فراگیری قرآن نقطه پایان ندارد

حمزه عوده‌زاده، قاری بین‌المللی کشورمان در گفت‌‌وگو با ایکنا از چهارمحال‌‌وبختیاری، با اشاره به ضرورت بهره‌گیری از استاد برای استعدادیابی و فراگیری قرائت قرآن کریم، اظهار کرد: درس بدون استاد نمی‌تواند مسیر درست را طی کند، استاد در مبحث استعدادیابی در وهله نخست باید بتواند با شنیدن تلاوت قرآن‌آموز، فاکتورهای صدای او را تشخیص بدهد.

وی افزود: در گام دوم، پس از بررسی تمام فاکتورهای صدای قرآن‌‌آموز به عنوان مثال حالت موسیقایی، اوج، تحریر، طنین، قدرت، شدت و.....، اگر قرآن‌آموز از تمام مؤلفه‌های لازم برای قرائت قرآن کریم برخوردار باشد، استاد با در نظر داشتن ویژگی‌ها و فاکتورهای صدایی او یک تلاوت از اساتید مطرح و صاحب سبک را برای تکرار و تمرین و تقلید در اختیار قرآن‌آموز قرار می‌دهد.

این مدرس قرآن تصریح کرد: از این مرحله به بعد، تلاش، علاقه و پشتکار قرآن‌آموز در میزان پیشرفت او نقشی تعیین‌کننده و بسزا دارد که باید بتواند با حضور منظم و مستمر در جلسات و نیز به کار بستن به‌موقع، مو به مو و دقیق توصیه‌های استاد، راه پیشرفت خود را هموار کند.

قاری همواره باید یاد بگیرد

عوده‌زاده با اشاره به تجارب خود در فراگیری قرائت قرآن نزد اساتید مطرحی چون حسین محمدی، مهدی دغاغله، دکتر بستانی، حاج قاسم مقدمی و ... گفت: بنده به صورت مستمر از محضر این اساتید در اهواز بهره‌مند شدم و به صورت مستمر در جلسات شرکت می کردم، آن زمان صاحب مقام‌های کشوری در رشته قرائت بودم و تصورم این بود که در این زمینه عاری از ایراد و اشکال هستم، اما واقعیت مسئله این است هر چقدر به سمت جلو بروم باز هم در مباحث قرائت قرآن عقب هستم چرا که علم و فنون تلاوت یک دریای بی‌پایان است که قاری قرآن همواره باید یاد بگیرد و اطلاعات خود را به‌روز کند، لذا این اساتید اشکالات بنده را تا به حال یادآور می‌شوند و با تلاش و پشتکار و اجرای مو به موی تجویزات اساتید توانسته‌ام ایرادات کارم را کمتر و کمتر کنم.

عوده‌زاده با بیان اینکه این پایان کار نیست، افزود: بهره‌گیری از محضر درس اساتید خاتمه نیافته است و بنده در اصفهان نیز به فراگیری ادامه داده‌ام، ضمن اینکه برای حضور در کنار استاد شاه‌میوه نزدیک به ۱۰ سال است به اصفهان نقل مکان کرده‌ام.

این قاری بین‌المللی بیان کرد: عرصه فراگیری قرآن کریم نقطه پایانی ندارد و قاری بین‌المللی شدن پایان کار نیست چرا که تلاش و پشتکار برای یادگیری، سبب کسب نتیجه بهتر و درخشان‌تر و ارتقای دانش و تجربه می‌شود.

قرائت؛ مقوله علمی و تخصصی

وی تصریح کرد: قرائت قرآن مقوله‌ای کاملاً تخصصی، علمی و حساب‌ شده است چرا که یک قاری قرآن در حین تلاوت تمام بخش‌های صوت، لحن، تجوید، وقف و ابتدا را همزمان با همدیگر رعایت می‌کند.

عوده‌زاده با تأکید بر لزوم استعدادیابی توسط استاد پیش از ورود قرآن‌آموز به عرصه قرائت قرآن، گفت: قرائت قرآن مقوله‌ای کاملاً تخصصس، علمی و حساب‌شده است، تلاوت امری با فکر و برنامه و بسیار دشوار است.

این مدرس قرائت قرآن کریم بیان کرد: تكيه‌های صوتی در هر زبانی وجود دارد که به شيوايی آن زبان كمک و مفهوم كلام گوينده را روشن می‌کند، در قرآن هم تکیه‌های صوتی اهمیت دارند و از حیث فنی بسیار مهم هستند. در قرائت قرآن تكيه‌های صوتی به دو صورت انجام می‌شود، نخست تكيه بر روی بعضی از حروف و كلمات و دوم تغيير پرده‌ها یا گام‌های صوتی. البته بنده نمی‌خواهم به جزئیات این مقوله بپردازم.

قرآن مملو از ظرایف لحنی و صدایی است

وی با بیان اینکه تكيه‌های صوتی که از نظر تخصصی در برخی از حروف و كلمات واقع می‌شود، شاید برای برخی عجیب باشد، اضافه کرد: اگر آکسان را به اشتباه روی کلمات و یا حروف استفاده کنیم، کلمه مورد نظر به کلمه دیگری تبدیل خواهد شد. رعایت این نکات در مسابقات قرآن امری بسیار مهم است و اساتید بزرگ نیز این موضوع را همواره در جلسات و در داوری‌های خود مدنظر قرار داده و بارها به قاریان در خصوص رعایت این نکته مهم توصیه می‌کنند.

این قاری بین‌المللی تصریح کرد: واقعیت امر این است که هیچ قاری قرآنی نمی‌تواند ادعا کند که صدرصد این آکسان‌ها را در تلاوت خود رعایت می‌کند و بالطبع نمی‌توان همه آکسان‌ها را بر شمرد بلكه بايد به هنگام قرائت بر روی كلماتی كه بار معنی و مفهوم آيه را به دوش می‌كشند و نقطه حساس جمله هستند و حالتی را بيان می‌كنند، تكيه يا آكسان صورت گیرد.

عوده‌زاده با ذکر مثالی ادامه داد: به‌عنوان مثال كلماتی مانند: «رَفَعَ» و «أنْزَلَ» هر دو اگر با اين آكسان ادا شوند، در القای معنی تأثير بسزايی می‌گذارند و اگر قاری اهل ذوق باشد، بين آكسانی كه در كلمه «أنْزَلَ» به كار می‌برد با آكسان بر كلمه «تنزيلاً» فرق می‌گذارد، يعنی در «انزل» كه نزول دفعی را می‌رساند، تغيير پرده صوتی كه به آن وسيله آكسان را انجام می‌دهد، دفعی است. ولی در كلمه «تنزيلاً» اين تغيير را تدريجی انجام می‌دهد، زيرا تنزيل به مفهوم نزول تدريجی است. سطر به سطر قرآن مملو از این ظرایف لحنی و صدایی است که هر قاری باید بر آن واقف باشد. البته ناگفته‌ نماند رعایت کردن آکسان‌ها منوط به فهمیدن معانی و مفاهیم قرآنی است که یک قاری باید کاملاً بلد باشد.

عوده‌زاده گفت: علم و فنون تلاوت نیز مبحث گسترده‌ای است بالاخص لحن که با معنای آیات ارتباط تنگاتنگ دارد، به عنوان نمونه آیات عذاب با لحن حزین «صبا» قرائت می‌شوند، در مصر  مستمعان محافل قرآنی با معنای آیات آشنا هستند، لذا مستمع نفس به نفس قاری را همراهی می‌کند، برای مثال در آیات بهشتی یا مربوط به نعمات الهی با ذکر «الله» قاری را تشویق می‌کند، در  آیات مربوط به توصیف جهنم و عذاب الهی نىز، مستمع گاهی سکوت می‌کند و‌ گاهی از ذکرهایی مانند «لا إله إلا الله» و «أستغفرالله» و.... استفاده می‌‌کند، در جاهایی حتی لب به دعا می‌گشاید.

ضرورت پرداختن به فرهنگ محفل‌خوانی

این قاری بین‌المللی با مهم خواندن فرهنگ محفل‌خوانی، تأکید کرد: متأسفانه این فرهنگ به خوبی در برخی مناطق جا نیفتاده است که بخشی از علت این امر را باید به عملکرد متولیان قرآنی نسبت داد که نتوانسته‌اند با برگزاری محافل متعدد قرآنی مستمر و در طول سال نه فقط در مناسبت‌های خاص، فرهنگ محفل‌خوانی را در میان قاریان و مردم نهادینه کنند.

عوده‌زاده در پایان با بیان اینکه استعدادهای قرآنی فراوانی در کشور وجود دارد، گفت: این استعدادها و صداها نیاز به پشتیبانی و حمایت تمام ادارات و مؤسسات قرآنی دارند و اگر نهادهای متولی قرآنی نمی‌توانند کاری کنند، باید دست به دامان خیران شد که رسانه‌ها در پیشبرد این اهداف نقشی اساسی دارند.