آموزه‌های قرآن چگونه به یاری ما در فضای مجازی می‌آیند
یک معلم پیشکسوت قرآن گفت: کسانی که اعتقادات و اخلاق و رفتار خود را براساس آموزه‌های قرآن تنظیم کرده باشند به آیه «فَلْيَنْظُرِ الْإِنْسَانُ إِلَى طَعَامِهِ» تأسی می‌کنند. آموزه‌های قرآن مشخص می‌کنند که در سبک زندگی قرآنی، وظیفه انسان در مواجهه با فضای مجازی باید چگونه باشد.
محمد میرزاپور، معلم پیشکسوت قرآن در چهارمحال‌وبختیاری، در گفت‌وگو با ایکنا، با اشاره به اینکه امروزه به دلیل استفاده از رایانه و اینترنت تحولات چشمگیری در زندگی انسان ایجاد شده است، گفت: این امر تمامی ساختارهای علمی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و اعتقادی را با تغییرات زیادی مواجه ساخته است و فضای مجازی در کنار مزایا و فوایدی که دارد، به صورت یک عامل آسیب‌زا خانواده‌ها و جامعه را به چالش کشیده است.
وی به آسیب‌های احتمالی که متوجه یک خانواده قرآنی است اشاره و بیان کرد: تغییر برخی ارزش‌ها و جایگزینی آن‌ها با ضد ارزش‌ها و عدم درک انسان از مقام و جایگاه واقعی خود در جهان از جمله این آسیب‌ها هستند. انسان باید بداند که آزاد و مختار و مسئول خویشتن و اطرافیان خود و امانتدار الهی است.
میرزاپور با طرح این پرسش که آموزه‌های قرآن چگونه به یاری ما در فضای مجازی می‌آیند، تصریح کرد: در گام نخست باید دانست که فضای مجازی در عین داشتن تهدیدها و فرصت‌ها، قابلیت‌های زیادی نیز دارد. فضای مجازی تیغی دولبه است که یک لبه آن ارتقای سطح فکری و لبه دیگر آن منبع آسیب فکری است.
ویژگی‌های فضای مجازی
وی در خصوص ویژگی‌های فضای مجازی، بیان کرد: سرعت، همگانی بودن، تکثر اخبار، جاذبه، تنوع، جهانی بودن، ارزان و در دسترس بودن، گسترش ارتباطات، تعاملی بودن آن و ... از جمله این ویژگی‌هاست. تعاملی بودن فضای مجازی سبب می‌شود که هر کاربر حکم یک رسانه را داشته باشد که اعتقادات، افکار و سبک زندگی و رفتاری خود را با دیگران به اشتراک می‌گذارد.
این مدرس قرآن با بیان اینکه ویژگی‌های ذکر شده در خصوص فضای مجازی می‌توانند هم تهدید و هم فرصت باشند، افزود: تعاملی بودن فضای مجازی سبب تضارب و تکثر آرا می‌شود، کاربران همواره با انبوهی از اطلاعات و دیدگاه‌ها و تفکرات متنوع مواجه می‌شوند. کسانی که اعتقادات و اخلاق و رفتار خود را بر اساس آموزه‌های قرآن کریم تنظیم کرده باشند به آیه «فَلْيَنْظُرِ الْإِنْسَانُ إِلَى طَعَامِهِ» (عبس، ۲۴) و نیز این سخن امام باقر(ع) تأسی می‌کنند که در حدیثی تأکید دارند باید انسان بداند علم را از چه کسی فرا می‌گیرد و خوراک مغزش از کجا تأمین می‌شود؛ لذا این آموزه‌ها مشخص می‌کنند که در سبک زندگی قرآنی، وظیفه انسان در مواجهه با فضای مجازی چیست.
میرزاپور گفت: اگر سواد مجازی نداشته باشیم و وارد چنین فضایی شویم در برابر تکثر آرا و سرعت و همگانی بودن این فضا آسیب‌پذیر خواهیم بود، به طور مثال «سرعت» فضای مجازی سبب کم شدن صبر و حوصله و پایین آمدن تدریجی آستانه تحمل در سبک رفتاری انسان‌ها شده و قدرت تفکر و تأمل را از افراد سلب کرده است، انسان‌ها در مواجهه با مصائب و مشکلات و یا وسوسه‌های نفس اماره مقاومت کمتری دارند و شکننده شده‌اند. اگرچه فضای مجازی انسان را سریع‌تر به مطالب مورد نظرش می‌رساند اما سبب سطحی بار آمدن انسان نیز شده است، امروزه انسان‌ها دیدن تصاویر را بر خواندن متون طولانی ترجیح می‌دهند. تنها با مجهز بودن به سواد رسانه‌ای می‌توانيم از آثار مخرب فضای مجازی دور بمانیم و از ویژگی سرعت در این فضا بهره لازم را ببریم.
ابعاد آسیب‌زای فضای مجازی
وی با بیان اینکه همگانی بودن فضای مجازی امکان بروز شایعات را افزایش داده است، افزود: امروز هر فردی می‌تواند هر خبر بی‌پایه و اساس و کذبی را در این فضا با جمعیتی عظیم به اشتراک بگذارد و دیگران آن را نشر دهند. در فضای حقیقی، افراد برای آنکه رهبر فکری یک جماعت باشند ملزم به داشتن برخی ویژگی‌ها از جمله تحصیلات، سواد، تجربه و تخصص هستند اما در فضای مجازی افراد برای رهبری افکار در پی جذب دنبال‌کنندگان خود هستند و نه فردی از تخصص و سوادشان جویا می‌شود و نه آنان خود را ملزم به پاسخ به این دست پرسش‌ها می‌دانند. آنان با دنبال‌کنندگانی مواجه هستند که تحت تأثیر سرعت فضای مجازی صبر و حوصله‌ای برای تأمل و تفکر ندارند و فقط به دنبال کسب اطلاعات در کوتاه‌ترین زمان ممکن هستند بی‌آنکه به منبع اطلاعات توجهی داشته باشند. رهبران فکری در فضای مجازى نیازی به توضیح و اثبات ندارند بلکه بیشتر درگیر ساختن احساسات مخاطب و بدون توجه به منطق، درصدد جذب دنبال‌کنندگان بیشتر هستند.
میرزاپور تکثر اخبار در فضای مجازی را برای افراد فاقد سواد رسانه‌ای عاملی مخرب دانست و ادامه داد: فضای مجازی آکنده از اخبار گوناگون ضد و نقیض است که سبب کاهش اعتماد افراد می‌شود و این امر نارضایتی افراد و خانواده‌ها را در پی خواهد داشت. کاربران در فضای مجازی با انبوهی از اطلاعات مواجه می‌شوند که گزینش اطلاعات صحیح از بین آن‌ها دشوار است و ذهن مخاطبان را پریشان می‌کند و این حالت در آنان دائمی می‌شود.
این معلم پیشکسوت قرآن تقطیع احادیث و روایات و تفسیر به رأى آیات قرآن و ایجاد تحریف‌ها، بدعت‌ها و شبهات در فضای مجازی را انکارناپذیر خواند و توضیح داد: این رویکردها با عنوان روشنفکری و بیان واقعیات مطرح می‌شوند و ممکن است حتی یک فرد و خانواده قرآنی را که سبک زندگی قرآنی را مهم‌ترین دغدغه خود می‌داند، تحت تأثیر قرار دهد.
ضرورت تجهیز خانواده‌ها به سواد رسانه‌ای
میرزاپور گفت: کسانی که در پی حفظ و صیانت نظام ارزشی خود هستند باید خود را به سواد رسانه‌ای مجهز کنند تا از تزلزل در امان بمانند. مجهز شدن به سواد رسانه‌ای سبب استفاده صحیح از رسانه می‌شود و منظور آن است که هر فردی بداند از چه رسانه‌ای، تا چه میزان و زمان در چه مکان و با چه هدفی استفاده کند. به بیان دیگر چنین فردی استفاده از فضای مجازی را برای خود محدود و مشروط می‌کند و بی حصر و حد از آن استفاده نمی‌کند. در حال حاضر با اشباع رسانه‌ها مواجه هستیم و یک خانواده قرآنی باید این رسانه‌ها و اهداف و خط مشی هر کدام از آن‌ها را بشناسد. پدر و مادر شناخت مناسب و همه‌جانبه از رسانه‌ها و محتواهای ارائه شده آن‌ها داشته باشند؛ چرا که غالب پیام‌هایی که از فضای مجازی به فرزندان می‌رسد با اعتقادات و ارزش‌ها و چارچوب و فرهنگ جامعه و خانواده‌ها همخوانی ندارند و با شناخت ابعاد مختلف رسانه‌ها پدر و مادر بهتر می‌توانند بر نظارت فرزندان در فضای مجازی و مواجهه با رسانه‌ها عمل کنند.
وی بیان کرد: ابعاد شناختی رسانه‌ها شامل پنج موضوع محدودیت‌ها، ظرفیت‌ها، مضرات، فواید و کاربران رسانه است، والدین بدون داشتن اطلاعات در شیوه‌های تربیت فرزند در قبال رسانه‌ها نمی‌توانند فرزندانی تربیت کنند که مغلوب فناوری‌ها نشوند؛ لذا خانواده مهم‌ترین زمینه بهره‌گیری صحیح فرزندان از فضای مجازی است، فضای مجازی حکم یک اقیانوس بی‌کران را دارد که وقوع طوفان در آن غیر قابل اجتناب است؛ لذا باید بتوان با مجهز شدن خانواده‌ها به سواد رسانه‌ای یک کشتی محکم را برای در امان ماندن از طوفان ساخت. فاصله اطلاعاتی میان فرزندان و والدین باعث شده است که فرزندان در فضای مجازی تنها باشند و والدین نتوانند آنان را همراهی کنند و نگران هستند که فرزندانشان آماج اطلاعات نامناسب قرار گیرند. اگر خانواده‌ها مهارت‌های لازم و مدیریت هوشمندانه را در سبک زندگی قرآنی با رویکرد فرزندپروری در دستور کار قرار دهند نقش‌های تربیتی خود را به‌درستی ایفا خواهند کرد.
انتهای پیام
