تربیت دینی فرزندان نیازمند پالایش محیط خانه از مسائل ضدارزشی است

کبری پیردهقان، مدیر مؤسسه قرآنی فاطمه‌الزهرا(س) بروجن‌ در گفت‌وگو با ایکنا از چهارمحال و بختیاری، اظهار کرد: قرآن کریم قانون زندگی است که مفسران عملی آن، اهل بیت(ع) و فاطمه زهرا(س) هستند، بنابراین باید اسرار خانواده توحیدی را در هر دوره‌ای، به اندازه ظرفیت افراد تبیین کرد، از طرفی مشاهده می‌شود خانواده‌ای که چهار ستون آن معرفت، معنویت، بندگی، سیاست و سقف آن رستگاری بوده، همه ارزش‌های انسانی و الهی در آن متجلی است.

وی افزود: معادباوری، ریشه اعتقادات و ارزش‌ها، ضامن سلامت، اقتصاد، اخلاق، آداب، روابط، عبادات و سیاست است، از طرفی خانواده و اجتماع، بزرگ‌ترین پایگاه حل مشکلات به شمار می‌رود.

تغییر مسیر زندگی؛ به واسطه قرآن

پیردهقان در ادامه با اشاره به اینکه قرآن با تأثیر فوق‌العاده‌ای که در مخاطب می‌گذارد مسیر زندگی را تغییر می‌دهد، تصریح کرد: از صدر اسلام تاکنون هر فردی که خود را در معرض میدان مغناطیسی قرآن قرار داده و مجذوب آن شده به حسن عاقبت رهنمون شده است، از طرفی در روایات متعدد فرزندان را با سه ویژگی محبت پیامبر، محبت اهل بیت و قرائت قرآن هشدار دادند، زیرا حاملان قرآن، روزی که سایه‌ای جز سایه عرش خدا نیست، در کنار پیامبران و برگزیدگان جای دارند.

مدیر مؤسسه قرآنی فاطمه‌الزهرا(س) بروجن بیان کرد: هر کودکی که متولد می‌شود همچون آینه شفاف است پدر و مادر با تربیت بذرپاکی را درون او می‌فشانند و دوام می‌بخشند، از طرفی با تربیت نادرست آن را مکدر می‌کنند که خداوند فرموده «مردم را براساس فطرت خدایی خلق کرده‌ام» بنابراین باید مراقب بود تا این ودیعه الهی دچار آفت زدگی نشود.

وی تأکید کرد: فرزندان در ابتدا مظهر پاکی، صمیمیت و پذیرش هستند پیش از اینکه ما چیزی را به آن‌ها تفهیم کنیم از پدیده‌ها، ارزش‌ها و ضد ارزش‌ها تصویری در ذهن ندارند، بنابراین بسیاری از عادات، احساسات و اخلاق‌های ثابت و زودگذر در پرتو رفتار ما در فرزندان شکل می‌گیرد.

پیردهقان گفت: تربیت قرآنی و دینی فرزندان نیازمند پالایش محیط خانه از مسائل ضد ارزشی است، زیرا حقیقتاً دین مجموعه‌ای است که بدون هماهنگی میان اجزای آن نمی‌توان با مراعات اصولی مختصر، نتیجه مطلوبی کسب کرد، برای نمونه اگر به نماز، روزه و حجاب تأکید می‌شود به همان میزان باید به ادب، نرم خویی، مهربانی و نظافت هم توجه کرد.

مدیر مؤسسه قرآنی فاطمه‌الزهرا(س) بروجن با بیان اینکه نوع فراخوانی فرزند به تربیت دینی از دیگر عوامل مؤثر است، تصریح کرد: روحیات فرزند، ظرفیت و استعدادهای آن برای عملی ساختن هرگونه روش تربیتی امری مهم است، در حقیقت انسان‌سازی نوعی به کارگیری هنر است که بدون آن هیچ تلاشی به ثمر نمی‌رسد، گاهی شیوه غیرمستقیم در تربیت، اثرگذارتر از امر و نهی صریح است.

وی اضافه کرد: آشنا کردن فرزندان به آثار و فواید ارزشمند تربیت دینی و آفات و زیان‌های بی‌دینی، بی‌بند و باری، بها دادن به شخصیت فرزندان و توجه به نقاط مثبت آن‌ها تأثیر فوق‌العاده‌ای در اثرپذیری و تربیت دینی آن‌ها دارد، همانطور که دست گذاشتن بر نقاط منفی و تحقیر شخصیت آن‌ها از موانع بسیار مهم اثرپذیری است.

پیردهقان یادآور شد: عمل کردن پدر و مادر به وعده‌هایی که به فرزندان خود می‌دهند در تربیت دینی آن‌ها مؤثر است، زیرا عمل نکردن به وعده موجب تحقیر شخصیت فرزندان شده و به آن‌ها درس دروغ‌گویی می‌دهد، از طرفی پدر و مادر با خلف وعده و گفتار بی‌عمل، بی اعتبار می‌شوند.

مدیر مؤسسه قرآنی فاطمه‌الزهرا(س) بروجن تأکید کرد: مراحل تربیت دینی شامل آشناسازی، همراهی و راهنمایی فرزند با رفتار و حرکات به هنگام نماز یا همراهی فرزندان در مساجد و اماکن مذهبی، تشویق و تحسین فرزندان به منظور تقویت روحی، شکوفایی استعداد، تحمل سختی‌ها، خوش‌بینی، صیانت از انحرافات، ایجاد انگیزه و نشاط، ترغیب پدر و مادر در انجام مسائل عبادی است.

وی ادامه داد: مراقبت و محافظت از عوامل مثبت و منفی که در جذب یا گریز نوجوان و جوان مؤثرند، ابتدا باید شناسایی و در ادامه علاوه بر تقویت نقاط مثبت، در کاهش و حذف عوامل منفی اقدام مناسبی صورت گیرد که در این مرحله نقش همسالان، مدرسه، محیط، فامیل، تلویزیون، ماهواره، اینترنت و فضای مجازی در جذب یا گریز فرزندان از مساجد بسیار قابل توجه و اثرگذار است.

پیردهقان در پاسخ به این سؤال که وظیفه خانواده، آموزش و پرورش و جامعه در جذب فرزندان به قرآن چیست؟ بیان کرد: قرآن کامل‌ترین و جامع‌ترین کتاب آسمانی است که حقیقت زندگی انسان و سعادت او را تضمین کرده به شرطی که در حاشیه زندگی قرار نگیرد و صرفاً به قرائت، صوت و جزء‌خوانی پرداخته نشود، بلکه قرآن باید به صورت یک دستورالعمل استکمالی در انسان پیاده شود، به طوری که انسان را به تمام حقایق نظام هستی آشناکند.

وی گفت: مطلب مهم در فراگیری قرآن، بیان اتصاف و تخلق انسان به حقایق بوده که دارایی واقعی انسان اتصاف و تخلق است که سعادت حقیقی انسان و تعلیم الفاظ و مفاهیم موجب برتری او بر ملائکه و دیگران نخواهد بود، بلکه مراد از تعلیم، مقام دارایی انسان است، در صورتی که دانایی به دارایی تبدیل شود نه تنها موجب تفاخر نمی‌شود بلکه مشی مستدام مؤمن، تواضع و خشوع می‌شود.

مدیر مؤسسه قرآنی فاطمه‌الزهرا(س) بروجن بیان کرد: قطعاً اساتید، قاریان و اهل قرآن نباید خود را به حیطه تخصصی‌شان محدود و از انجام وظیفه، نیازسنجی و عمل به تکلیف غفلت کنند، در این میان انتظار می‌رود قاریانی تربیت شوند که به تکلیف و وظیفه خود به خوبی و در راستای انجام وظیفه و عمل به تکلیف محوله گام بردارند.

وی بیان کرد: امید است خانواده، آموزش و پرورش، اساتید و مربیان قرآن کریم و جامعه به وظایف خود عمل کنند و در فرصت و بستر خیری که صدقه ایثار و شهادت‌ها فراهم شده، توجه کنند.

نقش چهره‌های برتر و فعالان قرآنی در تربیت قرآنی

مدیر مؤسسه قرآنی فاطمه‌الزهرا(س) بروجن درباره اینکه معرفی چهره‌های برتر و فعالان قرآنی در تربیت قرآنی چه اندازه می‌تواند مؤثر باشد، گفت: انسان ذاتاً دوست دارد خود را شبیه افرادی کند که منشور رفتارشان را می‌پسندد از طرف دیگر عشق به کمال مطلوب از ویژگی‌های همه انسان‌هاست که این دو ویژگی موجب می‌شود که نقش الگو و اسوه در شکل‌گیری شخصیت انسان برجسته‌تر شود.

وی با بیان اینکه یکی از برجسته‌ترین نمونه‌های الگوگیری، رابطه بین فرزندان و والدین است، بیان کرد: تربیت کودکان به طور طبیعی با روش الگویی انجام می‌شود مسئله مهم در الگو سازی بر اساس تربیت دینی، نیکو بودن است که در سوره مبارکه احزاب آیه ۲۱ آمده است «وجود رسول خدا(ص) برای شما اسوه نیکویی است».

پیردهقان ادامه داد: نیکو بودن اسوه‌ها بدین معناست که ممکن است آن اسوه خوب یا بد باشد، حتی ممکن است فردی به دلیل داشتن برخی جذابیت‌های فردی یا اهل بخشش بودن، مورد توجه دیگران قرار گیرد، اما به دلیل اینکه از لحاظ شخصیتی کامل نیست و شایستگی الگو بودن را ندارد، شایسته پیروی نیست، بنابراین در تربیت دینی الگو بودن مهم است به نحوی که متربی بتواند از طریق توجه و تقلید از کارها و صفات پسندیده از او تأثیر مثبت به دنبال داشته باشد.

مدیر مؤسسه قرآنی فاطمه‌الزهرا(س) بروجن توضیح داد: امام صادق(ع) می‌فرمایند «اگر کسی دینش را از کتاب خدا و از سنت پیامبر(ص) بگیرد و با معیار دین، وارد دین شود کوه‌ها از جا کنده می‌شوند اما او در اعتقادش استوار می‌ماند»، بنابراین اگر کسی با نگاه انسانی به فردی او را الگو قراردهد با اشتباه و خطای همان فرد، از دین خارج می‌شود که این توجه و دقت در انتخاب الگو در قرآن کریم نیز مورد سفارش قرار گرفته که باید این انتخاب با توجه و بصیرت صورت گیرد.

وی ادامه داد: قرآن کریم از مردم می‌خواهد با کوردلی و بدون توجه به معیارهای عقلی به تقلید از پدر و مادر خود که قواعد باطل دارند نپردازند، زیرا اهمیت دادن به ارزش‌ها و کمالات دیگران درصورتی‌ که خودشان به عجب و غرور مبتلا نشوند پسندیده است و معرفی چهره‌های برتر و فعالان قرآنی می‌تواند برای عده‌ای موثر باشد، اما هر کس بخواهد الگویی برای خود انتخاب کند قطعا باید از جامعیت نسبی او مطمئن باشد و بداند ملاک شناخت انسان‌ها بر پایه حق استوار است.

مدیر مؤسسه قرآنی فاطمه‌الزهرا(س) بروجن تأکید کرد: الگوهای معرفی شده در قرآن کریم، شهدا و چهره‌های شاخص و ارزشی مادامی که از حق عدول نکنند، الگوی قابل تاسی هستند.

وی افزود: گام اول برای ارتباط با قرآن، عمل به معالم قرآن و درک مفاهیم آن است که باید برای ادامه حیات طیبه، ارتباط با قرآن و اهل‌بیت را همچون نیاز به اکسیژن و آب بدانیم، با توجه به استناد قرآن وسیره اهل بیت(ع)، اصل اول در تربیت فرزندان احترام متقابل پدر و مادر و محبت صادقانه است که این دو اصل پایه استحکام خانواده و تربیت صحیح فرزندان به شمار می‌روند.

مدیر مؤسسه قرآنی فاطمه‌الزهرا(س) بروجن گفت: ضعف خداباوری، بی‌توجهی به معاد و امید به ثواب و پاداش، دنیا‌پرستی و تجمل‌گرایی از جمله علل اجتماعی هستند که به کاهش معنویت، اخلاق و تربیت دینی در خانواده‌ها دامن زده است، بنابراین باید ایمان به خدا و احساس حضور در همه لحظات زندگی، موجب شود از مشکلات و غم و اندوه به خدا پناه ببریم و به جای متوسل شدن به پناهگاه پوشالی و غیر خدایی، باتمام وجود «الهی و ربی من لی غیرک» سر دهیم و به پناهگاه امن الهی متوسل شویم.

وی با اشاره به اینکه الگوسازی از اصول مهم روانشناسی تربیتی است، تصریح کرد: حس تقلید و همانندگرایی در وجود بشر همچون بازی بچه‌هاست که از بزرگترها تقلید می‌کنند، همچنین نقش الگوهای منفی و مثبت مانند خانواده‌های غربی بدون رعایت چارچوب‌های اخلاقی بوده که در این میان انسان محوری بر خدا‌محوری ترجیح داده می‌شود.

مدیر مؤسسه قرآنی فاطمه‌الزهرا(س) بروجن با اشاره به اینکه گسترش گناه، مال حرام، بی توجهی به انجام واجبات و ترک محرمات، نفوذ گناه موجب کاهش معنویت در جامعه شده است، بیان کرد: والدینی که خود اطلاعات کافی و لازم از دین ندارند قادر به انتقال مفاهیم دینی به فرزندان خود نیستند، بنابراین لازم است چارچوب‌هایی به منظور افزایش معنویت، در خانواده‌ها تعیین شود تا از عواملی که موجب کاهش معنویت در جامعه می‌شود، جلوگیری کرد.