مرحوم لرزاده و طراحی و ساخت بیش از ٨٤٠ مسجد / استاد بازسازی ایوان حرم امام حسین(ع)

به گزارش ایکنا، تجلیل از مقام شامخ معلمان، اساتید و افرادی که برای ترویج قرآن و عترت، زحماتی را متقبل شده‌اند، وظیفه‌ای است که نمی‌توان از آن شانه خالی کرد. بزرگداشت و بیان آثار و رفتار این افراد نه‌ تنها قدردانی کوچکی از زحمات بی‌شائبه آنان است، بلکه برای نسل فعلی و جوانان این مرزوبوم آموزنده و راهگشاست؛ کسانی که عمری را بدون چشم‌داشت به آموزش و ترویج کلام وحی گذرانده‌اند و به حق نام خادم‌القرآن بر آنان نهاده‌اند. برخی از این بزرگان چهره در خاک کشیده‌اند که نگاه کوتاهی به زندگی آن‌ها خواهیم داشت. مرحوم حسین لرزاده یکی از این افراد است.

بیشتر بخوانید:

• خانه موزه استاد لُرزاده
• بررسی معماری و آداب معنوی در آثار مرحوم «حسين لرزاده»

مرحوم حسین ‌لرزاده در سال 1285 در شهر تهران دیده به جهان گشود. وی در نوجوانی دو سال در مکتب نزد حاج حسین تعلیم دید. سپس مدتی را در گذر «مهدی‌خان» و مدرسه «سلطانی» در امیر بهادر درس خواند. دوره متوسطه او نیز در مدرسه «کمال‌الملک» سپری شد. از آنجا که وی به درس خواندن علاقه‌ای نداشت به سفارش پدرش مرحوم محمد لرزاده در خیابان ناصر خسرو تهران شاگردی سید محمدتقی نقاش را پذیرفت. استاد پس از یادگیری این هنر، در دوره جوانی یک کارگاه نقاشی با نام خود در میدان حسن‌آباد جنب مسجد مجد دایر کرد که البته مشتری‌های زیادی داشت. علاقه وافر او به مجسمه‌سازی موجب شد این هنر را نیز در کنار نقاشی بیاموزد.

پدرش از معماران به نام دوره اتابک و همکار حاج حسن صنیع‌الدیوان بود که به حق عنوان «پدر مسلم معماری سنتی اسلامی» را به وی بخشیده بودند. از جمله آثار او می‌توان ساخت بخشی از مدرسه سپهسالار، ساخت بخش پایانی گنبد قبر آقا و حسینیه امیربهادر را یاد کرد. از وقتی حسین به دنیا آمد و راه رفتن آموخت، او را با خود به همراه می‌برد و درباره کارش با پسر سخن می‌گفت. بدین ترتیب هر آنچه از کودکی درباره معماری فراگرفته بود، به تدریج در اختیارش گذارد و بعدها این میراث از سینه حسین به صدها دانشجوی مشتاق دختر و پسر منتقل شد.

حسین پس از فوت پدر در سال 1305 نزد استاد «جعفرخان» که کار ساخت کاخ اسدآباد را بر عهده داشت، مشغول به کار شد. استاد جعفرخان از شاگردان پدر او بود. وی کار نقاشی یکی از سالن‌های کاخ را به او پیشنهاد داد. پس از آن به سفارش «کهل» که معمار ساخت بانک شاهی (تجارت کنونی) در میدان امام خمینی(ره) بود، ساخت یک سردر ایرانی برای بانک را شروع کرد. لرزاده این در را چنان هماهنگ با کل بنا طراحی کرد و ساخت که گویی کل بنا از زیردست یک معمار بیرون آمده است.

طراحی، اجرا، تعمیر و ساخت بیش از ٨٤٠ مسجد چون صحن اباعبدالله(ع) در کربلا، مسجد اعظم قم (بنا به درخواست آیت‌الله بروجردی)، مسجد امام حسین(ع) تهران، شبستان و محراب مسجد سپهسالار تهران، مسجد سجاد تهران، از دیگر کارهای این استاد مسلم معماری است و از دیگر کارهای مهم وی بازسازی ایوان حرم امام حسین(ع) بود. نکته مهم اینکه تعداد ستون‌هایی که در حرم امام حسین(ع) سنگینی سقف را تحمل می‌کرد و به نوعی از تزئینات معماری بنا نیز محسوب می­‌شد، به نیت 12 امام(ع)، 12ستون بود. استاد، در تعمیراتی که قرار بود انجام دهد، ناگزیر بود تعداد این ستون‌ها را تغییر دهد و از آنجا که مسئولان و کارشناسان مذهبی کربلا به هیچ عنوان این تغییر را نمی‌پذیرفتند، استاد با ایجاد ستون‌های دوقلو، هم تعمیرات لازم را انجام داد و هم تعداد ستون‌ها را حفظ کرد.

از دیگر فعالیت‌های استاد تعمیر و طراحی مقبره حکیم طوس، فردوسی بود. از آنجا که مزار اصلی حکیم در سرداب واقع شده، لرزاده روی سرداب به نیت ارکان اربعة تشیع (سلمان، مقداد، عمار و ابوذر) یک چهاروجهی ساخت که متأسفانه بعدها به علت عدم آگاهی گروهی از کارشناسان این چهاروجهی تخریب شد. از دیگر کارهای مرحوم استاد حسین لرزاده، ساخت نمونه‌ای از ویترین و سالن ورودی از قدیم تهران بود که برای مغازه‌ای در خیابان «لاله‌زار» ساخته شد. همچنین نماسازی ضلع عربی ساختمان پستخانه در میدان مشق که بنای آن به دست «ارگال»، معمار ارمنی ساخته می‌شد را نیز انجام داد. این ساختمان مدتی به عنوان شرکت نفت ایران و انگلیس استفاده می‌شد و در حال حاضر نیز شرکت تعاونی وزارت امور خارجه است.

استاد در تمام شاخه‌های معماری همچون رسمی‌سازی، مقرنس، کاسه‌سازی و گره‌سازی تبحر داشت و مسجد لرزاده در خیابانی مشهور به همین نام حوالی میدان خراسان تهران به خوبی گویای هنر متنوع استاد و چیرگی او در هرکدام است. این مرحوم همچنین در خطاطی، نقاشی و شعر نیز دستی داشت و صاحب اثر بود.

استاد حسین لرزاده در 24 شهریور 1383 در 98 سالگی در منزل خود در خیابان بهار، کوچه سخن، چشم از جهان فروبست.

یادآور می‌شود مرحوم حسین لرزاده در سال 1381 در همايش تجليل از خادمان قرآن كشور از سوی رئيس‌جمهور مفتخر به دریافت عنوان خادمان قرآن در عرصه امور هنری شد.