3 گام‌ طلایی برای معلمان قرآن

به گزارش ایکنا؛ اغلب معلمان و مربيان دوست دارند بدانند که «چگونه می‌توانند تدريس قرآن موفقی داشته باشند»، در این بین ممکن است دانستن گام‌هایی طلايی برای افرادی که احساس می‌کنند در تعليم قرآن به قرآن‌آموزان مشکل دارند، مفید و مؤثر باشد.

رضا نباتی، کارشناس برنامه درسی قرآن دفتر تألیف کتب درسی و از مؤلفان کتاب‌های درسی قرآن وزارت آموزش و پرورش، طی یادداشتی با عنوان «55 نكته برای موفقيت معلمان حرفه‌ای در تدريس قرآن» به سه گام طلایی پرداخته است و معتقد است: «يقيناً معلمان با تکيه بر اين روش‌ها، بسيار آسان‌تر از گذشته مي‌توانند از عهده‌ آموزش قرآن به دانش‌آموزان برآيند و نيز از تدريس قرآن لذت ببرند. اگر شما معلم و مربی خوبی نباشيد، نمی‌توانيد همه‌ قرآن‌آموزان كلاس را به «اهداف قصد شده برنامه درسی قرآن رهنمون کنید».
اين كه چگونه می‌توانيد مطمئن شويد كه همه‌ دانش‌‌‌آموزان، موفق و علاقه‌مند به يادگيری قرآن شده‌اند، موضوع اين یادداشت است.

گام اول: نقطه عزيمت
«فَـاِذا عَـزَمـتَ فَـتَـوَکَّل عَـلَی الله»
هنگامی که تصميم گرفتی بر خدا توکل کن. (آل عمران/ 159)

«قبل از تدريس قرآن» به اين 20 نكته توجه داشته باشيد:
1- تربيت وظيفه «خود دانش‌آموز» است، نه شما، پس معلم، «فراهم كننده موقعيت مناسب يادگيری» برای قرآن‌آموزان است.

2- اصل «برنامه درسی» است؛ نه كتاب درسی، كتاب درسی يكی از ابزارهای تربيت، آموزش و يادگيری است، نه تنها ابزار. لذا بيش از همه، در جست‌وجوی «سرفصل‌های يك برنامه درسی‌» باشيد.

3- «چيستي و چرايی» برنامه درسی مقدم بر «چگونگي تدريس» آن، اين كه «چرا» دانش‌آموزان شما بايد اين درس را فراگيرند و منظور درس قرآن از آوردن اين مطالب «چيست؟» سوال‌های مهمی است كه به «فلسفه وجودی» آن درس اشاره دارد. پاسخ اين سؤال‌ها در برنامه درسی آن حوزه يادگيری مشخص می‌شود.

4- «لذت يادگيری قرآن» را به دانش‌آموزانتان بچشانيد.از خودتان شروع كنيد. اگر شما از خواندن قرآن لذت ببريد، شاگردانتان هم مثل شما خواهند بود. معلمان و مربيان بزرگ در کنار هدف، «اشتياق» هم دارند. پس، از صميم قلب، آموزش دهيد.

5- «مقدمه كتاب» را بخوانيد. شورای معلمان يكي از بهترين فرصت‌هایی است كه معلمان قرآن و آموزگاران همپايه می‌توانند در آن كتاب درسی را بررسی كنند. يكی از بخش‌های مهم كتاب، مقدمه كتاب درسی است. هر چند كتاب راهنمای تدريس معلم در پایگاه اینترنتی «دفتر چاپ و توزيع كتب درسی» به نشانی  http://chap.sch.ir بارگذاری شده است.

6- تعليم قرآن، نه به هر قيمتی، معلم و مربی اگر در زنگ قرآن، خنده رو و مهربان باشد، يقيناً در جلب نظر و افزايش علاقمندی شاگردان به قرآن می‌تواند اثر بخش بيشتری داشته باشد و بالعكس نيز ناراحتی و عصبانيت و يا برخورد نامناسب معلم گاهی به بی‌ميلی و فرار قرآن‌آموز از يادگيری قرآن می‌شود؛ كه جبران آن فرصت و هزينه زيادی را می‌طلبيد.

7- «لهجه عربی» همان «زبان عربی» نيست. همه قرآن‌آموزان به يك نسبت، از توان و علاقه برای رعايت لحن عربی در خواندن قرآن برخوردار نيستند؛ بلكه تأكيد بيش از حد معلم، اغلب آنها را دچار اضطراب می‌كند و از سوی ديگر ضرورتی برای رعايت لهجه عربی در ابتدای آموزش وجود ندارد. زيرا لحن عربی و زبان عربی يك چيز نيستند. مانند خواندن دعای كميل و زيارت عاشورا كه با لحن فارسي است. ... لذا «گام‌های آموزش معلم نبايد فاصله زيادی با گام‌های يادگيری دانش‌آموزان داشته باشد» تا بتوانند به راحتی همراهی كنند.

8- معلم پايه، «‌بهترين معلم روخوانی قرآن» اگر مصوبه 677 شورای عالی «تدريس قرآن در دوره ابتدايي را وظيفه معلم پايه می‌داند» به دلايل صحيح متعددی است. معلم و مربی كسي است كه در دوره تربيت معلم با روش تدريس قرآن نيز آشنا شده و موظف به تدريس قرآن است. همچنين او متخصص زبان‌آموزی فارسی است و آموزش قرآن در دوره ابتدايی نيز از همين قاعده يادگيری پيروی می‌كند.

9- در آموزش قرآن «جامع‌نگر» باشيم. اركان «سواد قرآنی» (خواندن، فهميدن، تدبر و انس مستمر) در عرض هم بوده و با همديگر رشد می‌كنند. گاهی اين تلفيق، چنان در هم تنيده است كه جدا كردن آن، توليد اشكال می‌كند. مانند خواندن و فهميدن كه دو روي يك سكه هستند. رويه فعلي آموزش قرآن در كشور به دليل آن كه اين موضوعات را در طول هم می‌بيند، از جامعيت لازم برخوردار نيست.

10- تقسيم قرآن‌آموزان بر اساس «هوش‌های چندگانه»، تفاوت‌های فردی، استعداد و علاقه دانش‌آموزان، در ميزان رشد و موفقيت ايشان، «حرف اول» را می‌زند. زيرا همه بچه‌ها مثل هم نيستند. ميوه‌های درخت همه با هم رسيده نمی‌شوند. پس يک روش تکراری را روی همه پياده نکنيد. پس در تعليم قرآن، «عجله ممنوع». لذا مناسب است دانش‌آموزانتان را در ماه دوم از سال تحصيلي بر اساس «‌هوش‌های چندگانه» دسته‌بندی كنيد. عد‌ه‌ای از دانش‌آموزان كه توانایي قرائت قرآن دارند معمولاً از «هوش موسيقايي» برخوردارند. دانش‌آموزایي كه توانایي حفظ بهتری نسيت به ديگران دارند از «هوش حافظه‌ای» بيشتری برخوردار هستند. دانش‌آموزاني كه در بيان و شرح و توضيح مطالب و قصه‌های قرآنی توانمند هستند، از «هوش كلامی» برخوردارند. دانش‌آموزانی كه توانايی تدبر و مهارت حل مسئله با استناد به آيات قرآن را دارا هستند، از «‌هوش منطقی» برخوردارند. دانش‌آموزانی كه توانايی نقاشی و يا خوشنويسی آيات را دارند از «هوش فضايي برخوردارند» و ...

11- استعداديابي «در حد وظيفه»، نخبه‌پروری نه وظيفه معلم و نه وظيفه اصلی آموزش و پرورش است؛ بلكه تشخيص و هدايت ايشان به مراجع ذی صلاح وظيفه شماست. اغلب ديده می‌شود كه معلمان قرآن علاوه بر پرداختن به نخبه‌پروری در كلاس درس، ساير دانش‌آموزان را هم مجبور به قبول شرايط سخت‌تر يادگيری می‌كنند و اين دو اشكال، باعث درس‌ گريزی دانش‌آموزان و شكست آموزشی معلم می‌شود.

12- محور اصلي آموزش شما نيستيد، شاگردان‌تان هستند. قرار نيست معلم كتاب را تمام كند. بلكه قرار است دانش‌آموزان در موقعيت‌هايی كه معلم و كتاب درسی فراهم می‌كند به يادگيری بپردازند. لذا ملاك آموزش جديد، يادگیری اغلب دانش‌آموزان است. اينكه معلم نمی‌رسد كه كتاب را به موقع تمام كند به تلقي معلم و روش تدريس او بر می‌گردد.

13- شاگردان‌تان را بشناسيد. آموزگار پايه اين شانس را دارد كه تك تك قرآن‌آموزانش را در مدت كمی شناسايي كرده و می‌تواند با ايشان ارتباط عاطفی عميق بر قرار كند. اين ارتباط در يادگيری و تربيت بسيار مؤثر است. هر چه زمان حضور معلم در كلاس درس بيش تر باشد، بهتر مي‌‌تواند دانش‌آموزانش را شناخته و در زمينه‌های تربيتي ياریگر ايشان باشد.متأسفانه در دوره متوسطه به دليل تعدد دبير و حجم و موضوعات كتاب‌های درسي و نيز فشار كنكور اين ارتباط به حداقل رسيده و دانش‌آموزان كمتر با اهداف تربيتی ارتباط و انس پيدا مي‌كنند.

14- كلاس، يعني «موقعيت مناسب يادگيری»، معلم، باغباني را ماند كه می‌داند بايد موانع را كنار بزند تا فطرت الهي، زمينه رشد و نمو را بيابد. او به خوبی می‌داند خدای حكيم، هم در ذات يك موجود و هم در عالم هستي، استعدادها و امكانات لازم برای رشد و تعالي را آفريده است. كار معلم و باغبان، فراهم آوردن موقعيت برای شكوفايي فطرت الهي است.

15- كلاس، محيط امن يادگيری، اگر معلم و مربی در كلاس درس، محيطي امن فراهم کند، اطمينان و اعتماد به نفس دانش‌آموزان افزايش مي‌يابد. يكی از نگرانی‌های دانش‌آموزان و به ويژه دانش‌آموزان جديد‌الورود، ابتدای سال تحصيلي همين مسئله است. معلم با دانستن اين موضوع در ابتدای سال در فرايند تدريس و ارزش‌يابی از سخت‌گيری پرهيز می‌كند.

16- انعطاف‌پذير باشيد. از نظر بعضی از فرهنگيان، معلم يا مدير بايد به گونه‌ای ظاهر شود که انگار پاسخ تمام سؤالات را می‌داند و هر نشانه‌ای از انعطاف‌پذيری يا بی‌اطلاعی، يک نقطه‌ضعف است. اما گاهی اوقات ممکن است «نمی‌دانم» بهترين پاسخ يک معلم و مربي باشد. زيرا با اين پاسخ به جای از دست دادن اعتبارش، اعتماد شاگردانش را به‌دست می‌آ‌ورد و اعتماد زيربنای روابط سازنده است.

17- مبنای تدريس را «كار گروهی» قرار دهيد. از ويژگی‌های برنامه درسی قرآن آن است كه هر يك از موضوعات را می‌توان به صورت گروهی و روش فعال اجرا كرد. (لوحه‌خوانی، قرائت سوره، كار دركلاس، پيام قرآني و ... ) جمع‌خوانی فرصت بی‌بديلی است كه در آن دانش آموزان با توجه به اعتماد به نفس بالا، توانايی‌های خود را به نحوی فوق تصور بروز می‌دهند.

18- ساده و واضح صحبت کنيد. گاهي بيان يك مطلب و يا پاسخ يك سؤال، چندان آسان نيست. در اين صورت اگر نمی‌توانيد ساده صحبت كنيد، لااقل واضح صحبت كنيد. استفاده از داستان و تمثيل و يا به كاربردن واژگان ساد‌ه‌تر كمك به وضوح مطالب می‌كند.

19- تقويت علاقه قرآن‌آموزان به خواندن مستمر قرآن كريم، همواره به خودتان بگوييد: «آيا من می‌توانم شاگردانم را به خواندن روزانه قرآن عادت دهم؟» انس با قرآن محصول ارتباط مستمر با خواندن، فهميدن و تدبر با آن است. بی‌علاقگی و ناتوانی در خواندن قرآن نيز محصول كم‌توجهی به مهم‌ترين ركن قرآن‌آموزی است.

20- «نقش خانواده» مهمتر از نقش معلم و مدرسه، نقش خانواده در رشد آموزش قرآن را دست كم نگيريد. «‌نقش الگوی خانواده» در انس روزانه قرآن‌آموزان با قرآن حرف اول را می‌زند. لذا در ابتدای سال برای اعضای خانواده جلسه‌ای گذاشته و مواردی را كه در مقدمه هر يك از كتاب‌های درسی برای اوليای قرآن آموزان آمده برای ايشان بيان كنيد.

گام دوم: آموزش و تدريس
«يَتـلوا عَـلَيـهِم آياتِـهِ وَ يُـزَکّيـهِم وَ يُـعَلِّـمُـهُـمُ الـکِـتابَ وَ الـحِکـمَـةَ»
(رسولی كه) آياتش را بر آنها می‌خواند و آنها را تزکيه می‌کند و به آنان کتاب و حکمت می‌آموزد.(جمعه/ 2)

در «حين تدريس» در رعايت اين 25 نكته كوشا باشيد:
21- الگوی عملی آداب قرآنی باشيم.
قرآن آموزان اغلب رفتارهای تربيتی را از اطرافيان و به ويژه معلم خود می‌آموزند. معلم و مربی چه بخواهد و چه نخواهد الگوی رفتاری و اخلاقی قرآن آموزان است. لذا نقش معلم، چه در رعايت آداب ظاهری و باطنی و چه انس مستمر با قرآن بسيار مهم است.

22- كلاستان را با « مهارت‌آموزی» آغاز كنيد.
مهمترين دغدغه معلم در كلاس «آيا من می‌توانم در هر جلسه، همه دانش‌آموزانم را به خواندن قرآن وادار كنم؟» بررسی‌ها نشان می‌دهد بسياری از معلمان، برای مهم‌ترين ركن آموزش يعنی مهارت خواندن، كمترين فرصت را اختصاص می‌‌دهند. گاهی دانش آموز در طول يك ماه يكبار هم در كلاس فرصت خواندن نمی‌يابد.

23- اول، روخوانی؛ سپس، روان خوانی، روخوانی، با كسب «مهارت ديداری» و روان‌خوانی با كسب «مهارت شنيداری» تحقق می‌يابد؛ لذا تا همه قرآن‌آموزان روخوانی نكرده‌اند، به مهارت روان‌خوانی نپردازيد. زيرا روخوانی هميشه و در همه مراتب تعليم قرآن، مقدمه روان‌خواني است. در فرهنگ آموزش قرآن كشور ما يا به نام روخوانی، روان‌خوانی تدريس می‌شود و يا به نام روخوانی، قواعد روخوانی آموزش داده می‌شود. در حالي كه روخوانی يك مهارت است. روخوانی قرآن دارای مراحل و مراتبی است كه معلم بايد آن‌ها را به صورت كامل انجام دهد. يكی از اين مراتب آموزش قواعد روخواني است (و نه همه آن).

24- از توانايي خود در تدريس لوحه‌های روخوانی اطمينان حاصل كنيد. روش «اشاره ثابت و اشاره متحرک» پيش‌نياز آموزش روخوانی است. زيرا در روخوانی مهارت ديداری در تشخيص و خواندن تركيب حروف و حركات، حرف اول را می‌زند. تسلط معلم بر روش‌ها اشاره و استفاده از لوحه‌های روخوانی و روان‌خوانی بسيار مهم و بلكه حياتی است.

فيلم‌های اين دو مرحله از تدريس روخوانی قرآن را می‌توانید از سرویس اشتراک ویدیو(آپارات) به نشانی https://www.aparat.com/v/IMbq8 و https://www.aparat.com/v/BHudi دانلود کنید.

25- مراحل سه گانه روخوانی را جدی بگيريد. روخوانی مقدمه روان‌خوانی است و دارای سه مرحله است.

مرحله اول: پيش‌خواني در كلاس: آيات درس توسط هر دانش‌آموز بين 3 تا 5 دقيقه خوانده می‌شود.
مرحله دوم: خواندن در گروه: همان آيات توسط قرآن آموزان هم ميزی بين 3 تا 5 دقيقه برای يكديگر خوانده می‌شود.
مرحله سوم: خواندن برای كلاس: يك سطر از آيات درس توسط هر يك از قرآن‌آموزان برای كلاس خوانده می‌شود.

26- لوحه روخوانی را دوبار بيشتر تمرين نكنيد. معلمان روخوانی قرآن، اولاً حتما بايد از لوحه آموزش روخوانی استفاده كنند؛ ثانياً با مهارت اشاره ثابت و متحرك آشنايی لازم را داشته باشند. هدف از لوحه آموزشی (نگاره) اولاً تقويت تمركز دانش آموز در يادگيری است. ثانياً تقويت مهارت ديداری در هنگام توجه به حركات و علائم به جای تمركز بر ديدن حروف است. برای تدريس هر لوحه آموزشی، 10 دقيقه پيش‌بينی شده است. هر لوحه، دوبار خوانده می‌شود:
بار اول: جمع‌خواني لوحه؛
بار دوم: فردخوانی چند دانش‌آموز
تذكر: معلم نبايد متن لوحه را برای دانش‌آموزان بخواند. بلكه آنان بايد خودشان سعی در تشخيص خواندن صحيح آن داشته باشند.

27- اول لوحه، سپس كتاب درسی، برخی معلمان، پس از لوحه‌خوانی، ديگر سراغ كتاب درسی نمی‌روند و بالعكس ... در حالی كه تمرين با كتاب و مصحف شريف به همان اندازه لوحه آموزشی در كسب مهارت‌روخوانی اهميت دارد.

28- هر صفحه از كتاب درسی (يا قرآن كريم) را «يكـبار» (حداكثر دوبار) تمرين كنيد. قرآن آموزان در بار اول به دليل جديد بودن با دقت می‌بينند و می‌خوانند. اما در تكرارهای بعدی به دليل كاهش انگيزه و تكراری بودن، تمركز پيدا نمی‌كنند.

29- اول ساده‌خوانی كنيد، سپس فصيح‌خوانی. اين تجربه را به كرات مشاهده كرده‌ايد، دانش آموزانی كه مستعد قرائت هستند، در اغلب موارد به جای صحيح خوانی، در تلاشند تا زيبا و فصيح بخوانند؛ به همين دليل دچار اشكالات روخوانی فراوان می‌شوند. راهكار در اين است كه اين قرآن آموزان هم، ابتدا به صورت ساده و صحيح بخوانند و سپس به آن‌ها اجازه قرائت آهنگين داده می‌شود.

30- «قاعده محوری» در تدريس ممنوع، سعی كنيد هر يك از قواعد خواندن (روخوانی، روان‌خوانی و حتی فصيح خواني و تجويد) را لابه لای «مهارت آموزی» آموزش دهيد. آن هم در حد تذكر همان مورد. فرصت كلاس را به تمرين خواندن توسط قرآن آموزان بدهيد.

31- از ابزار آموزشی بيجا استفاده نكنيد. استفاده از قرائت الگو (فايل صوتی) و يا خواندن معلم در ابتدای كلاس و قبل از روخوانی دانش‌آموزان، منجر به بروز اشكال و اختلال در كسب مهارت روخوانی می‌شود. مانند كلی‌خواني و تصوير خوانی و بی توجهی به حركات، تركيب حروف و علائم.

32- به نام حفظ، به كام «روان خوانی‌»، حفظ قرآن، فعاليتی تخصصي است كه از توان اعم اغلب قرآن‌آموزان خارج است. اما «حفظ نسبی» جملات و پيام‌های قرآنی بهانه خوبی است برای تسلط قرآن‌آموزان بر روان‌خوانی قرآن كريم.

33- ترس قرآن‌آموزان از قرآن كامل را از بين ببريد. گاهی لازم است از دفتر مدرسه تعدادی مصحف آموزشی به كلاس بياوريم و بين قرآن آموزان توزيع كنيم و از آنها بخواهيم كه به صورت تصادفی آن را باز كنند و چند خطی بخوانند. مهمترين ويژگی اين روش، كاهش اضطراب قرآن آموزان از مواجهه با قرآن كامل است. با اين كار لذت آشنايی با مصحف شريف را به قرآن آموزان بچشانيد.

34- پيام قرآنی بهانه‌ای برای كسب «مهارت تدبر»، پيام قرآني، حديث نورانی، قطره اما دريا و يك نكته از هزاران همگی بهانه و ابزار كسب مهارت تفكر و تدبر در قرآن هستند. اغلب معلمان ابتدايی تصور می‌كنند كه هدف از «پيام قرآنی» آموزش محتوای درون پيام قرآنی است. در حالی كه برنامه درسی قرآن به ما می‌گويد كه هدف از پيام قرآنی «كسب و تقويت مهارت تفكر و تدبر» در پيام قرآنی است. پس معلمی كه اين نكته را می‌داند، به جای سخنرانی درباره پيام، به طرح سؤال‌های مناسب برای ايجاد زمينه تفكر و تدبر در قرآن می‌انديشد.

35- معلم و مربی خوب، سؤالات خوب میپرسد. ايجاد «انگيزه» يعنی «گذاشتن علامت سؤال(؟) در ذهن مخاطب؛ و سؤال خوب، بهترين ابزار برای ايجاد انگيزه در ذهن دانش آموزان برای يادگيری است. امير مؤمنان فرمودند: «حُسـنُ الـسُّـؤال نِصـفُ الـعِلـمِ» (به ويژه در پيام‌های قرآني)

36- به «حفظ يك جمله كوتاه قرآنی» راضی باشيد. به جای حفظ يك سوره يا يك صفحه و يك آيه، بهتر است به «حفظ يك جمله» راضی شويم. زيرا همه قرآن‌آموزان مدارس توان و علاقه به حفظ كامل سوره و آيه را ندارند. اثر بخشی و كيفی نگری را جايگزين كميت كنيد.

37- از معنای لغات و تركيبیهای قرآنی مشترك سؤال كنيد. از نعمت‌های بزرگ ما ايرانيان، «اشتراك خط و واژگان فارسی و قرآنی» است. به طوری كه در هر صفحه از قرآن بين 20 تا 30 كلمه كه دانش‌آموزان ابتدايی قادر به تشخيص معنای نسبی آن هستند، وجود دارد. اين گنج بزرگ را پاس بداريم و از آن به خوبی استفاده كنيم. گاهی در حين خواندن قرآن، از دانش آموزان درباره معنا و مفهوم كلمه‌ها و تركيب‌های ساده و پركاربرد سؤال كنيد. به آن‌ها در يافتن پاسخ كمك كنيد.

38- بخش «كار در كلاس» را با كمك و فكر قرآن آموزان تكميل كنيد. دانش‌آموزان برای تكميل تمرين‌های بخش كار در كلاس معمولاً از عبارات ترجمه شده صفحه قبل و يا لغات آخر كتاب استفاده می‌كنند. در حالي كه بهتر است «در بار اول از ذهن خود كمك بگيرند».

39- هدف از داستان قرآني «تقويت علاقه دانش‌آموزان به خواندن قرآن» است. مهم‌ترين هدف «داستان‌های قرآني» يا «داستان‌هايي درباره قرآن كريم» ايجاد و تقويت انس قرآن آموزان به خواندن قرآن است. ساير موارد و محاسن، از چنين اهميتی برخوردار نيستند.

40- بيان داستان (شعر و تمثيل) را به يك سوم آخر زنگ موكول كنيد. ابتدای زنگ، دانش آموزان، تازه نفس و با انگيزه هستند؛ لذا بهتر است اين فرصت، به تمرين خواندن انفرادی (روخوانی) و سپس جمع‌خواني با قرائت الگو (روان‌خوانی‌) و در پايان، به مطالبی مانند داستان و شعر اختصاص يابد.

41- بيش از اندازه اطلاعات ندهيد.ذهن هم مانند زمين مستعد كشاورزی است كه بيش از اندازه بذر علمی نبايد در آن پاشيد. چرا كه حجم زياد مطالب، جلوی تفكر، تجزيه، تحيل و نهايتاً رشد و تعالي فرد را می‌گيرد.

42- رفع اشكال، فرصت طلايی يادگيری است. در برخی از موارد كه دانش آموزی كلمه‌ای را غلط می‌خواند، می‌توان فرصت خوبی را برای بيان يك نكته فراهم آورد. البته كوتاه و قابل فهم. در مواردی كه احتمال دارد اغلب قرآن آموزان آن مورد را غلط بخوانند و نيز در اتصال كلمات (كه بيش‌ترين فراوانی را در غلط‌خوانی دارند) بهتر است روی تخته نوشته شود و به شكل صحيح اشاره شود تا قرآن آموزان آن را بخوانند.

43- هرگز دانش‌آموزی را با ديگری «مقايسه نكنيد» قرآن‌آموزان دوست ندارند در مواقع ضعف و ناتواني با دوستانشان مقايسه شوند. اين كار ممكن است به نفرت دانش آموز از درس و معلم منجر شود.

44- شاگردان‌ به يکديگر آموزش دهند. گاهی قرآن آموزان زبان همسالان خود را بهتر از معلم می‌فهمند و گاهی راه‌های بهتری برای رفع مشكلات پيشنهاد می‌كنند. به آن‌ها فرصت بدهيد تا به شما و به همديگر كمك كنند.

45- گاهي صحبت‌ کردن را متوقف و «شنيدن را آغاز کنيد»، گوشی برای شنيدن داشته باشيد. برخی از قرآن آموزان سخن گفتن در نزد معلم را برای خود افتخار بزرگی می‌دانند. پيام‌های قرآنی، احاديث، داستان‌ها، بخش كار در كلاس و ... اين فرصت طلايی را برای رشد مهارت‌های ذهنی، زبانی و نهايتاً اعتقادی قرآن آموزان فراهم می‌آورند.

گام سوم : نتيجه‌گيری و ارزش‌يابی
«مَـن جــاءَ بِالـحَسـَـنَـةِ فَـلَـهُ عَشـرُ اَمـثالِـها»
هرکس کار نيکی بجا آورد، ده برابر آن پاداش دارد.(انعام، آیه 160)

در «پايان تدريس» به اين 10 نكته نيز توجه كنيد:
46- «فرصت سؤال» بدهيد. گاهی قرآن آموزان در حين تدريس معلم، سؤال‌هايی به ذهنشان خطور می‌كند. از آن‌ها بخواهيد تا در همان موقع بپرسند و يا آن را يادداشت كرده و در پايان تدريس شما و در زمان «فرصت سؤال» بپرسند.

47- نکات مهم را تکرار کنيد. «كليشه» يعني تكرار ملال آور، اما گاهی تكرار خوب، لازم است. مانند بخش قرائت و حفظ نسبی (به شرطی كه طولانی و خسته كننده نباشد)

48- به «بی‌سوادی قرآنی» در جامعه، دامن نزنيد. دانش آموزان امروز، شهروندان فردای شما هستند. كاری كنيد كه حتما مهارت‌های اوليه قرآني را فرا گيرند. پس راضی به گسترش بی‌سواد قرآنی در شهر و استان و كشور خود نباشيم.

49- «سخت‌گيری» و «سهل‌انگاری » نكنيم. هر دو نگاه، معنای افراط و تفريط را می‌دهد. «جدّيت» و «جذبه» معلم با سخت گيری متفاوت است. از سوی ديگر مدير و معلم موفق، از همان ابتدای سال به دنبال تحقق يادگيری قرآن و تربيت قرآنی دانش آموزان است.

50- «بايد به همه قرآن آموزان نمره خوب داد» نتيجه يك «باور غلط» است. درس قرآن مانند ساير دروس دارای برنامه و ارزش يابی است. اينكه به دانش آموزی كه چيزی ياد نگرفته، نمره خوب دادن از عدالت آموزشی به دور است و به مفهوم واقعی ساده انديشی و سطحی نگری است كه به بی‌سوادی قرآنی منجر می‌شود.

51- روش ارزشیيابی در درس قرآن «فرآيندی» است.از آنجا كه «درس قرآن، يك درس مهارتی است» قطعاً در شب امتحان و با حفظ قواعد و اصطلاحات آموخته نمی‌شود. پس بايد از همان ابتدای سال تحصيلی نسبت به يادگيری تدريجی مهارت‌های قرآنی، برنامه‌ريزی دقيق صورت پذيرد.

52- «انس مستمر با قرآن» هدف غايی و نهايی تدريس
موفقيت يك معلم در طول يكسال تحصيلی زمانی قابل تضمين است كه منجر به انس مستمر دانش آموز با خواندن و ارتباط با قران شود والا به تدريج بسياری از مطالب و حتی مهارت‌های اوليه را فراموش می‌كند.

53- «قرآن در تابستان» فقط برای تابستان نيست. طبق قانون، سال تحصيلي 12 ماه است. پس قرآن آموزان بايد در تابستان هم به يادگيری و تمرين بپردازند. در طول سال تحصيلي هم به جای تكرار يك صفحه در هنگام تمرين روخوانی و روان‌خوانی، به بخش قرآن در تابستان هم مراجعه كنيد.

54- درس‌پژوه یکدیگر باشید. درِ كلاس تان را به روی مدير، معاون و ساير معلمان مدرسه باز كنيد. از همكاران هم پايه خود دعوت كنيد كه از تدريس شما ديدن كنند. ديگران هم می‌توانند از روش‌های خوب و موفق شما الگو گرفته و در كلاس خود استفاده كنند و نيز نقاط قوت و ضعف شما را بگويند. شايسته نيست كه معلمی پس از سال‌ها تدريس، متوجه شود كه اشتباه تدريس كرده و يا در سخن گفتن و اداره كلاس با اشكالی رو به رو بوده است.

55- به كانال «كلاس معكوس آموزش قرآن» سر بزنيد. 
«کلاس معکوس آموزش قرآن كريم» (FLIPPED CLASSROOM IN TEACHING HOLY QURAN ) شکل جديد از کلاس درسی است كه در آن تدريس موضوع در «خانه» از طريق لوح فشرده و يا شبكه‌ها و كانال‌های اينترنتی مانند كانال «Aparan» انجام می‌شود. در اين سبک از آموزش، كلاس درس فرصتی برای تمرين و ارزشيابی تك تك قرآن‌آموزان است. از اين امكان و امكانات مشابه برای تدريس قرآن استفاده كنيد https://www.aparat.com/nabati50

انتهای پیام