«وقف» دروازه تمدن اسلامی است

حجت‌الاسلام‌ والمسلمین رضا قاسمی‌نژاد، مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه آزاد اسلامی چهارمحال‌وبختیاری‌ در گفت‌وگو با ایکنا، با اشاره به تبیین فقهی واژه وقف، اظهار کرد: وقف آن است که اصل مال حفظ و از بهره و منفعت مال در راه خدا استفاده می‌شود. امروزه در فرهنگ اسلامی، وقف به اختصاص بخشی از مال و سرمایه به هر امر خیری از سوی مسلمان متمول و صاحب مال گفته می‌شود.

وی وقف را یک فرآیند پویا و بازوی نیرومند در جامعه اسلامی خواند و گفت: این سنت حسنه از دیرباز کارکرد مؤثری در ساماندهی امور گوناگون اجتماعی، علمی، فرهنگی، بهداشتی، مذهبی و کالبدی داشته است. وقف عمل خیری است که انسان با میل و انتخاب خود اموال و دارایی‌اش را از مالکیت مجازی خارج می‌کند و به مالک حقیقی می‌سپارد.

حجت‌الاسلام قاسمی‌نژاد با تأکید بر این نکته که مالکیت انسان‌ها مالکیتی مجازی است، افزود: مالک اصلی خداست و با عمل حسنه‌ای نظیر وقف انتقال مالکیت مال از مجازی به حقیقی اتفاق می‌افتد و در راه رضای خدا و کمک به همنوعان بخشیده می‌شود. واقف روحیه مال‌اندوزی و دنیاپرستی را از خود دور و از طریق این کار نیک، بخشی از معضلات جامعه را رفع می‌کند و از تعمیق اختلاف طبقاتی در حد توان خود می‌کاهد که این کمک و هم‌نوع‌دوستی علاوه بر تلطیف و تزکیه روح و نفس، ثواب دنیوی و اخروی را برای واقف در پی دارد.

این مدرس حوزه و دانشگاه در استان با اشاره به اینکه واژه وقف در قرآن کریم به کار نرفته است، بیان کرد: واژگانی مانند انفاق، احسان، تعاون، صدقه، قرض‌الحسنه با تفاوت‌های معنایی جزئی به موضوع وقف اشاره دارند و معروف‌ترین آیه در این خصوص، آیه سوره مبارکه آل‌عمران «لَنْ تَنَالُوا الْبِرَّ حَتَّى تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ» حاوی این نکته مهم است كه قله وقف از سوی خداوند مطرح می‌شود و انسان بايد از هر آنچه دوست دارد و نیازمند آن است، انفاق کند.

حجت‌الاسلام قاسمی‌نژاد با اشاره به این برداشت اشتباه که بخشش تنها از اموال مازاد نیاز صورت می‌گیرد، توضیح داد: ضرب‌المثل چراغی که به خانه رواست به مسجد حرام است به اشتباه میان مردم جا افتاده است؛ چرا که بر اساس مبانی قرآن، نقطه متعالی انفاق و احسان آنجاست که فرد از آنچه دوست می‌دارد بگذرد و به دیگران ببخشد.

وی با استناد به آیه شريفه «الْمالُ وَ الْبَنُونَ زِینَةُ الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ الْباقِیاتُ الصَّالِحاتُ خَیْرٌ عِنْدَ رَبِّکَ ثَواباً وَ خَیْرٌ أَمَلًا» (كهف/47)، گفت: خداوند در این آیه اشاره دارد كه اموال و فرزندان زینت دنیا هستند اما آنچه برای انسان باقی می‌ماند اعمال صالحی چون صدقات جاریه، وقف و ... است.

وقف؛ تقويت روحيه تعاون در جامعه

وی یکی از ویژگی‌های مهم جامعه اسلامی را وجود روحیه اخوت و برادری میان مسلمانان دانست و گفت: در احکام و اعمال شرعی نظیر حج، نماز، خمس و زکات و ... نیز بر این مهم تأکید شده و روح کمک و همراهی همدیگر در این اعمال جاری و ساری است. در وقف نیز به‌عنوان یکی از اعمال توصیه شده در مبانی دینی و قرآنی، روح تعاون و نزدیکی قلوب و کمک به همنوع موج می‌زند، انسان با وقف مالش هدفی بلندمدت را برای خود در نظر می‌گیرد.

این مدرس دانشگاه در استان یکی از مهم‌ترین راه‌های تحقق جامعه و تمدن اسلامی را تجلی روحیه انفاق و ایثار و نیکوکاری از طریق وقف دانست و گفت: وقف دروازه تمدن اسلامی است؛ چرا که با وقف می‌توان مسیر جامعه را به سمت تمدن اسلامی ترسیم کرد.

مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه آزاد در استان تصریح کرد: وقف سرمایه‌گذاری برای رفع نیازهای پایدار و امور عام‌المنفعه و دارای هویتی اجتماعی است که با ایجاد ساختار و تشکیلات بر اساس نیازهای جامعه و تبدیل مالکیت خصوصی به مالکیت جمعی، به یک کار کلان اجتماعی تبدیل می‌شود؛ لذا در تمامی شئون جامعه تأثیرگذار است.

وی گفت: وقف نظام اجتماعی جامعه را رقم می‌زند و پایداری فرهنگ و تمدن اسلامی و نظام سیاسی در گرو پایداری فرهنگ وقف است که هر چه این سنت حسنه گسترش یابد، نظام اجتماعی و به‌دنبال آن نظام سیاسی قوی را در جامعه شاهد خواهیم بود.