انس با قرآن در مدارس محقق نمی‌شود

محمد میرزاپور، استاد پیشکسوت قرآن در چهارمحال‌وبختیاری؛ در گفت‌وگو با ایکنا،‌ با اشاره به اینکه آموزش قرآن در آموزش و پرورش در دوره‌های ابتدایی و متوسطه اول مجموعه‌ای از اهداف عمومی را شامل می‌شود، اظهار کرد: فرد در این مقاطع به دانش، مهارت و نگرش به عنوان مهارت‌های پایه عمومی در حوزه‌های مختلف مانند ریاضیات، علوم تجربی و ... دست می‌یابد که از این مهارت‌ها به «سواد» تعبیر می‌شود. بر این مبنا، دستیابی به سواد قرآنی در این دوره دارای اهمیت است‌ و کتاب‌های درسی تألیف شده برای این مقاطع تلاش کرده‌اند این مهم را محقق کنند.

میرزاپور سواد قرآنی را متشکل از سه ضلع دانست و ادامه داد: نخست توانایی دانش‌آموز در تلاوت قرآن، دوم توانایی درک معنای عبارات و آیات ساده و پرکاربرد و سوم، انس با قرآن و ایجاد علاقه برای فراگیری قرآن کریم از ارکان سواد قرآنی مطلوب در دانش‌آموزان است. در یک نگاه کلی می‌توان گفت که دانش‌آموزان در زمینه روخوانی و ترجمه آیات قرآن کریم وضعیت نسبتاً مناسبی دارند، اما ضلع سوم سواد قرآنی یعنی انس و الفت دانش‌آموزان با قرآن محقق نمی‌شود و خروجی مطلوبی ندارد.

توجه در انتخاب معلمان قرآن

وی با تأکید بر اینکه کمال انسانیت در سایه تعلیم و تربیت محقق می‌شود، بیان کرد: «معلم»، «محتوا» و «خانواده» نقش کلیدی را در تحقق بخشیدن به انس و ایجاد علاقه به فراگیری قرآن در دانش‌آموزان دارند. معلمی از عاطفی‌ترین و انسانی‌ترین هنرها و راهبرد و فنون تدریس تخصصی بسیار ظریف، دقیق و در عین حال پیچیده است‌؛ لذا یکی از نکات مهم در شکل‌گیری انس با قرآن در مدارس، توجه در انتخاب معلمان قرآن کریم است که در این زمینه ضعف داریم.

میرزاپور تصریح کرد: معلم قرآن باید حداقل بر فصیح‌خوانی مسلط باشد و بتواند آیات را با صوت و لحن زیبا برای دانش‌آموزان قرائت و آنان را برای فراگیری جذب و علاقه‌مند کند. در بسیاری از موارد شاهد هستیم که از لوح‌های فشرده تلاوت و روخوانی قرآن در مدارس استفاده می‌شود، چرا که معلم قادر به فصیح‌خوانی نیست.

وی با تأکید بر اینکه در انتخاب معلمان قرآن مدارس دقت لازم نشده است، بیان کرد: در چنین شرایطی می‌توان دوره‌های تربیت معلم قرآن را برای معلمان یا افراد جدیدی که وارد چرخه تعلیم و تربیت در مدارس می‌شوند، برگزار کرد تا بتوانند ارتقای نگرش‌های دینی و باورهای قرآنی را برای دانش‌آموزان رقم بزنند. معلمان قرآن در صورت ارتقای دانش و مجهز شدن به جدیدترین روش‌های آموزش قرآن در کنار برخورداری از عاطفه‌، محبت و دوستی با دانش‌آموزان، اصلاح روش‌های کلاس‌داری، کاربرد اصول روانشناسی تدریس و ... می‌توانند در تحقق سواد قرآنی در دانش‌آموزان موفق باشند.

اهمیت نقش خانواده

میرزاپور نقش خانواده‌ها را بسیار مهم خواند و تصریح کرد: امروزه فضای حاکم بر خانواده‌ها منجر به ایجاد انگیزه‌های قرآنی در کودکان و نوجوانان نمی‌شود و فضای مجازی در خانه‌ها به جای تمام اعضا جولان می‌دهد، فضایی مملو از انواع شبهات و محتواهای دورکننده از دین و قرآن که باید سالم‌سازی شود‌، لذا با آگاهی‌بخشی خانواده می‌توان در این راستا گام برداشت.

وی با بیان اینکه بخشی از فرآیند تعلیم و تربیت به‌ویژه در دوران ابتدایی و متوسطه اول در خانه شکل می‌گیرد، تأکید کرد: بخشی از کتاب‌های درسی برای کار در خانه پیش‌بینی شده است، همراهی خانواده با دانش‌آموز در این خصوص بسیار اهمیت دارد و سبب ایجاد انگیزه و تقویت علاقه‌مندی در دانش‌آموز می‌شود.

میرزاپور تصریح کرد: محتوا، عامل بعدی در ایجاد انس دانش‌آموزان با قرآن است. سرفصل‌ها و محتواهای درسی در مدارس مشخص است، فضای مجازی و یا کتاب‌های کمک درسی می‌توانند تقویت‌کننده مطالب درسی باشند، ضمن اینکه می‌توان دانش‌آموزان را با مؤسسات و خانه‌های قرآن و مراکز آموزشی قرآن پیوند داد تا فضای قرآنی را به‌خوبی تجربه کنند.

مسابقه‌محوری در مدارس

وی با بیان اینکه امروزه متأسفانه پرداختن به قرآن در شرکت دادن دانش‌آموزان در مسابقات و رقابت‌های قرآنی خلاصه شده است‌، تأکید کرد: دانش‌آموزانی که در این مسابقات شرکت می‌کنند و حائز رتبه نمی‌شوند دچار صدمات روحی و مختل شدن انس به قرآن می‌شود. بر اساس آمار، هر ساله حدود ۷۰ هزار دانش‌آموز در استان وارد عرصه مسابقات قرآن مدارس می‌شوند، آیا مربیان قرآنی و پرورشی و سایر متولیان می‌توانند با لحاظ ساختن نکات تربیتی و روانشناسی، یک رقابت سالم، سازنده و تقویت‌کننده برای این دانش‌آموزان رقم بزنند؟

میرزاپور با تأکید بر اینکه آموزش قرآن در مقاطع مختلف تحصیلی باید بر اساس برنامه و قدم به قدم پیش رود، بیان کرد: معلمان قرآن در مقاطع گوناگون تحصیلی باید با هم‌افزایی از فعالیت‌های هم آگاه و تکمیل‌کننده کار یکدیگر باشند، اگر این اتفاق بیفتد، دانش‌آموزان به سطح خوبی از سواد قرآنی در مقاطع ابتدایی و متوسطه اول دست می‌یابند تا در مقطع متوسطه دوم با تأمل در مفاهیم و تفسیر آیات در کتاب دین و زندگی، کاربرد آیات نورانی را در زندگی فردی و اجتماعی فرا گیرند.

وی در پایان با استناد به حدیث «الْعِلْمُ مِنَ الصِّغَرِ کَالنَّقْشِ فِی الْحَجَرِ؛ یادگیری در کودکی مانند نقاشی و اثر گذاشتن بر روی سنگ است»، تصریح کرد: اگر دانش‌آموزان قرآن را در قالب صحیحی فرا گیرند، قطعاً علاقه‌مند خواهند شد و اهداف انس با قرآن تحقق می‌یابد. کودکان و نوجوانان باید قرآن را با شیوه صحیح و اصولی فرا گیرند و شرایطی فراهم شود که زندگی قرآنیان و مفسران و اندیشمندان قرآنی را با علاقه مطالعه کنند و آنان را الگو قرار دهند، رسانه‌ها، مراکز قرآنی، نشریات و محصولات قرآنی را بشناسند و در فضای قرآنی تربیت شوند.