نگاهی به فعالیت یک‌ساله بنیاد مسابقات قرآن/ گام بعدی چیست

به گزارش ایکنا؛ بنیاد مسابقات قرآن سازمان اوقاف و امور خیریه که مسئولان مرکز امور قرآنی این سازمان، تلاش بسیاری دارند تا آن را بنیاد مسابقات قرآن جمهوری اسلامی ایران معرفی کنند، 20 مهرماه دومین رئیس خود را در آغاز دومین سال فعالیت رسمی‌اش شناخت تا این بار، چهره‌ای شناخته‌ شده‌تر از رئیس قبل، سکان بنیاد تازه‌تأسیس سازمان اوقاف و امور خیریه که در زمان راه‌اندازی حاشیه‌هایی را نیز به همراه داشت، برعهده گیرد.

به بهانه انتصاب دومین رئیس بنیاد مسابقات قرآن با گذشت یک سال از فعالیت آن، نگاهی گذرا و کوتاه به فعالیت یک‌ساله و حاشیه‌هایی که از ابتدا تا کنون داشته است، انداخته‌ایم و تلاش شده است تا اشاره‌ای هم به آینده این بنیاد داشته باشیم.

بنیاد مسابقات درست یک سال قبل و در ایام برگزاری مسابقات سراسری قرآن در شهر اراک، کار خود را به صورت رسمی و با معرفی حجت‌الاسلام والمسلمین علی مقنی، به عنوان رئیس بنیاد آغاز کرد تا با وجود تأکید مسئولان سازمان اوقاف و امور خیریه مبنی بر شکل نگرفتن ساختاری جدید، شاهد تأسیس ساختاری جدید در سازمان اوقاف و امور خیریه باشیم.

گام دوم راه‌اندازی این بنیاد، معرفی اعضای هیئت امنای آن بود که براساس آن موقوفه مذکور باید توسط هفت نفر شامل حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمصطفی حسینی، رئیس هیئت‌ امنا و حجت‌الاسلام علی مقنی‌نصرآبادی، محمد بنیادی، حسین اسدی، محمدتقی میرزاجانی، سلمان روحی و محمد انجم‌شعاع به عنوان عضو هیئت‌ امنا مدیریت شود.

در ادامه و به فاصله چند روز از این انتصابات، محمد انجم‌شعاع که آن زمان معاون هماهنگی و نظارت دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی نیز بود، از عضویت در هیئت امنا استعفا داد. او مهم‌ترین دلیل استعفایش را عضویت در کمیته نظارت و ارزیابی ستاد عالی مسابقات قرآن و مغایرت این دو عضویت، دانست.

با پذیرش این استعفا، هیچ جایگزینی برای او معرفی نشد یا اگر هم شد، اطلاع‌رسانی خاصی در مورد آن صورت نگرفت تا مخاطبان یک سال بعد، از شنیدن نام «مصطفی زمانیان» به عنوان عضو هیئت امنای بنیاد مسابقات قرآن در ایام برگزاری مسابقات سراسری قرآن در اصفهان چندان غافلگیر نشوند.

نام مصطفی زمانیان از زمانی بیشتر در عرصه فعالیت‌های قرآنی شنیده شد که سازمان اوقاف و امور خیریه دست به نگارش سند راهبردی تحول فعالیت‌های قرآنی خود زد، او مسئول تدوین سند ملی مسابقات قرآن جمهوری اسلامی ذیل این سند شد تا از آن پس هر جا نامی از سند مسابقات بیاید، مصطفی زمانیان نیز مطرح شود. مصطفی زمانیان فعالیت‌های زیادی در عرصه پژوهش داشته و موسس پژوهشکده سیاست‌گذاری و تحلیل راهبردی آیندگان است، این مؤسسه بیشتر در زمینه‌هایی همچون اجتماعی و فرهنگی، انرژی، آموزش، حکمرانی، دفاع و امنیت، سلامت و بهداشت و علم و فناوری فعالیت دارد.

زمانیان در همان ایام طی گفت‌وگویی با خبرنگار ایکنا در مورد بنیاد مسابقات قرآن با اشاره به اینکه بنیاد جدید‌التأسیس، باعث خواهد شد تا خروجی‌های مسابقات قرآن ملموس‌تر از همیشه شود، گفته بود: «تا پیش از این در مرکز امور قرآنی سازمان اوقاف، مسابقات قرآن فقط یکی از پروژه‌های آن مرکز بود و همین باعث می‌شد تا قابلیت‌های مسابقات مورد بررسی بیشتر قرار نگیرد».

به نظر می‌رسد بیشترین تأثیری که این بنیاد بر مسابقات به خصوص در بخش مسابقات داخلی داشته است، همان گزاره اقتصادی‌تر کردن باشد، مسئولان قرآنی اوقاف نیز بر این موضوع بیش از هر موضوع دیگری تأکید داشته‌اند که شکل‌گیری بنیاد مسابقات، باعث شده تا مسابقات با هزینه کمتری برگزار شود، با اینکه تا کنون هیچ شفاف‌سازی‌ای در مورد هزینه‌کرد مسابقات سراسری و بین‌المللی قرآن صورت نگرفته، اما مسئولان قرآنی اوقاف همچنان بر این موضوع تأکید دارند

با شکل‌گیری بنیاد مسابقات و انتشار اخبار آن در رسانه‌ها به مرور شاهد موضع‌گیری‌های متفاوتی از سوی کارشناسان امر بودیم، مواضعی که بیشتر به زمان نامناسب شکل‌گیری و نیز ساختار نامناسب آن تاخته بودند. در مقابل، بسیاری از افراد امکان ایستادگی بنیاد مسابقات در مقابل تغییرات مدیریتی و دولت‌ها را از مهم‌ترین ویژگی‌های آن می‌دانستند.

اما نکته مهم‌تری که در مورد بنیاد مسابقات قرآن وجود داشته و دارد، بحث سازمانی یا فراسازمانی بودن مأموریت‌ها و افق پیش روی این بنیاد است. در وهله اول اطلاق عنوان «بنیاد مسابقات قرآن جمهوری اسلامی ایران» از سوی مسئولان قرآنی سازمان اوقاف و امور خیریه به بنیاد، این گمان را نزد همه ایجاد کرد که مأموریتی فراسازمانی دارد، در حالی که به هیچ وجه چنین نیست.

براساس مصوبه ستاد عالی هماهنگی مسابقات قرآن، بنیاد مسابقات تا دو سال باید در محدوده سازمان اوقاف و امور خیریه و مسابقات قرآن این سازمان فعالیت داشته باشد و پس از آن در صورت تأیید ستاد عالی، فعالیت‌های فراسازمانی آن نیز شروع شود. هرچند به نظر می‌رسد فعالیت‌های این بنیاد در یک سال گذشته فراسازمانی نبوده و بیشتر بر روی مسابقات قرآن سازمان اوقاف و امور خیریه تمرکز داشته است،‌ اما اطلاق عنوان بنیاد مسابقات قرآن جمهوری اسلامی ایران از همان ابتدا باعث شد تا این شائبه ایجاد شود که مأموریت این بنیاد فراسازمانی بوده است.

فارغ از تمام این بحث‌ها، بنیاد مسابقات قرآن طی یک سال فعالیت خود، سی و ششمین دوره مسابقات بین‌المللی قرآن و چهل و دومین دوره مسابقات سراسری قرآن از مرحله شهرستانی تا کشوری را برگزار کرده است تا تجربه دو رویداد در دو سطح متفاوت را در کارنامه یک ساله خود داشته باشد، با اینکه طراحان بنیاد بر ملموس شدن خروجی‌های مسابقات قرآن بعد از شکل‌گیری بنیاد تأکید کرده بودند، مسابقات کشوری و بین‌المللی بر همان روال همیشگی برگزار شد، بدون اینکه خروجی‌های ملموسی را شاهد باشیم.

به نظر می‌رسد بیشترین تأثیری که این بنیاد بر مسابقات به خصوص در بخش مسابقات داخلی داشته است، همان گزاره اقتصادی‌تر کردن مسابقات باشد. مسئولان قرآنی اوقاف نیز بر این موضوع بیش از هر موضوع دیگری تأکید داشته‌اند که شکل‌گیری بنیاد مسابقات باعث شده تا مسابقات با هزینه کمتری برگزار شود، با اینکه تا کنون هیچ شفاف‌سازی‌ای در مورد هزینه‌کرد مسابقات سراسری و بین‌المللی قرآن صورت نگرفته، مسئولان قرآنی اوقاف همچنان بر این موضوع تأکید دارند.

با نگاهی به گذشته نسبتاً کوتاه بنیاد مسابقات قرآن، به نظر می‌رسد که رئیس جدید، کریم دولتی، سختی‌های یک‌ساله رئیس پیشین را نداشته باشد و همین باعث می‌شود تا با فراغ بال بیشتری ایده‌های مطرح شده در اساسنامه بنیاد را اجرا کند.