فضای مجازی نگاه تمدنی می‌طلبد

یزدان یگانگی، رئیس سازمان فضای مجازی سراج در چهارمحال‌وبختیاری در گفت‌وگو با ایکنا با اشاره به اینکه فضای مجازی یکی از مهم‌ترین و پیچیده‌ترین پدیده‌های قرن حاضر و مقدمه ورود به دوران جدید تمدن بشری به‌شمار می‌رود، اظهار کرد: شاید بتوان گفت در ابتدای جریان فضای مجازی قرار داریم و مباحثی چون اینترنت اشیا و متاورس و غیره هنوز به فعلیت نرسیده‌اند و مستلزم ایجاد زیرساخت‌ها و امکانات لازم هستند تا پژوهش‌ها در این مباحث به عینیت برسند و مورد استفاده عموم قرار گیرد.

وی با تأکید بر اینکه فضای مجازی به تعبیر علامه جوادی آملی فضای حقیقی زندگی است، افزود: حال که این فضا دارای اهمیت بسیاری است و ما نیز در گام دوم انقلاب اسلامی باید به سمت تحقق تمدن نوین اسلامی پیش برویم، لازم است که نسبت خودمان را با این فضا روشن کنیم که در این خصوص سه رویکرد در قبال این فضا را می‌توان تعریف کرد، نخست رویکردی که بسیار بدبین و منفی‌نگر و تهدیدنگر بوده و درک درستی از این فضا در درازمدت ندارد، رویکردی افراطی و توطئه‌پندارانه نسبت به فضای مجازی که تنها پاک کردن صورت مسئله یعنی فضای مجازی را مورد تأکید و توجه دارد.

یگانگی رویکرد دوم در قبال فضای مجازی را ناظر به نگاه کاملاً خوشبینانه افراد دانست و توضیح داد: افراد با این رویکرد معتقدند که در عصر فناوری فضای مجازی خواه ناخواه در زندگی انسان‌ها جایگاه خود را می‌یابد و افراد کم‌کم ورود به این فضا را تجربه می‌کنند که البته فضای یله و رهای موجود باعث می‌شود که مسائل فرهنگی و تربیتی ما در این فضا به قهقرا برود و امروز شاهد آسیب‌های آشکار و روشن فضای مجازی به فرهنگ و امنیت و آرامش جامعه هستیم.

فضای مجازی نگاه تمدنی می‌طلبد

این کارشناس رسانه و فضای مجازی بیان کرد: رویکرد سوم نگاه تمدنی به فضای مجازی دارد و بسیاری از بزرگان و دلسوزان نظام و در رأس آنان رهبر معظم انقلاب بر این حوزه نظر دارند و قائل به این نکته هستند که فضای مجازی نه تنها یک تهدید نیست بلکه پدیده‌ای است که کل زندگی ما را تحت تأثیر قرار می‌دهد و بستری در اختیار انسان برای فعالیت‌های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی و غیره فراهم می‌کند لذا ما باید شرایطی فراهم کنیم که بتوانیم فضای مجازی خود را با فضای زندگی خود تطبیق دهیم.

یگانگی با رد نگاه‌های کاملاً خوشبینانه و کاملاً بدبینانه به فضای مجازی و با اشاره به اینکه فضای مجازی نگاه تمدنی می‌طلبد، تصریح کرد: انقلاب اسلامی فرصت بهره‌گیری از معارف دینی و قرآنی در سبک زندگی را فراهم کرد و لذا فضای مجازی نیز با این فضا تطابق داشته باشد؛ مقام معظم رهبری ورود هوشمندانه و فعال و آفندی به فضای را مورد تأکید قرار می‌دهند لذا می‌طلبد که قوانین و مبانی فکری خود را به‌صورت عالمانه و هوشمندانه و مستقل در این فضای جدید بازتعریف کنیم که این مهم در طی مدت اخیر با طرحی باعنوان طرح حمایت و صیانت از کاربران فضای مجازی مطرح شد که متأسفانه مخالفان این طرح تحت تأثیر تبلیغات غلط رسانه‌ای در این خصوص نظرات و تحلیل‌های غیرکارشناسی چون قطع شدن کامل اینترنت، قطع ارتباط با اینترنت جهانی، محدودیت پلتفرم‌ها و غیره مطرح می‌کنند.

وی با بیان اینکه به اذعان وزیر ارتباطات و فناوری برخی اشکالات اساسی به طرح صیانت از فضای مجازی وارد است، ادامه داد: طبیعی است که این اشکالات پیش از عملیاتی شدن طرح باید رفع گردد. همچنین اقناع افکار عمومی نیز مهم است و وقتی طرح در طی ۲۰ دقیقه در مجلس رأی می‌آورد و بعد از چند روز به‌کلی لغو می‌شود پیداست که باید این نقد وارد شود که برای اغنا و اقناع افکار عمومی و پیوست رسانه‌ای در این راستا برنامه‌ای وجود نداشته است.

یگانگی بیان کرد: در همه جای دنیا و در داخل کشور بر حاکمیت قوانین مشخص و لازم‌الاجرا بر فضای مجازی اذعان دارند و مردم از ولنگاری حاکم بر این فضا ناراضی هستند، یعنی همگان موافق وجود قوانین مربوط به فضای مجازی هستند و این مهم را می‌پذیرند لذا داشتن قانون برای این فضا امری بدیهی و ضروری و ارزشمند و آینده‌ساز است.

رئیس سازمان فضای مجازی سراج در استان لازمه وضع قانون در حوزه فضای مجازی را توجه و دیدن همه جوانب امر برشمرد و گفت: با وضع قانون درواقع فضای مجازی پیش روی کشور ریل‌گذاری می‌شود و اگر این قانون به‌صورت ناقص و بدون نگاه جامع تصویب و نهایی شود پیداست که به نقطه‌ای می‌رسد که به شکست کامل می‌انجامد. یک مثال مصداقی مربوط به قانون منع استفاده از تجهیزات ماهواره‌ای بود که امروز شاهدیم اصلاً اجرا نمی‌شود.

یگانگی با تأکید بر اینکه قانون ناظر به فضای مجازی باید دقیق و جامع بوده و به‌عنوان قانون مادر جابیفتد، بیان کرد: این قانون پیش از آنکه وارد حوزه‌های کاربردی و مصداقی فضای مجازی شود باید به‌عنوان یک قانون کلان تمامی ابعاد مثبت فضای مجازی را در برگیرد و دیده شود.

وی با تصریح اینکه با مطالعه مفاد طرح صیانت متوجه می‌شویم که محتوای این طرح عمدتا‌ً ناظر به مصوبات شورای عالی فضای مجازی است، افزود: شرح وظایف و اختیارات و مفاد قانونی طرح مواردی هستند که از سال ۹۱ به تصویب رسیده اما به دلیل ضعف در ضمانت اجرایی روی زمین مانده است. لذا قانون ناظر به فضای مجازی به جای آنکه یک قانون مادر و قانون کلان و کلی باشد صرفاً مجموعه‌ای از مصوبات بر زمین مانده و اجرایی شده مربوط به شورای عالی فضای مجازی است.

ضرورت جامعیت و کلان‌نگر بودن قانون فضای مجازی

این کارشناس حوزه فضای مجازی با تأکید بر ضرورت جامعیت و کلان‌نگر بودن قانون فضای مجازی، گفت: در این راستا پیشنهاد می‌شود که ورود و خروج کاربر به فضای مجازی مشخص و معلوم باشد امری که در تمام دنیا نیز معمول است، این بدان معناست که مرز و حدود استفاده کاربر از فضای مجازی مشخص باشد. نکته دیگر اینکه نگاه حمایتی نیز باید در این قانون لحاظ و به این نکته توجه شود که شمار عظیمی از مردم در فضای مجازی مشغول فعالیت‌های اقتصادی و کسب و کار درآمدزایی یا پیشبرد اهداف علمی و پژوهشی و امور آموزشی و غیره هستند.

یگانگی ادامه داد: باید در قانون فضای مجازی سازوکاری تعریف شود که تسهیل‌گری و شتاب‌دهندگی به کارها دیده و به کاربران اطمینان داده شود که تمام فعالیت‌های مثبت در این فضا تحت لوای قانونی کشور مورد حمایت و تشویق قرار می‌گیرند. واقعیت مهم این است که همانطور که نفت ما ملی شد اینترنت نیز باید ملی شود.

وی با تصریح اینکه در حوزه زیرساختی اینترنت مشکلات فراوانی وجود دارد، گفت: همچنین محتوا و خدمات کاربری نیاز است که تقویت شوند؛ باید سازوکاری اندیشید که کاربران به‌عنوان بازیگران اصلی صحنه فضای مجازی حتما‌ً باید شئون حکمرانی را بدانند و از تولید یا دست به دست کردن محتوایی که به ساحت‌های مختلف اجتماع و کاربران دیگر به‌ویژه در سنین پایین آسیب می‌زند، منع شوند.

یگانگی فضای مجازی را یک مبحث بین‌رشته‌ای و چندوجهی عنوان کرد و توضیح داد: فضای مجازی فقط ناظر به مباحث فنی مربوط به رایانه و فضای هوشمند و این دست مباحث نیست بلکه تمام ساحت‌های زندگی از جمله فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی، امنیتی، فناوری و غیره را نیز در بر می‌گیرد پس باید با نگاه بین‌رشته‌ای این مبحث را مدیریت کرد که در این راستا یکی از راهکارها این است که یک کمیسیون ویژه در مجلس شکل گیرد و متخصصان حوزه‌های گوناگون دارای حق اظهار نظر و ارائه راهکار و پیشنهاد باشند تا یک غنای فکری در این حوزه شکل گیرد و طرح با شفافیت کامل برای مردم تبیین و روشنگری شود.

رئیس سازمان فضای مجازی سراج در استان با تأکید بر اینکه طرح صیانت فضای مجازی نیازمند پیوست رسانه‌ای در جهت شفاف‌سازی و روشنگری در افکار عمومی است، بیان کرد: باید به مردم که نگران تبعات این طرح هستند اطمینان داد که قرار نیست با تصویب این قانون به کسب و کار و دیگر فعالیت‌ها در بستر فضای مجازی هیچ آسیبی وارد شود و چه بسا وضعیت موجود بهبود یابد. در اقناع افکار عمومی و نیز توجه به جریان نخبگانی در روند طرح صیانت مورد غفلت واقع شده و نگاه صرفاً آسیب‌محورانه به فضای مجازی در کنار عدم توجه به پیوست رسانه‌ای به‌ علاوه تبلیغات سوء دشمنان و تخریب و القای برداشت‌های غلط همگی سبب شد که جریان افکار عمومی جامعه نگاه مثبتی به طرح صیانت نداشته و نگران شوند.

وی شکل‌گیری جهاد تبیین جهت روشنگری و شفافیت برای مردم در زمینه طرح صیانت را مهم ارزیابی کرد و توضیح داد: اگر با مردم صادق باشیم، گفت‌وگو کنیم و حقایق را توضیح بدهیم قطعاً افکار عمومی با این طرح همراه خواهد شد چرا که قاطبه مردم با قانون‌گرا شدن فضای مجازی موافق هستند و چه بسیار افرادی که از فضای رها و بی‌قید فضای مجازی ضربه خورده‌اند.