کودکانی که خیلی زود مرد می‌شوند
گروه اجتماعی ــ کـودکـان کار کودکانی هستند که بیشترین ساعات زندگی و گاه تمام آن را در محیط کار یا در خیابان می‌گذرانند و به رغم داشتن خانه و خانواده، ناخواسته کانون خانواده و مدرسه را ترک کرده‌اند و در محیط ناامنی مانند خیابان زندگی پرمخاطره‌ای را سپری می‌کنند.
کودکان کار تاوان سختی را که به سبب معضلات اجـتـمـاعـی گـریـبـان‌گـیـر خـانـواده‌هـایـشـان شـده است مـی‌پـردازند. این کودکان قربانی معضلات اجتماعی همچون فقر، اعتیاد و طلاق شده‌اند. آنان دنیای معصومانه کودکی را رها کرده و به دنیایی قدم نهاده‌اند که بی‌رحم است.
کودکان کار در حاشیه همین خیابان‌ها و محیط کار تبعیض را درک می‌کنند و با بـی‌توجهی‌ها، کدورت‌ها، بی‌تفاوتی‌ها و حقارت‌ها بزرگ می‌شوند. آن‌ها کینه‌ای را در برابر جامعه در خود جمع می‌کنند که شاید سال‌ها بعد از زبانشان شنیده شود.
به بهانه 22 خرداماه، روز جهانی منع کار کودکان به سراغ جواد نجفی چالشتری، معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی چهارمحال و بختیاری و آرزو محمودیان، کارشناس ارشد مشاوره در دانشگاه شهرکرد، رفتیم تا در خصوص این کودکان بیشتر بدانیم و بیاموزیم.
جواد نجفی چالشتری، معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی چهارمحال و بختیاری، در گفت‌وگو با ایکنا از چهارمحال و بختیاری، با اشاره به تبیین کودک کار در نظام حقوقی کشور، اظهار کرد: کودکان زیر 18 سال که به‌دلیل وجود مشکلات اقتصادی خانواده اعم از بیماری یا اعتیاد والدین و سایر مشکلات، ناگزیر از کار و درآمدزایی هستند، کودکان کار نامیده می‌شوند.
وی با بیان اینکه میان «کودک کار» و «کودک خیابانی» تفاوت وجود دارد، تصریح کرد: کودک خیابانی از وجود خانواده بهره‌مند نیست و در واقع، از سوی خانواده خود رها شده و یا یتیم شده است و بدون هیچ یک از اعضای خانواده، زندگی خود را ادامه می‌دهد و خیابان محل کار و زندگی او تلقی می‌شود.
شناسایی 103 کودک کار در چهارمحال و بختیاری
نجفی با اشاره به آمار کودکان کار استان، گفت: در چهارمحال و بختیاری 103 کودک کار شناسایی شده است که از این تعداد، 78 نفر پسر و 23 دختر هستند، ضمن اینکه کودک خیابانی در استان، به ندرت وجود دارد.
وی با یادآوری وجود متولی رسمی و اجرایی برای این کودکان، بیان کرد: در آیین‌نامه «ساماندهی کودکان کار و خیابانی» مصوب وزیران در سال 1384، اصطلاحات مربوط به کودک کار و خیابانی تبیین شده و شرح وظایف هر کدام از دستگاه‌های متولی در امر ساماندهی این کودکان نیز به تفصیل بیان شده است.
نجفی با برشمردن نهادهای متولی کودکان کار بر اساس آیین‌نامه مذکور، گفت: نیروی انتظامی، دادگستری، اداره تعاون، دانشگاه علوم پزشکی، بیمه تأمین اجتماعی و خدمات درمانی، هلال احمر، آموزش و پرورش، صدا وسیما و بهزیستی هر کدام سهمی را در امر شناسایی و رسیدگی به این کودکان برعهده دارند.
وی با تشریح وظایف هر کدام از این نهادها در امور مربوط به کودکان کار و خیابانی، یادآوری کرد: این نهادها همواره در تعامل با یکدیگر قرار دارند و بر اساس وظایف تعریف شده عمل می‌کنند، مثلاً آموزش و پرورش امر تحصیل کودکان کار بازمانده از تحصیل را پیگیری می‌کند و دانشگاه علوم پزشکی در حوزه درمان و مراقبت بهداشتی آن‌ها تلاش می‌کند.
معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی در ادامه یادآور شد: در همین خصوص، صدا و سیما اقدامات فرهنگی ـ تبلیغی و ارتقای سطح آگاهی خانواده‌ها را برعهده دارد، کمیته امداد به حمایت مادی و معنوی از خانواده‌های آسیب‌پذیر می‌پردازد و هر کدام از نهادهای متولی بر اساس وظیفه ذاتی خود در این راستا تلاش می‌کنند.
نجفی با تأکید بر اینکه وجود آیین‌نامه و تلاش متولیان در راستای ساماندهی کودکان کار و خیابانی به معنای از بین رفتن این پدیده در جامعه نیست، گفت: همه دستگاه‌ها تلاش می‌کنند تا آسیب‌ها کم شود، آموزش‌های لازم و اقدامات بیمه‌ای و درمانی و توانمندسازی نیز در این خصوص به کودکان شناسایی شده، ارائه می‌شود.
وی در پایان اظهار کرد: به دلیل وجود مشکلات اقتصادی، نگاه خانواده‌ها به این سمت می‌رود که کودک نیز در درآمدزایی نقش ایفا کند و تا زمانی که این مشکلات گریبانگیر جامعه است، پدیده کودکان کار و خیابانی نیز غیر قابل اجتناب است.
در ادامه آرزو محمودیان، کارشناس ارشد مشاوره در دانشگاه شهرکرد با ارائه تبیین واژه «کودکان کار»، اظهار کرد: این اصطلاح به کودکان کارگری اطلاق می‌شود که به صورت مداوم و پایه‌ای به خدمت گرفته می‌شوند، به طوری که از رفتن به مدرسه و سایر موهبات دوران کودکی بازمی‌مانند و سلامت جسمی و روحی آن‌ها همواره در خطر است.
محمودیان با اشاره به عوامل گسترش پدیده کودکان کار، تصریح کرد: فقر و عقب‌ماندگی اقتصادی خانواده، محیط عاطفی نامناسب خانوادگی، آسیب‌پذیری خانواده، اعتیاد و مهاجرت از مهم‌ترین این عوامل هستتد.
آسیب‌های اجتماعی تحمیل شده بر کودکان کار
وی با اشاره به آسیب‌های اجتماعی که کودکان کار متحمل می‌شوند، گفت: این کودکان از آسیب‌پذیرترین قشر جامعه‌اند و همواره در معرض خطراتی چون اعتیاد، انواع خشونت‌های خانوادگی و اجتماعی مانند خودزنی، خودکشی، قتل، تجاوز و... ابتلا به بیماری‌های جسمی و جنسی، افسردگی و سایر آسیب‌ها قرار دارند.
کارشناس ارشد مشاوره در دانشگاه شهرکرد با تأکید بر نقش سازنده برخورد و تعامل مثبت مردم با این کودکان، بیان کرد: مردم باید حساب این کودکان را از متکدیان و مجرمان جدا کنند، از تحقیر و سرزنش این کودکان بپرهیزند، این کودکان را در مشاغل پرخطر به کار نگمارند و از تفاخر و خودنمایی و یا کمک مستقیم پولی به این کودکان پرهیز کنند.
محمودیان به راهکارهای کاهش آمار کودکان کار و خیابانی اشاره کرد و افزود: توانمندسازی این کودکان و خانواده‌هایشان مهم‌ترین کاری است که باید در این زمینه صورت بگیرد و در این راستا همکاری نهادهای دولتی و مردمی مرتبط با این امر، بسیار مهم و راهگشاست.
وی نقش مشاور و مددکار اجتماعی را نیز در این خصوص یادآور شد و گفت: مهم‌ترین وظیفه مشاور در کنار نگهداری این کودکان در مراکز مرتبط مانند مراکز 21 تا 45 روزه، همانا ارجاع دادن آن‌ها و خانواده‌هایشان به نهادها و سازمان‌های متولی دیگر است.
کارشناس ارشد مشاوره در دانشگاه شهرکرد خاطرنشان کرد: ارجاع این کودکان به مراکز نگهداری شبانه‌روزی بلندمدت و میان‌مدت، تخصیص بسته‌های حمایتی مادی و معنوی، ارجاع به مراکز خدمات بهداشتی-درمانی و ارائه خدمات آموزشی، فرهنگی و ... از مهم‌ترین وظایف مشاور و مددکار اجتماعی در قبال این کودکان است.
گزارش از: خدیجه نادری‌بنی
انتهای پیام
