مطالبات قرآنیان از دولت آینده / ضرورت تقلیل نهادهای موازی‌کار قرآنی

محمد میرزاپور، معلم پیشکسوت قرآن در چهارمحال‌وبختیاری، در گفت‌وگو با ایکنا، با اشاره به تبلیغات انتخاباتی، اظهار کرد: در این کارزار انتخاباتی هر فرد، گروه یا طیف جامعه به دنبال پاسخ این پرسش است که کدامیک از نامزدهای ریاست جمهوری می‌تواند گامی عملی را در رفع مشکلات بردارد که جامعه قرآنی نیز از این قاعده مستثنی نیست.

وی با ارائه تعریفی از جامعه قرآنی‌، ادامه داد: جامعه قرآنی سه بخش را شامل می‌شود که هر بخش بر حسب شرایط و اقتضائات خود دارای مطالبات و انتظاراتی است که این سه بخش نخست سازمان‌ها و نهادهای قرآنی مانند ادارات امور قرآنی، دارالقرآن‌ها و... دوم مؤسسات، خانه‌های قرآن، مراکز و مهدهای قرآنی و سوم مربیان، اساتید و قرآن‌آموزان را شامل می‌شود.

میرزاپور التزام فکری و عملی به قرآن و اهل‌بیت(ع) را خواسته مشترک تمامی قرآنیان از دولتمردان دانست و تأکید کرد: انتظار این است که دولت برنامه‌ای نهادینه شده بر اساس ارزش‌های قرآنی داشته و رویکردشان به‌سمت تربیت قرآن‌محور باشد. جامعه قرآنی انتظار دارد که بازخوانی و بازنویسی قوانین و اسناد بالادستی و بخشنامه‌های موجود با هدف حذف موانع و چابک‌سازی ساختاری و نیز افزایش بهره‌وری انجام شود، چرا که تقریبا هیچیک از این اسناد و قوانین به‌روز نیستند.

متمرکرسازی فعالیت‌های قرآنی؛ مطالبه اصلی قرآنیان

میرزاپور متمرکرسازی فعالیت‌های قرآنی و پرهیز از موازی‌کاری میان سازمان‌ها و نهادهای متولی قرآنی را از دیگر انتظارات جامعه قرآنی از رئیس جمهوری آینده دانست و گفت: انتظار می‌رود که یک نهاد مجزا به‌عنوان متولی آموزش و پرورش قرآن و عترت در کشور ایجاد شود که قرآن‌آموزان، اساتید و سایر اقشار جامعه قرآنی بتوانند به‌سهولت پاسخ سؤالات خود را از این نهاد دریافت کنند.

وی بیان کرد: جامعه قرآنی انتظار دارد کیفیت و کمیت فعالیت‌های قرآنی در حوزه‌های گوناگون مانند قرائت، حفظ، مفاهیم، تفسیر، پژوهش‌های قرآنی و... ارتقا یابد، سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی برای حمایت‌های مادی و معنوی فعالان قرآنی همواره خواسته دلسوزان قرآنی از دولت آینده است.

این فعال باسابقه قرآنی در استان با تصریح اینکه بالاترین سند مصوب قرآنی کشور منشور توسعه فرهنگ قرآنی کشور است، ادامه داد: این سند در سال ۱۳۸۸ در شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شد و دولت آینده باید برنامه‌ای عملیاتی برای اجرایی کردن این منشور طراحی کند. یکی از توقعات این است که جامعه قرآنی شاهد موازی‌کاری‌ها و عدم هماهنگی میان سازمان‌ها و نهادهای قرآنی نباشند. این موازی‌کاری‌ها امروزه به‌وفور وجود دارد‌، چندین هزار مؤسسه و مرکز قرآنی در کشور فعال هستند و آمار فربهی در این حوزه وجود دارد و این پراکندگی و کارهای تکراری برنامه‌ریزان را دچار مشکل می‌کند؛ گاه دستگاه‌های مختلف با ارائه گزارش تلاش می‌کنند اعتبار بیشتری جذب کنند.

میرزاپور با بیان اینکه نهادهای فرهنگی و قرآنی متعددی بودجه دولتی دریافت می‌کنند اما پاسخگو نیستند، ادامه داد: در خصوص نوع و میزان تقسیم و تخصیص اعتبارات نیز بحث‌ها و انتقاداتی وجود دارد و باید گفت زمانی که کمبود اعتبار رخ می‌دهد و کارایی نهادها تقلیل می‌یابد، شبهه و بدبینی عمومی را به‌دنبال دارد. نهادهای موازی‌کار که تحت عنوان فعالیت‌های قرآنی اعتباراتی را دریافت می‌کنند اما کارایی لازم را ندارند، مانع شفافیت می‌شوند، بنابراین باید تا حد امکان تقلیل یابند.

این مدرس با سابقه قرآن در استان لزوم فعالیت یک نهاد مجزای متولی آموزش و پرورش قرآن را یادآور شد و گفت: این نهاد ضمن دریافت اعتبار دولتی برای ارائه فعالیت‌ها و خدمات مطلوب به علاقه‌مندان، باید در خصوص نحوه استفاده از اعتبارات نیز پاسخگو باشد، بنابراین انتظار این است که دولت آینده با ایجاد یک اتاق فکر مشترک میان تمامی نهادها از موازی‌کاری در عرصه فعالیت‌های قرآنی جلوگیری کند.

کمبود و هدررفت اعتبارات قرآنی

میرزاپور اعتبارات قرآنی را یکی دیگر از دغدغه‌های اصلی قرآنیان برشمرد و توضیح داد: اگر پای صحبت مدیران و مسئولان قرآنی بنشینیم همگی زبان به گلایه از نبود اعتبارات و عدم پرداخت به‌موقع اعتبارات ناچیز باز می‌کنند. سخن این است که گاه همین بودجه ناچیز به‌دلیل موازی‌کاری‌ها در جای صحیح صرف نمی‌شود و هدر می‌رود لذا علاوه بر افزایش اعتبارات و تخصیص به‌موقع اعتبارات به نهادهای قرآنی انتظار می‌رود بر نحوه استفاده از اعتبارات نیز نظارت مستمر و دقیقی از سوی دولت وجود داشته باشد.

وی با طرح این پرسش که انتظار مدیران مؤسسات و مراکز قرآنی از دولت آینده چیست؟ بیان کرد: مؤسسات قرآنی مهم‌ترین نماد فعالیت‌های مردمی در حوزه قرآن هستند که از دیرباز به‌شیوه مستقل به فعالیت‌های قرآنی پرداخته‌اند؛ قبل از انقلاب این فعالیت‌ها به‌صورت جلسات خانگی در جریان بود و بدون هیچ فرایند اداری مشغول فعالیت بودند. اما امروزه این دست مراکز نیاز به ثبت و اخذ مجوز دارند و باید تحت نظارت نهادهایی نظیر فرهنگ و ارشاد اسلامی یا سازمان تبلیغات اسلامی و... قرار بگیرند.

میرزاپور با بیان اینکه در حال حاضر شاهد تعطیلی یکی پس از دیگری مؤسسات و مراکز قرآنی هستیم، تأکید کرد: بنده در ماه مبارک رمضان برای داوری فعالیت‌های قرآنی مؤسسات استان از نزدیک با مدیران این مراکز دیدار داشتم و اکثر قریب به اتفاق آنان معتقدند صدور صرف مجوز برای آنان کافی نیست و آنان برای ادامه فعالیت نیاز به حمایت دارند. جای این پرسش وجود دارد که چرا با وجود فعالیت چندین هزار مؤسسه قرآنی در کشور، سواد قرآنی جامعه ارتقا نیافته است؟ وابستگی مؤسسات به اعتبارات دولتی سبب آسیب جدی به این مراکز شده است.

این معلم برجسته قرآن بیان کرد: یکی از انتظارات جامعه قرآنی پاسخ به این پرسش است که چرا مؤسسات قرآنی از رویکرد مردم‌نهاد بودن فاصله گرفته و به دولتی شدن روی آورده‌اند و برای جذب اعتبار دولتی با یکدیگر رقابت می‌کنند؟ اگر دولت وظیفه خود را در نظارت بر کار این مؤسسات به‌خوبی انجام دهد و هزینه‌کرد اعتبارات را به‌دقت و با حساسیت رصد کند، از بار بسیاری از مشکلات کاسته خواهد شد.

قوانین دست و پاگیر و مشکلات مؤسسات قرآنی

میرزاپور ایجاد یک نگرش جدید و خلاقانه از حیث جغرافیایی را دیگر خواسته متولیان مؤسسات و مراکز قرآنی دانست و تصریح کرد: گاه شاهدیم که در یک محله چندین مؤسسه قرآنی مشغول فعالیت هستند اما در یک محله دیگر و اطراف آن هیچ مؤسسه یا مرکز قرآنی وجود ندارد و فقدان آن با تمام وجود احساس می‌شود. برخی قوانین نظیر معافیت‌های مالیاتی، پرداخت حق آب و برق و گاز، بیمه و... به‌جای تسهیل کار مسئولان مؤسسات قرآنی، سبب ایجاد گره و مشکلات عدیده در کار آنان می‌شود و انتظار رسیدگی وجود دارد.

این مدرس قرآن کریم در استان خواستار نگاه ویژه دولتمردان به فعالیت‌های قرآنی شد و گفت: چه بسیار مؤسساتی که با مشکل مکان مواجه هستند و دولت به‌راحتی می‌تواند این مشکل را برای آنان حل کند، این دست مؤسسات گاه مشمول قوانین دست و پاگیر و سختگیرانه مراکز تجاری می‌شوند و به‌نظر می‌رسد بازبینی در قوانین این مراکز لازم و ضروری است.

میرزاپور با اشاره به فعالیت اتحادیه مؤسسات و تشکل‌های قرآن و عترت بیان کرد: این اتحادیه نقطه اتصال حوزه مردمی و نهادهای حاکمیتی است که از سال ۸۲ فعال است و مهم‌ترین چشم‌انداز آن ارتقای کمی و کیفی مؤسسات قرآنی است، اما هنوز انتظارات مؤسسات قرآنی روی زمین مانده و پاسخی دریافت نکرده است.

این فعال قرآنی در استان در تشریح مطالبه قرآن‌آموزان و مربیان قرآنی از دولت آینده، اظهار کرد: در شرایط کرونایی که بستر آموزش به فضای مجازی منتقل شده است این طیف از قرآنیان انتظار دارند که یک بستر آموزشی سالم، قرآنی و عترتی برایشان فراهم باشد تا به دور از دغدغه‌های آسیب‌زای فضای مجازی به آموزش و فراگیری قرآن بپردازند؛ به‌نظر می‌رسد ایجاد یک بستر منسجم که بتوان به محتوای آموزشی تمامی مؤسسات و مراکز و مهدهای قرآنی در تمام رده‌های سنی دست یافت، ضروری است. باید پرسید آیا فضای مجازی که امروز در اختیار کودک و نوجوان ما است، فضایی مدیریت‌ شده، امن، بدون مسمومیت و با نگاهی تخصص‌محور است؟