فقیه حق عقب‌نشینی از حکم شرعی را ندارد/ تعمیق گفتمان بیانیه گام دوم در حوزه

حجت‌الاسلام والمسلمین حسین بنیادی، نایب رئیس مجمع عمومی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، در گفت‌وگو با ایکنا؛ با تصریح بر اینکه در تحقق بیانیه گام دوم انقلاب همه آحاد جامعه وظیفه دارند، گفت: وظیفه حوزه علمیه و جامعه مدرسین در این زمینه بسیار سنگین است؛ لذا از سال گذشته که مقام معظم رهبری این بیانیه را صادر فرمودند، اقدامات خود را شروع کرد.

وی افزود: در جامعه مدرسین، ده کمیته تشکیل و به سمت عملیاتی شدن بیانیه در چارچوب رسالت‌های حوزه پیش رفتیم؛ در گام اول، عمده وظیفه حوزه، تبیین، فهم و خوانش بیانیه انقلاب بود و معتقد بودیم که برای این مسیر، نباید گرفتار شتابزدگی شویم.

بنیادی با تأکید بر اینکه فهم بیانیه برای رسیدن به مدلی اجرایی مبتنی بر معارف دینی و اسناد بالادستی و حرکت منطقی و حساب شده امر لازمی در این زمینه است، اظهار کرد: نامه‌هایی به استادان حوزه علمیه ارسال شد تا در دروس خود به تبیین این قضیه حساسیت داشته و آن را در دستور کار قرار دهند و البته اهتمام خوبی از سوی برخی از استادان صورت گرفته است. برخی از استادان در طول این مدت به صورت روزانه و یا هفتگی به بحث بیانیه پرداختند و آن را شرح دادند و برخی کارگاه‌های تخصصی در این زمینه تشکیل دادند.

وی همچنین با بیان اینکه شورای راهبردی مجمع عمومی جامعه مدرسین 30 استاد دارد، گفت: بالغ بر 25 اجلاسیه بزرگ در سطح استادان حوزه در سال داریم که ده مورد آن مجمع عمومی است و نظرات استادان پیرامون مسائل مختلف و به خصوص محوری مانند بیانیه اخذ می‌شود.

نایب رئیس مجمع عمومی جامعه مدرسین افزود: از انتشار کتابی در تبیین بخش‌های مختلف بیانیه خبر داد و افزود: در این اثر به تفصیل به تبیین بخش‌های مختلف بیانیه پرداخته‌ام و معتقدم حوزه باید گفتمان بیانیه را همیشه زنده نگه دارد و تعمیق دهد.

توجه به مسائل روز در دروس حوزه

وی همچنین در مورد دروس خارج حوزه و پرداختن به مسائل روز تصریح کرد: تعامل خوبی میان مجمع عمومی، جامعه مدرسین و معاونت آموزش و پژوهش حوزه برقرار است و هیئت رئیسه مجمع هم به عنوان اتاق فکر مدیر حوزه فعالیت می‌کند و با یکدیگر تعامل داریم.

بنیادی با بیان اینکه بحث بیانیه یکی از نمودهای توجه به مسائل روز در حوزه است افزود: الان در مرحله گذار به سمت تحول در حوزه هستیم و در این دوره نسبت به شرایط وضعیت خوبی داریم؛ زیرا مراکز تخصصی و انجمن‌های فعالی داریم، مرکز موضوع‌شناسی چندین سال است که فعالیت می‌‌کند و موضوعات نو و بدیع شناسایی و محتواشناسی شده و وارد دروس می‌شوند.

وی با بیان اینکه در گذشته حتی نه چندان دور موضوع‌شناسی در بحث اجتهاد چندان جایگاهی نداشت، اضافه کرد: در گذشته بیشتر صدور فتوا مدنظر بود، ولی امروز موضوع‌شناسی بسیار اهمیت یافته است و مسائلی مانند بانک، بیمه، هنر، رسانه و ... اهمیت زیادی دارند که از منظر فقهی مورد توجه قرار گیرند و در مجموع گام قوی‌ای در این عرصه برداشته شده است.

نایب رئیس مجمع عمومی جامعه مدرسین حوزه علمیه در مورد تعامل جامعه مدرسین و مجمع عمومی با مراجع و فقها تصریح کرد: ارتباط مجمع با مراجع قم و عراق ارتباط مؤثر و خوبی است و تنها در سال جدید، دو بار با مراجع عراق دیدارهایی داشتیم و نظرات مراجع برای ما مطاع است.

بنیادی در پاسخ به این سؤال که در هنگام اختلاف نظر مراجع در موضوعات حوزه چه تدبیری دارید، بیان کرد: اختلاف انظار میان مراجع و استادان حوزه و بخش‌های دیگر کاملاً امری طبیعی است و سبب نمی‌شود شاکله حوزه دست خوش تغییر شود؛ مراجع، استوانه‌های حوزه هستند و به انظار مختلف آگاه‌اند و مجمع هم خود را موظف به تبعیت از ایشان می‌داند و در این زمینه تعامل مشورت‌آمیز وجود دارد.

وی افزود: البته ملاک رفع اختلاف نظر میان مراجع و رهبر معظم انقلاب، فتوای رهبری است، ولی غالبا اختلاف نظرها در این سطوح و سطوح مرجعیت و استادان قابل جمع است، البته فضای حوزه به گونه‌ای است که عدتاً انظار و آرای مختلف بیان می‌شود و کلیت حوزه با پیشگامی مراجع، به وظیفه خود عمل می‌کند.

نایب رئیس مجمع عمومی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با بیان اینکه مباحثه‌های علمی درباره مسائل روز در جامعه مدرسین و مجمع وجود دارد، تصریح کرد: حتماً بازتاب و بازخوردهای اجتماعی مدنظر این دو نهاد حوزوی قرار می‌گیرد.

قضاوت زودهنگام در مورد فتاوا نداشته باشیم

وی در پاسخ به این سؤال که گاهی مراجع ممکن است فتاوایی بدهند که بازتاب منفی اجتماعی ایجاد کند مانند آنچه در مورد شمس تبریزی و مولوی صورت گرفت، آیا کلیت حوزه موافق چنین فتاوا و ورود مراجع معظم به این عرصه گه عمدتاً مصادیق است؟ اظهار کرد: مراجع در بطن و متن مردم هستند، ولی براساس وظیفه شرعی نظر خود را با صراحت و به خصوص وقتی مقلدینی از ایشان سؤال کنند اعلام می‌کنند.

بنیادی اضافه کرد: نباید در این زمینه قضاوت زودهنگامی داشته باشیم؛ ممکن است فتوایی از یک مرجع تقلید صادر شود و بخشی از جامعه به خصوص جوان‌ها آن را نپذیرند و آن را نادرست بدانند، ولی با گذشت زمان مشخص شده است که اگر به فلان فتوا عمل می‌شد امروز وضعیت اجتماعی بهتری داشتیم.

وی با بیان اینکه مراجع معظم حکم شرعی و فضای کلی جامعه را در صدور یک فتوا لحاظ می‌کنند، افزود: فقیه حق عقب‌نشینی از حکم مسلم و قطعی اسلام مانند حجاب را ندارد، ولو اینکه بخش زیادی حتی از یک جامعه نخواهند آن را بپذیرند. البته که جامعه ما این گونه نیست و بخش زیادی از افرادی که به ظاهر بدحجاب هم هستند، اصل آن را زیر سؤال نمی‌برند.

فقیه وظیفه دارد حکم شرعی بدهد

وی تصریح کرد: فقیه حکم مستنبط از نصوص را ارائه می‌کند، ولی اینکه مکلفین عمل نکنند، تبعات آن بر عهده خود آنان است؛ همین طور که امروز عوارض نادرست برخی مفاسد اجتماعی از جمله کم‌رنگ شدن حجاب را شاهد هستیم.

بنیادی تصریح کرد: اینکه چند نفر سلبریتی واکنشی به یک مسئله دارند، نباید ملک قضاوت اجتماعی عموم مردم قرار گیرد؛ زیرا عمدتاً این افراد نگاه کلی فارغ از بعد دینی به مسائل اجتماعی دارند و چون این ارتباط دینی در اظهارنظرهای آنان وجود ندارد، نگاه آنان ناقص و تک بعدی است.