روز جهانی تئاتر فرصتی برای مطالبه حقوق صنفی / هنر خردگرا را تعطیل کرده‌ایم

شهرام گیل‌آبادی، مدیرعامل خانه تئاتر در گفتگو با ایکنا، همزمان با سالروز روز جهانی تئاتر درباره شرایط فعلی این هنر اظهار کرد: برای بررسی شرایط تئاتر ایران باید به چند نکته اشاره کرد. مسئله اول به کمیت نمایش‌ها باز می‌گردد که در سال‌های اخیر رشد مطلوبی داشته است. این اتفاق با توجه به شکل‌گیری تماشاخانه‌های خصوصی به خوبی قابل لمس است و البته تعداد مخاطبان تئاتر هم افزایش یافته است. مسئله دوم بعد آموزشی این هنر است و آموزشگاه‌هایی که در این زمینه تأسیس شده‌اند جزء اتفاقات خوب این عرصه‌اند زیرا سبب شده نیرو‌های تحصیل کرده و آموزش دیده در تئاتر رشد محسوسی داشته باشند.

وی افزود: در نظام‌های آموزشی پیش‌رو از تئاتر به‌عنوان یکی از اهرم‌های اصلی آموزش در مدارس و دیگر سطوح آموزشی استفاده می‌شود، اما با وجود تمام این پیشرفت‌ها، حمایت دولتی از هنر تئاتر افت محسوسی پیدا کرده است. در همین راستا تئاتر به‌عنوان یکی از عناصر مهم هنری در سرانه فرهنگی روز به روز با بی‌مهری بیشتری مواجه می‌شود و دولت‌های گوناگون هم از سرو سامان دادن به این هنر شانه خالی می‌کنند. 

 

این مدیر هنری تأکید کرد: مشکل دیگر به بحث سیاست‌گذاری در تئاتر مربوط می‌شود. در حقیقت برخلاف شعار‌های فرهنگی دولت، کمیت‌گرایی بدون تفکر، پایه و اساس سیاست‌های فرهنگی است. همین موضوع سبب شده که تئاتر‌ی‌ها ناخودآگاه به سمت گیشه سوق پیدا کنند و با توجه به رشد هزینه‌های تولید تئاتر، آثار نمایشی کمتر محتوای فاخر و معرفتی دارند و بیشتر به سمت درآمدزایی گرایش پیدا کرده‌اند. مسئولیت این امر به هیچ وجه به عهده هنرمندان نیست زیرا آن‌ها را مجبور کرده‌اند وارد فرایند اقتصادی شوند، البته بخش کوچکی در تئاتر وجود دارند که در حال مقاومت است تا بتواند اثر خوب تولید کند، اما این اتفاق بدون حمایت نمی‌تواند دنباله‌دار باشد.

 

 

گیل‌آبادی تأکید کرد: به چند دلیل روز جهانی تئاتر اتفاق  امیدبخشی برای تئاتر ایران نیست، نکته اول به تعطیلی تئاتر به دلیل شرایط ناشی از بحران کرونا بازمی‌گردد که باعث شده خانواده تئاتر در امرار معاششان با مشکلات جدی مواجه شوند. این روزها بسیاری از مشاغل کشور از کارگری گرفته تا اداری همگی بیمه‌اند تا در چنین شرایطی از آن‌ها حمایت شود، ولی این اتفاق برای تئاتری‌ها رخ نداده و آن‌ها در شرایط فعلی با مشکلات عدیده‌ای رو‌به‌رو هستند. این موضوع شرایط را برای آن‌ها بسیار سخت کرده و حتی آن‌ها را برای خرید مایحتاج روز‌مره زندگی به زحمت انداخته است و وقتی اهالی فرهنگ و هنر این سرزمین با مشکلات عدیده‌ای دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند چگونه می‌توان آینده روشنی برای تئاتر ترسیم کرد.

وی متذکر شد: عدم حمایت دولتمردان از اهالی تئاتر در شرایطی است که در برخی کشور‌ها نظیر فرانسه، مخاطبان تئاتر بیشتر از مخاطبان فوتبال‌اند و به همین میزان حمایت‌های بیشتری از آن‌ها صورت می‌گیرد. توجه به تئاتر در جهان به حمایت از یک هنر محدود نیست و آن‌ها دریافته‌اند که هنر نمایش پایه‌گذار تفکر و اندیشه در نسل آینده است. به همین جهت علاوه بر حمایت مادی این هنر به صورت ویژه در مدارس آموزش داده می‌شود، اتفاقی که در دهه ۶۰ و هفتاد در کشور ما هم به شکل جدی رخ داد، اما در دو دهه اخیر این اتفاق بسیار کم رنگ شده است.

 

وی با توجه به تعطیلی تئاتر در ماه‌های پیش رو گفت: سال‌هاست که هنرمندان درخواست می‌کنند تا زیر ساخت‌های این هنر فراهم شود، اما این درخواست‌ها تاکنون بی‌نتیجه مانده است، در صورتی‌که در اصل ۴۴ قانون اساسی روی توانمندی نظام صنفی تأکید شده تا در شرایطی نظیر آنچه امروز به وجود آمده، هنرمندان برای مایحتاج اساسی زندگیشان اینگونه دچار مشکل نشوند. این معضل زمانی کاملاً حاد و بحرانی می‌شود که بدانیم ۱۵۰ هزار نفر در تئاتر این سرزمین مشغول به کارند و هر یک از آن‌ها نیز نیاز‌های خانواده خود را تأمین می‌کنند.

وی ادامه داد: بیماری کرونا اتفاق بسیار ناخوشایندی برای بشریت است که تا به امروز جان هزاران نفر را گرفته است. این واقعه در تاریخ ثبت خواهد شد، اما مشاغل و بخش‌هایی که بابت این فاجعه نابود و ضعیف می‌شوند، کمتر در یاد‌ها باقی می‌مانند. در این شرایط، اقتصاد تئاتر فلج خواهد شد و متأسفانه آینده خوشایندی در انتظار این هنر نیست. 

 

مدیرعامل خانه تئاتر در پایان این گفتگو درباره تئاتر مذهبی هم چنین توضیح داد: تئاتر مذهبی وابستگی شدیدی به فرایند معنوی و ایدئولوژیک کشور دارد، اما این شکل از تئاتر از آسیب‌های مطروحه بی‌نصیب نمانده است و نباید تئاتر دینی را از خانواده تئاتر جدا کرد، البته این تصور در سال‌های اخیر وجود داشته که نمایش دینی از حمایت‌های ویژه برخوردار است، ولی این امر صحیح نیست، چون تنها تولید چند اثر نمایشی دلیل بر حمایت از یک گونه تئاتری نیست.

 

گفت‌و‌گو از داوود کنشلو