بررسی جایگاه قلب در اخلاق عرفانی در ماهنامه «معرفت»

به گزارش ایکنا؛ دویست و شصت و هشتمین شماره ماهنامه علمی ترویجی «معرفت» به صاحب‌امتیازی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) منتشر شد.

عناوین مقالات این شماره بدین قرار است: «اوصاف شیعیان واقعی در وصایای امام محمد باقر(ع)»، «مراتب متعدد وجودی انسان و تطبیق آن بر مراتب عالم کبیر و قرآن کریم از منظر عرفان مسلمان»، «جایگاه قلب در اخلاق عرفانی»، «ماهیت و انواع خواطر و معیار بازشناسی آنها از یکدیگر»، «تبیین عرفانی اندیشه ابن سینا در موضوع خواب و رموز دین»، «جمع عارفانه میان خلوت و جلوت»، «جلوه‌های توحیدی و مراتب آن در دیوان حکیم سنایی» و «رویکردی عرفانی به پدیده شب در قرآن».

جایگاه قلب در اخلاق عرفانی

در چکیده مقاله «جایگاه قلب در اخلاق عرفانی» می‌خوانیم: «از آنجاکه موضوع اخلاق، صفات و ملکات و رفتارهای اختیاری انسان است، نوع نگاه به انسان در هر مکتب اخلاقی از مهم‌ترین مبانی آن مکتب است که قابل بحث و بررسی می‌باشد. اخلاق عرفانی در کنار دیگر مکاتب اخلاقی در عالم اسلام دارای مبانی ویژ خود می‌باشد. ازجمله مهم‌تر‌ین عناصر در انسان‌شناسی عرفانی، قلب است. هدف این پژوهش آن است که تاثیر قلب را در اخلاق عرفانی با روشی توصیفی و تحلیلی مشخص کند. قلب هسته اصلی و شاکله وجودی انسان را تشکیل داده، که با سریان وجودی خود همه مراتب ظاهری و باطنی انسان را شامل می‌شود. قلب با توجه به احاطه و ظرفیت و گستردگی منحصربه‌فردی که دارد، می‌تواند تاثیر بسزایی در اخلاق عرفانی از خود برجای بگذارد. قلب با رویکردهای معرفتی، احساسی و عملی که دارد، اهمیت نقش خود را در این مکتب اخلاقی نشان می‌دهد.»

اندیشه ابن‌سینا در موضوع خواب و رموز دین

در طلیعه مقاله «تبیین عرفانی اندیشه ابن سینا در موضوع خواب و رموز دین» می‌خوانیم: «نوشتار حاضر در مقام پاسخ به این پرسش است که ابن‌سینا چه اندیشه‌هایی در خصوص خواب و رموز دین دارد و تبیین عرفانی آن چیست. بر این اساس، نویسنده به تحلیل، تبیین و پردازش اندیشه ابن‌سینا و ابن‌عربی در باب خواب و رموز دین پرداخته و جهت پاسخ به مسیله اصلی، پرسش‌هایی فرعی همچون چرایی تاویل، ملاک تاویل و رابطه تاویل و رمز را فراروی اندیشه این دو متفکر قرار داده و رویکرد نویی را برگزیده است. مهم‌ترین یافته‌های این پژوهش عبارتند از: رمزین بودن زبان دین در اندیشه ابن‌سینا، اشتراک در پاسخ به چرایی تاویل خواب (چندلایه بودن خواب)، توجه مشترک به زبان دین و باطن دین جهت بیان رابطه تاویل و رمز و اختلاف این دو اندیشه در جایگاه‌شناسی ظواهر دین. هدف نویسنده، استنطاق اندیشه ابن‌سینا در مسیله، توسع بخشیدن به آن و فهم آن در ساحت مسایل جدید و رویکرد فرافلسفی عرفان نظری است و روش او تدقیق و تحلیل فلسفی عقلی در واژگان و گزاره‌هاست.»

رویکردی عرفانی قرآن به پدیده شب

در چکیده مقاله «رویکردی عرفانی به پدیده شب در قرآن» می‌خوانیم: «خداوند در قرآن بارها از شب یاد کرده ‌است؛ شب در قرآن مورد قسم وی واقع شده و شب زمانی خاص برای ارتباط خداوند با بندگان در نظر گرفته شده‌است. مقاله حاضر با روش توصیفی تحلیلی رویکردی عارفانه به قرآن داشته و تفسیر آیات مربوط به شب را با نگاهی عرفانی مورد بررسی قرار می‌دهد. اینکه عرفا با توجه به ویژگی‌های خاص شب، آن را زمان خاص ارتباط دو طرفه خداوند و بنده می‌دانند. به علت این ویژگی‌های ممتاز، از جمله خلوت، آسودگی و در حجاب ماندن از دید دیگران، فرصت مناسبی است تا بنده به درگاه خداوند خود، و دور از چشم نامحرم به عبادت و مناجات بپردازد و خداوند نیز بهره‌ای از برکت و عنایات ویژه خود را نصیب وی کند. تاکید خداوند بر قیام شب در قرآن به این امر اشاره می‌کند. در نهایت اینکه خداوند شب‌های خاص (که اتفاقات ویژه‌ای در آنها رخ داده) را مورد توجه قرار داده و برای آنها اهمیت خاصی قائل می‌شود».