لزوم دسته‌بندی ورودی‌های دوره تربیت معلم قرآن

دوره‌های دانشجومعلم قرآن کریم از جمله دوره‌هایی است که سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور وابسته به جهاددانشگاهی متولی برگزاری آن است و تاکنون دوره‌های متعددی از آن را برپا کرده است. طی این دوره دانشجویان علاقه‌مند از سراسر کشور، به صورت رایگان با فنون و علوم قرآن آشنا می‌شوند. برای اطلاع از وضعیت این دوره‌ها و میزان دستیابی به اهداف، گفت‌وگوهایی با مدرسان این دوره‌ها انجام شده است که از آن جمله داود تک‌فلاح، از مدرسان قرآن کریم و اساتید دوره‌ است. مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید؛

تک‌فلاح در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا،‌ در مورد کیفیت این دوره‌ها، بیان کرد: قطعاً نیت دوستان بر این بوده است که همه محتوای تولیدی مفید بوده است، اینکه چقدر برای مخاطب مفید بوده است باید مورد نظرسنجی قرار بگیرد. این نظرسنجی هم باید از افراد شرکت‌کننده در دوره‌ها صورت بگیرد. اما به طور کلی طیفی در کشور و در همه حوزه‌ها از جمله حوزه قرآن وجود دارد که صرفاً به دنبال مدرک‌گرایی هستند؛ یعنی افرادی هستند که سال‌هاست به کاری مشغول‌اند، اما مدرک آن را ندارند؛ لذا برای گرفتن مدرک آن کار، در دوره‌های مربوط به آن شرکت می‌کنند. در دوره‌های تربیت معلم سازمان قرآنی دانشگاهیان هم این مسئله وجود داشته است.

مدرس قرآن کریم و از اساتید دوره‌های تربیت معلم سازمان قرآنی دانشگاهیان با تأکید بر اینکه وقتی بحث مدرک‌گرایی به میان می‌آید، دو گروه ایجاد می‌شود، تصریح کرد: برخی هستند که 10 سال یا بیشتر تدریس کرده‌اند، اما واقعاً تخصص آن کار را ندارند. این افراد وقتی در دوره‌ای محک می‌خورند می‌بینند که آن تجربه و تخصص لازم را ندارند و به اشتباهاتشان در تدریس می‌رسند. گروه دیگر هم افرادی هستند که متأسفانه بر اساس نیازی که خودشان احساس کرده‌اند وارد این دوره‌ها نشده و از روی اجبار وارد دوره شده‌اند، این گروه به دنبال کیفیت یادگیری نیستند و تنها برای آزمون آمده‌اند. این طیف‌ها باید از هم جدا شوند؛ بنابراین در برنامه‌ریزی تمام چیزهایی که در نظر گرفته شده است، این بوده است که مفید واقع شود و امیدوارم اینگونه شده باشد.

ضرورت نیازسنجی و مخاطب‌شناسی

این مدرس دوره‌های تربیت معلم قرآن در بخش دیگری از این گفت‌وگو در مورد محتواهای ارائه شده در این دوره‌ها و نیاز داشتن آن به بازنگری،‌ اظهار کرد: در این زمینه و با توجه به مخاطب دو حالت وجود دارد، هرچقدر مخاطب شناسی ما بهتر باشد می‌توانیم نسبت به نیاز و خواسته مخاطب محتوا را تغییر دهیم. طرف دیگر هم این است که چه بخواهیم و چه نخواهیم در دنیا هر ساله پیشرفت‌هایی در زمینه تدریس هستیم، لذا اگر دوره‌ای که امسال برگزار می‌شود را به عنوان یک دوره جا افتاده در سال‌‌های بعد هم اجرا کنیم، به لحاظ علمی درست نیست.

وی بیان کرد:‌ ما باید از یافته‌های علمی به وجود آمده نهایت استفاده را ببریم، همانگونه که چند سال قبل دوره‌های مجازی وجود نداشت و همه چیز سنتی بود، اما با وجود شرایط جدید مجبور شدیم کار را به صورت مجازی پیگیری کنیم و با استفاده از علوم جدید کارها را اجرایی کنیم و اتفاقاً در برخی مواقع مفید واقع شد؛ برای مثال بسیاری از مخاطبان در جای‌جای کشور دسترسی به اساتید برتر نداشتند که شرایط مجازی این امکان را به آنها داده است. موضوع دیگری که وجود دارد این است که هر سال روش‌های جدید تدریس شکل می‌گیرد. برای نمونه یکی از روش‌ها که در سال‌های اخیر مطرح شده، روش «پازل» است. اگر من سه سال قبل تدریس می‌کردم چنین روشی را آموزش نمی‌دادم، اما امسال با مطالعه متوجه شدم می‌تواند بسیار مؤثر واقع شود و خروجی را بالا ببرد، لذا امسال این را آموزش می‌دهم، ممکن است سال بعد هم روش جدیدتری ارائه شود که در بازنگری‌ها باید مورد توجه قرار بگیرد.

ارزیابی ورودی‌ها قبل از دوره

تک‌فلاح افزود: با توجه به ارتباطی که با مخاطبان دوره تربیت معلم داشتم، متوجه شدم تعداد قابل توجهی از این افراد مشکل قرائت دارند و خودشان نیاز دارند در یک دوره روخوانی، روان‌خوانی و فصیح‌خوانی را بیاموزند؛ یعنی فرد حاضر در جلسه کلمات را به گونه‌ای تلفظ می‌کند و می‌خواند که اصلاً آن کلمه در قرآن وجود ندارد. سوال این است که این افراد بر اساس چه گزینشی وارد دوره شده‌اند. من نمی‌گویم این افراد را به دوره‌ها راه ندهیم، بلکه می‌توانیم با تعریف یک سری پیش‌نیازها آنها را از مسیر دیگری وارد دوره کنیم. بنابراین یکی از مواردی که باید واقعاً و قطعاً مورد بازنگری قرار بگیرد همین ورودی‌هاست. باید حداقل یک آزمون معمولی از کتاب روخوانی و روانخوانی قرآن گرفته شود.

این مدرس دوره‌های تربیت معلم قرآن کریم اظهار کرد:‌ مشکل دیگر اینکه بنا بوده کلا‌س‌های قرائتی برگزار شود تا در پایان دوره در زمینه قرائت نیز یک پله بالاتر رفته باشند. جالب است که الان مخاطب آزمون پایان دوره را پشت سر گذاشته، اما باز هم قرائت او پر از اغلاط متعدد است، این نشان می‌دهد نه تنها در طول دوره مخاطب از حیث قرائت ارتقا پیدا نکرده است، بلکه غلط‌هایی هم که داشته برطرف نشده است. وقتی که معلم برای قرآن‌آموز خود غلط بخواند، قرآن‌آموز هم آن را یاد می‌گیرد و سال‌های سال آن را تکرار خواهد کرد. بنابراین این موضوع باید به صورت جدی مورد بازنگری قرار بگیرد.

وی بیان کرد:‌ گاهی ممکن است دوستان بگویند قرائت نباید باشد، چراکه وقت گرفته می‌شود، اما اعتقاد دارم باید به همه این موارد دقت شود. اگر چنین نظراتی همه ارائه می‌شود باید از دید یک کارشناس مورد بررسی قرار بگیرد و در صورت لزوم اصلاح شود.

تک‌فلاح در بخش دیگری از صحبت‌های خود برگزاری چنین دوره‌هایی را برای مربیان و معلم‌های قرآن مفید ارزیابی کرد و گفت:‌ با توجه به مجازی بودن دوره، برای تعداد افرادی که در آزمون حضور یافته‌اند، حدود 80 تا 90 درصد نمره قبولی را دریافت کرده‌اند و این نشان می‌دهد دوره مفید بوده است. هرچند ممکن است عادی نبودن شرایط باعث شود با اغماض نمره داده شود، اما در مورد موارد اصلی که یک معلم باید داشته باشد، ‌سخت‌گیری‌های لازم را لحاظ خواهیم کرد؛ لذا اصول اصلی را در نظر گرفته و بدون اغماض در مورد آنها نمره اعمال کرده‌ایم با این وجود 80 درصد نمره قبولی گرفته‌اند که خروجی بسیار مطلوبی است. علاوه بر این حدود 10 درصد هم لب مرز بوده‌اند و با یک سری تذکر قابل رفع بوده‌‌اند. ‌این یعنی نهایتاً 90 درصد می‌توانند به استانداردهای لازم برسند و همین موضوع می‌تواند نشانگر این باشد که دوره‌های تربیت معلم به اهداف خود دست یافته‌اند.