فرهنگ‌سازی؛ راه‌کار اصلی مقابله با آسیب‌های فضای مجازی
گروه فضای مجازی: کارشناس آسیب‌های اجتماعی نیروی انتظامی ایلام بااشاره به سهولت استفاده از فضای مجازی در عصر حاضر، گفت: آموزش و اطلاع‌رسانی به جامعه هدف به‌ویژه جوانان از راهکارهای اصلی مقابله با آسیب‌های فضای مجازی است.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از ایلام، در سال‌های اخیر رشد سریع فناوری اطلاعات و ارتباطات در حوزه فضای مجازی باعث شده امروز اغلب افراد جامعه به‌ویژه جوانان زمان زیاد از وقت خود را با ابزارهای مختلف این تکنولوژی در زمینه‌های مختلف سرگرمی، تفریحی، آموزشی، فرهنگی و ... سپری کنند.
در این میان این نکات حائز اهمیت است که آیا سطح آگاهی کاربران چه از نظر فنی و یا فرهنگی هم‌پای این تکنولوژی تکامل داشته است؟ آیا خانواده‌ها می‌توانند به نحو احسن بر عملکرد فرزندان در فضای مجازی نظارت داشته باشند؟ مسئولان فرهنگی و آموزشی آیا به فکر مقابله با آسیبها هستند؟
یدالله متقی، کارشناس آسیب‌های اجتماعی معاونت اجتماعی نیروی انتظامی استان ایلام در این باره در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا، اظهار کرد: با توجه به عصر جهانی‌شدن و دهکده جهانی فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی به عنوان یک واقعیت اجتماعی محسوب می‌شوند که توانسته است در کلیه جوامع نفوذ کند و در دسترس آحاد جامعه قرار گیرد.
وی با بیان اینکه این فناوری و ابزار جدید هم به‌عنوان یک تهدید محسوب می‌شود و اگر هم ما نتوانیم به نحوه صحیح این مقوله را مدیریت کنیم جنبه‌های منفی آن متوجه جامعه شده و می‌تواند اثرات منفی زیادی در جامعه داشته باشد، گفت: درگذشته تنها راه انحراف جوانان فضای واقعی بود و پدر و مادر می‌توانستند با کنترل رفتار فرزندان خود در رفت‌وآمد با دوستان ناباب، هم‌کلاسی‌ها و هم سن و سالان خود بر رفتار فرزندانشان نظارت لازم را انجام دهند اما امروزه شکل‌گیری فضای مجازی از قبیل ماهواره، اینترنت، شبکه‌های اجتماعی، موبایل و غیر سبب شده که والدین نتوانند نظارت لازم بر رفتار و کردار فرزندانشان داشته باشند.
امروز رفتار جوانان تحت تأثیر فضای مجازی شکل می‌گیرد
متقی افزود: در واقع امروز رفتار جوانان تحت تأثیر فضای مجازی شکل می‌گیرد، در گذشته نهاد خانواده به عنوان اولین نهاد تربیتی و سپس آموزش‌وپرورش، نقش مؤثر و اساسی در تربیت و شکل‌دهی شخصیت افراد بر عهده داشتند اما امروزه با توجه به نقش پررنگ رسانه‌های مختلف در فضای مجازی تا حدود زیادی نقش خانواده‌ها و آموزش‌وپرورش کم‌رنگ شده است و همین مسئله سبب شده است به جهت جنبه‌های منفی برخی از این رسانه‌ها رفتار جوانان و نوجوانان تحت تأثیر این ابزارها تغییر کند.
کارشناس آسیب‌های اجتماعی معاونت اجتماعی نیروی انتظامی استان ایلام، گفت: امروزه در جامعه ما خانواده‌ها در سبد فرهنگی خود با شبکه‌های ماهواره‌ای، فضای مجازی، رسانه‌های مدرن روبرو هستند که هرکدام به نوبه خود بخشی از فرایند تأثیرگذاری در خانواده را هدف قرار داده‌اند، بعضی از شبکه‌های ماهواره‌ای به‌طور تخصصی تمام تمرکز خود را بر مقوله خانواده نهاده‌اند و پیام مشترک برنامه‌های این شبکه‌ها ترویج خانواده‌های بی‌سامان و لجام‌گسیخته، عادی‌سازی خیانت همسران به یکدیگر، عادی جلوه دادن روابط جنسی دختر و پسر پیش از ازدواج است.
وی ادامه داد: گسترش فضای مجازی در حوزه درون خانواده‌ها تغییرات اساسی ایجاد کرده که از جمله آن می‌توان به کاهش ارتباط والدین با فرزندان، از بین رفتن حریم بین فرزندان والدین و شکاف نسلی اشاره کرد.
متقی تغییر الگوی همسرگزینی، ناتوانی والدین برای آموزش به فرزندان، بالا رفتن سن ازدواج و افزایش نرخ مجردی در جامعه، افزایش روابط دختر و پسر در زمان نامزدی بدون عقد، ناپایداری ازدواج‌ها، تمایل به دریافت مهریه‌های سنگین، تنوع‌طلبی جنسی را از آسیب‌های فضای مجازی در بحث ازدواج و روابط زناشویی عنوان کرد.
کارشناس آسیب‌های اجتماعی معاونت اجتماعی نیروی انتظامی استان ایلام با اشاره به اینکه در گذشته دسترسی به فضای مجازی به شکل امروزی آسان نبود ولی امروز به جهت تنوع فناوری‌های جدید، موبایل‌ها و تبلت‌ها دسترسی به فضای مجازی چنان گسترش یافته که حتی بچه‌ها در سنین پایین به این ابزار دسترسی دارند، تصریح کرد: این روزها استفاده از برنامه‌های تلفن همراه برای ارتباط با فضای مجازی به‌شدت در جامعه رایج شده و می‌توان ادعا کرد که به یکی از اصلی‌ترین راه‌های ارتباطی بدل شده و اگر چه می‌توان از آن‌ها استفاده مفید و مؤثر کرد اما پیامدهای منفی و آسیب‌های آن‌ها نیز اجتناب‌ناپذیر است.
وی گفت: به وجود آمدن شبکه‌های اجتماعی متعدد در فضای مجازی در عین داشتن قابلیت‌های مفید دارای آسیب‌های فراوانی هستند که منجر به بروز ناهنجاری‌های زیادی در بین افراد جوامع شده است.
متقی با اشاره به اینکه شاید در سال‌های گذشته برای استفاده و عضو شدن در این شبکه‌های اجتماعی نیاز به داشتن سیستم رایانه و اینترنت پرسرعت بود اما در حال حاضر با پیشرفت فناوری‌های نوین این کار با سهولت و آسانی بیشتری صورت می‌گیرد، افزود: در فضای مجازی با پخش کلیپ‌ها و تصاویر فساد انگیز بنیان انسانی جامعه به خطر می‌افتد، چراکه پخش گسترده و رایگان مصادیق فساد، انحرافات جنسی و بی‌بندوباری برای جامعه به بار می‌آورد که درنهایت به انحطاط جوامع محیط‌های اجتماعی منجر می‌شود.
عدم آگاهی از آسیبها؛ زمینه‌ساز به خطر افتادن حریم خصوصی
متقی افزود: از طرفی به جهت عدم آگاهی خانواده و افراد در استفاده از این ابزارها و کاربران بعضاً شاهد لو رفتن تصاویر و فیلم‌های خصوصی خانوادگی افراد در جامعه می‌شود و همین مسئله به جهت خدشه‌دار کردن آبرو و شخصیت افراد در فضای مجازی است و گاهی اوقات شاهد وقوع نزاع‌ها درگیری‌های فردی، دسته‌جمعی، قتل‌های ناموسی، خودکشی زنان و دختران و نیز افزایش آسیب‌های آمار طلاق و سایر آسیب‌های اجتماعی در سطح جامعه هستیم.
کارشناس آسیب‌های اجتماعی معاونت اجتماعی نیروی انتظامی ایلام افزایش نارضایتی‌های خانوادگی، اختلافات دامنه‌دار بین فرزندان و والدین و نیز والدین با همدیگر، بحران هویت، اختلال در شکل‌گیری شخصیت جوانان و نوجوانان، کم شدن روابط خانوادگی، دورشدن از واقعیت‌ها، تعارض ارزش‌ها، گسترش مسائل غیراخلاقی، گسترش ارتباطات نامتعارف میان جوانان، افتادن در دام زندگی‌های نامشروع، اعتیاد اینترنتی، افزایش انزوای اجتماعی، سوءاستفاده‌های جنسی، مواجه‌شدن با ضربه‌های روحی روانی، تغییر در سبک زندگی افراد و تغییر افراد و تغییر فرهنگ را از دیگر آسیب‌های فضای مجازی در حوزه اجتماع بیان کرد.
وی آموزش و اطلاع‌رسانی به جامعه هدف علی‌الخصوص جوانان و نوجوانان به‌عنوان مخاطبان اصلی شبکه‌های مجازی درزمینهٔ آسیب‌های تهدیدات، برگزاری کلاس‌های آموزش همگانی در سطح مدارس، دانشگاه‌ها و نیز مساجد باهدف آگاه‌سازی عمومی، افزایش آگاهی خانواده‌ها با نظارت صحیح و اصولی بر روی فرزندان، برخورد جدی و قانونی با متخلفان فضای مجازی، انجام اقدامات پیشگیرانه درزمینهٔ آگاه‌سازی اقشار مختلف جامعه در قالب چاپ بروشور، پوستر، بنرهای تبلیغاتی باهدف آگاه‌سازی، برگزاری میزگردهای رسانه‌ای با حضور کارشناسان باهدف ارائه مطالب آموزشی به خانواده و شناساندن آسیبها و تهدیدهای فضای مجازی را از جمله راهکارهای اصلی مقابله با آسیب‌های فضای مجازی عنوان کرد.
نباید آسیب‌های فضای مجازی را انکار کرد
متقی بابیان اینکه نباید آسیب‌های فضای مجازی را انکار کرد، افزود: باید قبول کرد تغییرات در حوزه‌های فرهنگی هزینه‌های برجامعه ما تحمیل می‌کند که ازجمله این هزینه‌ها می‌توان به افزایش ناهنجاری‌های و انحرافات اجتماعی و بالا رفتن نرخ برخی جرائم، مسائل اجتماعی از قبیل طلاق و اختلافات خانوادگی اشاره کرد.
کارشناس آسیب‌های اجتماعی معاونت اجتماعی نیروی انتظامی استان با تأکید بر اینکه ما باید تلاش کنیم که این هزینه‌ها را کاهش دهیم و لازمه آن پرهیز از برخوردهای سنتی است، گفت: امروز در دنیای مجازی سرقت، کلاه‌برداری و انواع جرائم صورت می‌گیرد و پلیس نمی‌تواند مانند گذشته با این جرائم برخورد کند و در این راستا باید تغییرات نگرش و رویکرد دهد که شکل‌گیری پلیس فتا در همین راستا بوده است. البته سایر ارگان‌ها نیز باید چنین تغییراتی در حوزه کاری و مأموریتی خود ایجاد و به افزایش سطح آگاهی خانواده‌ها و جامعه کمک کنند.
