مصادیق حق‌الناس را در فضای مجازی بشناسیم

یزدان یگانگی، رئیس سازمان فضای مجازی سراج واحد چهارمحال‌وبختیاری در گفت‌وگو با ایکنا  از چهارمحال‌وبختیاری درخصوص مصادیق حق‌الناس در فضای مجازی، اظهار کرد: حق‌الناس یکی از مهم‌ترین مبانی در مباحث دینی مسلمانان است و با توجه به جمله معروف خداوند از حق خود می‌گذرد ولی از حق‌الناس نمی‌گذرد و از قرار گرفتن حق‌الناس در کنار حق الله می‌توان میزان بالای اهمیت حق‌الناس در مباحث دینی را دریافت.

وی افزود: حق‌الناس فقط به حقوق مالی افراد اختصاص ندارد بلکه با جان و آبروی افراد نیز در ارتباط است و با توجه به رساله حقوقی امام سجاد(ع)، بیش از 50 نوع حق‌الناس وجود دارد و این موضوع نیز بیان‌گر اهمیت بسیار بالای  این حق‌ از نظر ائمه بزرگوار است.

وی ادامه داد: امروزه با توجه به اینکه فضای مجازی با زندگی جوامع آمیخته شده و جزو جدایی‌ناپذیر زندگی امروز است اهمیت توجه به حق‌الناس در فضای مجازی بسیار است، حق‌الناس در فضای مجازی نیز به دو گروه مالی و غیر مالی تفکیک می‌شود.

این کارشناس فضای مجازی بیان کرد: مسائلی مانند دروغ‌گویی، پخش اکاذیب، افترا، تهمت زدن و بازی با آبروی اشخاص در شبکه‌های اجتماعی از مصادیق حق‌الناس به شمار می‌روند که متاسفانه مشاهده این موارد در فضای مجازی بسیار است.

رئیس سازمان فضای مجازی سراج چهارمحال و بختیاری با اشاره به این موضوع که در فضای حقیقی فرد تسلط بیشتری بر رفتار و گفتار خود دارد، افزود: همین امر موجب می‌شود فرد درصورت تعدی به حقوق دیگران درصدد جبران و گرفتن حلالیت برآید اما در فضای مجازی اشخاص توجه کمتری به مباحث حق‌الناس دارند و به راحتی مطالب دروغ و تهمت‌ها را منتشر می‌کنند.

وی اضافه کرد: تلف کردن وقت دیگران در فضای مجازی نیز یکی دیگر از مصادیق حق‌الناس به شمار می‌رود همچنین وارد نشدن به حریم خصوصی افراد به دلیل کنجکاوی و سایر موارد در این فضا بسیار مهم است؛ برای مثال عضو کردن افراد بدون هماهنگی قبلی در گروه‌های مختلف شبکه‌های اجتماعی نوعی نقض حریم شخصی و یکی دیگر از مصادیق حق‌الناس در این فضا به شمار می‌رود.

یگانگی تصریح کرد: امروزه برخی تبادلات مالی نیز در شبکه‌های مختلف موجود در فضای مجازی رخ می‌دهد که زمینه‌ساز بروز تعدادی کلاهبرداری شده است، گاهی برخی افراد در این فضا اقدام به کمک‌خواهی‌های بی دلیل می‌کنند و با وجود اینکه مبالغ بسیار ناچیزی درخواست می‌کنند اما همین مبالغ کم در کنار یکدیگر به مبالغ کلانی تبدیل می‌شود و این موارد نیز به نوعی حق‌الناس هستند.

رئیس سازمان فضای مجازی سراج استان بیان کرد: مبحث ارزهای دیجیتال و بروز برخی زورگیری‌ها در فضای مجازی همچنین در بعضی از بازی‌های طراحی شده لازم است پول‌هایی پرداخت شود که تمامی این موارد مصداق حق‌الناس است.

وی تاکید کرد: متاسفانه برای فضای مجازی در ایران ساز و کار دقیق و مشخصی وجود ندارد و همین امر فعالیت برخی فروشگاه‌ها در این فضا را به همراه داشته است که بدون هیچ‌گونه قانون و نرخ تعزیراتی اقدام به فروش محصولات خود می‌کنند و این نیز نوعی گران‌فروشی و حق‌الناس است.

یگانگی ادامه داد: در برخی موارد نیز در تعدادی از فروشگاه‌های آنلاین با استفاده از تکنیک‌های اغنایی سعی می‌شود خریداران را جذب زرق و برق پوشالی کنند بنابراین پس از خرید محصول از طریق این فضا و دریافت محصول افراد متوجه می‌شوند که جنس محصول بسیار متفاوت‌تر از عکس یا فیلم مشاهده شده است و پول پرداخته شده با کیفیت محصول دریافت شده برابری نمی‌کند و این نیز یکی دیگر از مصادیق حق‌الناس است.

این کارشناس فضای مجازی با اشاره به برخی تبلیغات در فضای مجازی گفت: بسیاری از افراد که این تبلیغات را در این فضا انجام می‌دهند اطلاع دقیقی از کیفیت و کارایی محصول موردنظر ندارند و تنها در مقابل دریافت مبالغی این تبلیغات را انجام می‌دهند و افراد دیگر نیز بر مبنای اعتماد به آن‌ها محصولات را خریداری می‌کنند که درصورت پایین بودن کیفیت محصول نوعی حق‌الناس است.

وی یادآور شد: با توجه به گستردگی فضای مجازی در زندگی امروز افراد، حوزه‎ های علمیه می‌توانند در این فضا وارد شوند و ضمن مشخص کردن مصادیق حق‌الناس در این فضا احکام مناسبی برای این موارد تبیین شود و در این صورت فرهنگ رعایت حق‌الناس در فضای مجازی نیز نهادینه و این فرهنگ در کنار احکام فقهی فضای مجازی موجب ساماندهی این فضا شود.