فاطمه معصومه(س)؛ دختر بهشت‌نشان
دوری از هر گونه گناه و انحراف موجب می‌شود که در کلام امام معصوم(ع) از دختر موسی بن جعفر(ع) با نام معصومه یاد شود؛ همان طور که از امام رضا(ع) نقل شده که فرمودند: «مَنْ زَارَ الْمَعْصُومَةَ بِقُمٍّ کمَنْ زَارَنی؛ هر کس معصومه(س) را در قم زیارت کند، مانند کسی است که مرا زیارت کرده است.»
به گزارش ایکنا، خداوند انسان‌های بسیاری را برای کشاندن بندگان به سوی بهشت و سعادت ابدی برگزید و به سوی بشریت فرستاد. اغلب آنها پیامبران و اوصیای آنها بودند. جز آنها، افراد انگشت‌شماری را می‌توان یافت که به مقام‌های اسطوره‌ای در پیشگاه خداوند متعال دست یافته باشند. حضرت معصومه(س) یکی از آن تعداد انگشت‌شمار است.
منشأ این مقام فوق‌العاده را باید در شخصیت و رفتار آرمانی ایشان جست‌وجو کرد. تقوا و طهارت، عبادت و معرفت بی‌نظیر این دختر موسی بن جعفر(ع) موجب شد تا حتی حرم نورانی‌اش میعادگاه تشنه‌کامان علم و معرفت و راهیان بهشت شود.
تقوای معصومانه
تقوی، به معنای نیروی گریز از گناه، مهم‌ترین عامل فضیلت حقیقی انسان‌ها فارغ از جنس و سن و زبان و رنگ آنها در پیشگاه باری‌تعالی است؛ چنانکه قرآن کریم می‌فرماید: «يا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْناكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَ أُنْثى وَ جَعَلْناكُمْ شُعُوباً وَ قَبائِلَ لِتَعارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَليمٌ خَبير؛ [1] اى مردم، ما شما را از مرد و زنى آفريديم، و شما را ملّت ملّت و قبيله قبيله گردانيديم تا با يكديگر شناسايى متقابل حاصل كنيد. در حقيقت ارجمندترين شما نزد خدا پرهيزگارترين شماست. بىترديد، خداوند داناى آگاه است.»
تقوی، بهترین توشه انسان‌هاست و همان‌گونه که بیان خواهد شد حضرت معصومه(سلام الله علیها از جایگاه ممتازی در بهشت برخوردار است. قرآن کریم می‌فرماید: «وَ تَزَوَّدُوا فَإِنَّ خَيْرَ الزَّادِ التَّقْوى وَ اتَّقُونِ يا أُولِي الْأَلْباب؛ [2] و براى خود توشه برگيريد كه در حقيقت، بهترين توشه، پرهيزگارى است، و اى خردمندان! از من پروا كنيد.» هر که توشه‌ای گران‌تر ذخیره کرده است دستی بازتر در بهشت خواهد داشت.
طهارت آسمانی
موقع تولد، همه انسان‌ها بر فطرتی پاک، توحیدی و بدون هر گونه آلودگی به شرک قدم به این دنیا می‌گذارند. همان طور که قرآن کریم می‌فرماید: «فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ حَنيفاً فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْها؛ [3] پس روى خود را با گرايش تمام به حقّ، به سوى اين دين كن، با همان سرشتى كه خدا مردم را بر آن سرشته است.» البته این فطرت پاک و توحیدی نیازمند مراقبت جدی است تا هیچ گونه شرک و آلودگی آن را فرانگیرد.
دوری از هر گونه گناه و انحراف موجب می‌شود در کلام امام معصوم(ع) از دختر موسی بن جعفر با نام معصومه یاد شود؛ همانطور که از امام رضا(علیه السلام) نقل شده که فرمودند: «مَنْ زَارَ الْمَعْصُومَةَ بِقُمٍّ کمَنْ زَارَنی؛ [4] هر کس معصومه(س) را در قم زیارت کند، مانند کسی است که مرا زیارت کرده است.»
تشعشع عبادت فاطمی
طبق نقل، حضرت معصومه (سلام الله علیها) شانزده یا هفده روز در قم ساکن شدند و در این مدت کوتاه با اینکه بیمار بودند محرابی برای خود انتخاب کردند و عبادت‌های ماندگاری از خود به یادگار گذاشتند. [5]
همین اهتمام به عبادت‌های خالصانه است که موجب شد بهترین جایگاه در دنیا و آخرت به ایشان اختصاص داده شود؛ چنانکه حضرت زهرا سلام الله علیها می‌فرمایند: «مَنْ أَصْعَدَ إِلَى اللَّهِ خَالِصَ عِبَادَتِهِ، أَهْبَطَ اللَّهُ [إِلَيْهِ] أَفْضَلَ مَصْلَحَتِه؛ [6] کسی که عبادت‌های خالصانه خود را به سوی خدا فرستد، پروردگار بزرگ برترین مصلحت را به سویش فرو خواهد فرستاد.» مصلحت در این بود که ایشان در قم رحلت کنند و تا قیامت مأمن شیفتگان علم و معرفت و هدایت شوند.
علمی به پهنای دریا
شکی نیست که فرزندان اهل بیت (علیهم السلام) سرشار از علم و معرفت الهی هستند، چنانکه امیرالمؤمنین(ع) فرمود: «الْعِلْمُ وِرَاثَةٌ كَرِيمَة؛ [7] علم میراث گرانبهائی است.» اما دانش و معرفت حضرت معصومه(س) در حدی است که مورد تمجید یک امام معصوم، یعنی پدر بزرگوارشان موسی بن جعفر علیهما السلام قرار گرفته است که در مورد دخترشان فرمودند: «فداها أبوها؛ [8] پدرش فدایش!»
علم پربرکت ایشان از جمله دلایل شوکت و مقام آن حضرت است چرا که قرآن کریم می‌فرماید: «يَرْفَعِ اللَّهُ الَّذينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ الَّذينَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجات؛ [9] خداوند كسانى را كه ايمان آوردهاند و كسانى را كه علم به آنان داده شده درجات عظيمى مىبخشد.»
گرچه در مدت کوتاهی که ایشان در شهر قم می‌زیستند فرصت چندانی برای بهره بردن از علم سرشار ایشان به وجود نیامد اما تا امروز هزاران عالم شیعی بر سر سفره علمی در جوار حرم مطهر ایشان متنعم شده‌اند و این نیز جلوه دیگری از مقام علمی آن حضرت است چنانکه امام باقر علیه السلام می‌فرمایند: «عَالِمٌ يُنْتَفَعُ بِعِلْمِهِ أَفْضَلُ مِنْ سَبْعِينَ أَلْفَ عَابِد؛ [10] دانشمندی که از علمش سود برند، از هفتاد هزار عابد بهتر است.» شعاع نورانی علم حضرت معصومه سلام الله علیها شهر قم را به مرکز علمی دنیای اسلام تبدیل کرده است.
زیارت بهشت
در اغلب روایاتی که در منزلت زیارت حضرت معصومه سلام الله علیها از ائمه معصومین علیهم السلام نقل شده نام بهشت نیز به میان آمده است. گویا چیزی همانند بهشت به زائر حرم دختر موسی بن جعفر نزدیک نیست؛ بلکه زیارت او معادل خود بهشت است؛ همانطور که امام صادق علیه السلام درباره زیارت حضرت معصوم سلام الله علیها می‌فرمایند: «أَنَّ زِيَارَتَهَا تُعَادِلُ الْجَنَّة؛ [11] به راستی زیارت او برابر با بهشت است.»
یکی دیگر از دلایلی بهشتی بودن زیارت آن حضرت، شفاعت زائرانشان است. در این باره نیز چندین روایت از سه امام معصوم یعنی امام صادق، امام رضا و امام جواد علیهم السلام نقل شده است.
امام صادق(ع) فرمودند: «سَتُدْفَنُ فِیهَا امرَأَةٌ منْ أَوْلَادِی تُسَمَّی فَاطِمَة فَمَنْ زَارَهَا وَجَبَتْ لَهُ الْجَنَّةُ؛ [12] به زودی در آنجا (قم) زنی از اولاد من دفن می‌شود که نام او فاطمه است، پس هر کسی او را زیارت کند، بهشت بر او واجب می‌شود.» امام رضا(ع)نیز در روایتی فرمودند: «مَنْ زَارَهَا فَلَهُ الْجَنَّة؛ [13] کسی که او را زیارت کند، پاداش او بهشت است.»
همچنین از امام جواد علیه السلام نقل شده که فرمودند: «مَنْ زَارَ عَمَّتِی بِقُمَّ فَلَهُ الْجَنَّةُ؛ [14] هر کس عمه‌ام را در قم زیارت کند، برای او بهشت خواهد بود.» همه این فضایل و مناقب شگفت‌انگیز خبر از آن دارد که گوهری بی‌بدیل، قم را حرم اهل بیت علیهم السلام ساخته است و این از کلام نورانی امام صادق(ع) است که فرمودند: «وَ لَنَا حَرَماً وَ هُوَ قُمُّ؛ [15] و برای ما اهل بیت حرمی است که قم باشد.»
نویسنده: محسن رفیعی
پی‌نوشت
[1] سوره حجرات، آیه 13.
[2] سوره بقره، آیه 197.
[3] سوره روم، آیه 30.
[4] ناسخ التواريخ : (ج٧ الإمام الكاظم عليه‌السلام ص٣٣٧).
[5] محمدباقر بن محمدتقی مجلسی، بحار الأنوار (دار إحياء التراث العربي: بیروت، ۱۳۶۸)، ج 57, 219: و المحراب الذي كانت فاطمة ع تصلي إليها موجود إلى الآن في دار موسى بن الخزرج.
[6] امام یازدهم حسن بن علی (ع)، التفسير المنسوب إلى الإمام الحسن العسكري عليه السلام (مدرسة الإمام المهدي (علیه السلام): قم، ۱۴۰۹)، 327.
[7] محمد بن حسین شریف الرضی، نهج البلاغة (صبحی صالح) (موسسة دار الهجرة: قم، ۱۴۱۴)، 469, حکمت 5.
[8] محمد محمدي اشتهاردي، حضرت معصومه فاطمه دوم، ص 133.
[9] سوره مجادله، آیه 11.
[10] محمد بن یعقوب کلینی، الکافي (اسلامیه) (دار الکتب الإسلامیة: تهران، ۱۳۶۳)، ج 1, 33.
[11] حسین بن محمدتقی نوری، مستدرك الوسائل (موسسة آل البیت (علیهم السلام) لإحیاء التراث: بیروت، ۱۴۰۸)، ج 10, 368.
[12] عبد الله بن نور الله بحرانی، عوالم العلوم و المعارف و الأحوال من الآیات و الأخبار و الأقوال (مدرسة الإمام المهدي (علیه السلام): قم، ۱۳۶۳)، ج 21, 330.
[13] محمد بن علی ابن‌بابویه، عيون أخبار الرضا عليه السلام (جهان: تهران، بی‌تا)، ج 2, 267.
[14] مصباح یزدی و مجلسی، بحار الأنوار، ج 48، 316.
[15] همان، ج 99، 267.
