرینی مساجد در زمان شکل‌گیری انقلاب و دفاع مقدس، بیان کرد: در آن دوران، مساجد به پایگاه‌هایی برای انجام اقدامات پشتیبانی و هماهنگی و ... اختصاص داشت ضمن اینکه مسجد پایگاه نیروسازی برای مبارزات انقلابی و سپس تربیت رزمندگان اسلام برای دفاع علیه زیاده‌خواهی متجاوزان بودند؛ برای مصداق عینی فرآیند نیروسازی مسجد می‌توان از سردار شهید قاسم سلیمانی نام برد، نامگذاری طرح سراسری مسجد، سنگر سلامت با نام طرح سردار سلیمانی برای مقابله محله‌محور و مسجدمحور با ویروس منحوس کرونا، ابتکار بجا و شایسته‌ای بود که این طرح همچنان در حال انجام است.

امام جماعت مسجد حضرت سلمان منظریه شهرکرد با تصریح اینکه جامعه اسلامی در جنگ دائمی علیه دشمن قرار دارد، گفت: امروز نیز جامعه با جنگ رسانه‌ای و نرم‌افزاری و نیز مقابله اقتصادی با دشمن روبرو است و مساجد نقش موثری در دفاع و مبارزه در این جنگ دارند. همچنین در حال حاضر تمام اقشار جامعه درگیر و گرفتار بلیه کرونا هستند و در چنین شرایطی، مساجد و امام مساجد در جبهه مبارزه با کرونا باید نقش‌آفرین باشند و از این تهدید بالقوه فرصت‌‌هایی را ایجاد کرد، همچنان که کرونا باعث شد کارکرد و ظرفیت مساجد بار دیگر مشهود و ملموس شود و مردم از اهمیت این نقش آگاه شوند.

اسماعیلی در تشریح ویژگی‌های مسجد طراز اسلامی، بیان کرد: مسجد این ظرفیت را دارد که تمام فعالیت‌های اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، قضاوت میان مردم، معیشت، کمک به نیازمندان و غیره را ساماندهی و راهبری کند، بر این اساس، مسجد می‌تواند نقطه آغاز و پایگاه مهم حل مشکلات و مسائل مردم باشد، با اینحال امروزه این ظرفیت و اهمیت مساجد کمتر در میان مردم نهادینه‌سازی شده است و باید گفت که مسجد از سبد بسیاری از خانواده‌ها خارج شده است.

بیشتر بخوانید 

• وقتی جوانان انقلابی برای تحقق مسجد تراز انقلاب آستین بالا می‌زنند

وی با ذکر اینکه تمام دغدغه امام مسجد و مسجدی‌ها مردم هستند، گفت: در چنین مسجدی، نگاه امت به امام و نگاه امام مسجد به امت است، درواقع راه جذب جوانان به مسجد، تسخیر قلب آنان است و انس و الفت مردم باید افزایش یابد. امروزه اهمیت مسجد در نگاه بسیاری از مردم تا جایی تقلیل یافته و محدود شده که تنها به‌عنوان محل عبادت به مسجد نگاه می‌شود حال آنکه مسجد کارکردهای فراوانی دارد که محور آن‌ها عبادت است لذا شکل‌گیری فعالیت‌ها و خدمت‌رسانی در دل مسجد باید در راستای تحقق عبادت واقعی باشد و به‌نظر می‌رسد این کارکردها از مسجد سلب شده است.

تلاش برای بازیابی کارکردهای مغفول مانده مسجد در منظریه شهرکرد

امام جماعت مسجد حضرت سلمان منظریه با اشاره به اینکه در این مسجد تلاش شده تا کارکردهای مغفول مانده مسجد به آن بازگردد، بیان کرد: بر این اساس، کار را از منطقه منظریه آغاز کردیم و علت این انتخاب این بود که منطقه جدیدالتاسیس منظریه هنوز شهریت کامل را نیافته است و با تحقق اهداف در این منطقه می‌توان اثبات کرد که در دل شهرها و روستاها با هر امکاناتی می‌توان مسجد طراز اسلامی را محقق کرد.

اسماعیلی ادامه داد: در بدو کار، یک طراحی عملیات دقیق انجام شد تا اهداف و افق‌ها بر طبق ویژگی‌های مسجد طراز تعیین شوند که بر این اساس، چندین ساحت عملیاتی و چندین کمیته تخصصی با حضور اهالی محله تشکیل شد. اساس مسجد کار فرهنگی است که البته تنها شامل برگزاری محافل مذهبی و دعا و قرائت زیارت و این دست فعالیت‌ها نمی‌شود بلکه فعالیت‌های فرهنگی دامنه وسیعی دارد که مسجد را به پایگاه انسان‌سازی تبدیل کند و آحاد جامعه را از دل مصائب و ناهنجاری‌ها بیرون بکشد و در زیر چتر مسجد، آنان را در مسیر صلاح و برکت قرار دهد.

وی یکی از طرح‌های موفق فرهنگی مسجد حضرت سلمان منظریه را تشویق دختران به حفظ حجاب اسلامی برشمرد و توضیح داد: در این راستا، طرح‌هایی تدوین و اجرا شد که برگزاری اردوهای ۲۴ ساعته برای دختران با موضوع حجاب از جمله این طرح‌ها بود که خروجی مجموعه این کارها قابل تامل است و تا کنون قریب به ۷۰ بانوی بدحجاب پوشش اسلامی چادر را انتخاب کرده‌اند و برخی از آنان جزو مسجدی‌های فعال منطقه هستند. اساس کار در مسئله حجاب، لحاظ کردن پیوست فرهنگی و اجتماعی بوده و درب مسجد به دور از خط کشی و حصارکشی به روی همه مردم باز است.

اسماعیلی ادامه داد: هنر مسجدی‌ها باید این باشد که افراد از هر طیفی که وارد مسجد می‌شوند از کانال مسجد راه صحیح را بیابند و توجیه شوند. در همین راستا بانوان بدحجاب نیز در مسجد رفت و آمد دارند و از امکانات باشگاه، کلاس‌های آموزشی و اردوها و ... بهره‌مند می‌شوند و در صف نماز نیز حاضر هستند و چه بسا بانوانی که در این فرآیند راه صحیح را یافته و پوشش اسلامی را انتخاب کرده‌اند. در این فرایند، مسجدی‌ها تذکر مستقیم را در دستور کار قرار نداده‌اند بلکه امر به معروف را در عمل و حرکت محقق کرده‌اند که در این راستا چندین عملیات اجرا شده است از جمله برگزاری اردوی حجاب با مشخصه‌ها و اصول خاص بدون حتی تذکر لسانی، با توجیه و تبیین و مشاوره‌های غیرمستقیم که منشا تاثیر فراوان بوده است. در انتهای اردو یک عهدنامه چادر به‌دور از هرگونه سختگیری با این بانوان تنظیم و یک چادر به آنان هدیه می‌شود که شمار متعددی از بانوان فعال مسجدی از این طریق جذب شده‌اند.

فعالیت‌های اجتماعی مسجد حضرت سلمان منظریه شهرکرد

امام جماعت مسجد حضرت سلمان منظریه فعالیت‌های اجتماعی را دیگر ساحت اقدامات این مسجد دانست و ادامه داد: کرونا سبب پیوند دوباره مسجدی‌ها با اجتماع شد و مسجدی‌های مسجد حضرت سلمان نیز در همین راستا دو گونه فعالیت اجتماعی را در داخل و خارج از مسجد شکل دادیم؛ در حوزه خارج از مسجد، نیازهای زیرساختی و روبنایی، حوزه بانوان، مشکلات مردم، آسیب‌ها و ناهنجاری‌های اجتماعی و ... در منطقه منظریه مورد بررسی قرار گرفت و نیازسنجی شد و ۸ کارگروه‌ اجتماعی مسجد اعم از فضای سبز، بانوان‌، خانواده، امنیت، کارآفرینی، اشتغال و ... شکل گرفت که برای نمونه، تا کنون مبلغی به میزان ۱۸ میلیارد تومان در حوزه زیرساختی جذب و هزینه شده است.

این روحانی فعال در تشریح نحوه جذب و تخصیص اعتبارات‌، گفت: مسئله‌یابی و انتقال مسائل به مسئولان یکی از رویکردها بوده است که بر این اساس، پس از محرز شدن مسئله، مسئولان و مدیران را به منطقه دعوت می‌کنیم تا مشکلات را از نزدیک احصا کنند و سپس پیگیری‌ها برای حل مشکلات آغاز.می‌شود و تا حل مسئله ادامه می‌یابد؛ برای نمونه دعوت از مدیران بنیاد مسکن و راه و شهرسازی به منطقه و تبیین مشکلات برای آنان منجر به یک تفاهم‌نامه زیرساختی میان این دو نهاد برای حل مشکلات زیرساختی منطقه شد که اجرای این طرح‌ها همچنان ادامه دارد و تا پیش از فصل سرما افتتاح می‌شوند. بخش دیگری از اعتبارات از محل کمک‌های مردمی تامین می‌شود و کارها به شیوه مشارکتی با مردم پیش می‌رود.

اسماعیلی بیان کرد: خروجی کارها موید این مطلب است که مسجد و مسجدی‌ها می‌توانند با نگاهی اجتماعی در حوزه حل مسائل اجتماع و گرفتاری مردم نقش‌آفرین باشد و با تحقق این‌مهم و اثبات اثربخشی، مسجد خواه ناخواه در سبد زندگی مردم قرار می‌گیرد.

امام جماعت مسجد حضرت سلمان منظریه اهمیت ورزش را یادآور شد و گفت: اگر ورزش در کنار فعالیت‌های مسجدی قرار گیرد قطعا پایه‌های غنی سازی و تکامل شخصیت انسان محکم‌تر می‌شود لذا به این مسئله نیز توجه خاصی شده و یک باشگاه مجهز با تمامی امکانات و مربیان ورزشی در اختیار جوانان منطقه قرار گرفته است که این باشگاه با مشارکت بالای خیران و البته کمک‌های هرچند محدود اداره ورزش و جوانان تکمیل و تجهیز شده است. این باشگاه توانسته است شمار زیادی از جوانان منطقه را به سمت فعالیت‌های ورزشی سوق دهد که این جوانان مجدانه پیگیر ورزش و پیشرفت تا رده‌های بالاتر هستند، ضمن اینکه در فعالیت‌های عبادی، فرهنگی، اجتماعی و ... مسجد نیز فعالانه مشارکت دارند. با توجه به فعالیت چهار باشگاه خصوصی در منظریه و هزینه‌های گزاف این اماکن، باشگاه مسجد با سطح بالای امکانات، با استقبال گسترده جوانان مواجه شده است.

خدمات اقتصادی مسجد حضرت سلمان منظریه شهرکرد

اسماعیلی با تشریح فعالیت‌های اقتصادی مسجد حضرت سلمان منظریه شهرکرد، بیان کرد: امروزه اقتصاد بخش مهمی از جنگ دشمن علیه ایران است، باید دید جایگاه مساجد و مسجدی‌ها در این جنگ کجاست و چه وظیفه‌ای متوجه آنان است؟ قطعا مسجد طراز اسلامی در حوزه مسائل معیشت و درآمد مردم نیز احساس مسئولیت می‌کند. به‌عنوان نمونه‌، چه بسیار جوانانی که برای ورود به بازار کار و راه‌اندازی فعالیت اقتصادی نیازمند فضا و مکان هستند، در این مسئله مساجد می‌توانند ورود داشته باشند. در استان خودمان که رتبه نخست بیکاری را در کشور دارد، چهارمحال‌وبختیاری  ۱۰۳۴ مسجد دارد و حسینیه‌ها غالبا کارکردی جز برگزاری مراسم شب‌های قدر و دهه محرم ندارند و در طول سال بلا استفاده می‌مانند. از این فضاهای خالی و بلااستفاده می‌توان در اختیار جوانان قرار داد تا فعالیت شغلی خود را راه‌اندازی کنند.

وی ادامه داد: عدم تحقق این مهم در مساجد گویای آن است که مساجد نتوانسته‌اند جایگاه خود را در پازل جنگ اقتصادی بیابند، جوان اگر صاحب شغل و درآمد باشد قطعا در صف اول نماز در مسجد قرار خواهد گرفت. در همین راستا دو حیطه کار در مسجد حضرت سلمان منظریه شکل گرفته است که در گام اول، کارگروه کارآفرینی مسجد تشکیل شد و در حد بضاعت و توان تلاش شد تا مشکلات کار جوانان با اعطای وام یا معرفی به ادارات مربوطه تسهیل و رفع شود. این کارگروه متشکل از مسئولان مسجدی و دغدغه‌مند در ادارات گوناگون، روحانی مسجد و اهالی دلسوز منظریه است و جلسات منظمی برگزار می‌شود. در حوزه اشتغال نیز فضاهای بلااستفاده مسجد صرف راه‌اندازی یک کارگاه تولید پوشاک اسلامی و یک کارگاه قالیبافی شده است و چه بسیار خانواده‌های آبرومند و نیازمند به‌ویژه بانوان بدسرپرست یا سرپرست خانوار که در این کارگاه‌ها مشغول کار هستند و با حفظ کرامت به درآمدزایی مشغولند.

۱۸ دستگاه متولی مساجد هستند 

امام جماعت مسجد حضرت سلمان منظریه گفت: ۱۸ دستگاه متولی مسجد هستند اما با مراجعه به هر کدام از این دستگاه‌ها هر یک دیگری را مسئول ضعف عملکرد می‌داند و هیچکدام حرفی برای گفتن ندارند. درواقع مساجد را به‌منظور ارتقا و تعالی از دست مردم خارج کرده و به ۱۸ دستگاه سپرده‌ایم اما هیچ اقدام مثبتی از سوی آنان را در حوزه مساجد شاهد نبوده‌ایم. به‌صورت مستند می‌گویم که مسجد منظریه از هیچیک از ۱۸ دستگاه متولی مسجد تا کنون حمایت مالی نکرده است و تمام کمک‌ها در حد وعده باقی مانده است، حال آنکه این نهادها برخی فعالیت‌های مسجد را در فهرست فعالیت‌های خود به‌عنوان آمار ارائه می‌دهند. می‌طلبد که سهم این دستگاه‌ها مشخص شود و در حوزه میدان‌داری در امور مساجد جایگاه خود را بازبینی کنند.