روح؛ معیار ارزش انسان در سبک زندگی قرآنی

حجت‌الاسلام والمسلمین حمید نادری، استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه شهرکرد و حافظ کل قرآن کریم در گفت‌وگو با ایکنا، در تشریح مؤلفه‌های سبک زندگی قرآنی، اظهار کرد: بر اساس یک تقسیم‌بندی در سبک زندگی، هر فرد دارای چهار نوع ارتباط شامل ارتباط با خدا، دیگران، طبیعت و ارتباط انسان با خود است؛ لذا برای تعیین مؤلفه‌های سبک زندگی قرآنی باید چگونگی این چهار نوع ارتباط بر اساس آموزه‌های اسلامی و قرآنی تبیین شوند.

وی ادامه داد: ارتباط انسان با خدا محور همه ارتباطات است و اگر ارتباط با خدا صحیح و خوب باشد مابقی ارتباطات نیز مطلوب خواهد بود، از همین رو در روایات دینی داریم که اگر رابطه انسان با خدا اصلاح شود رابطه با مردم نیز خود به خود اصلاح خواهد شد؛ لذا انسان در هر نوع ارتباط با خود، دیگران یا طبیعت باید ارتباط با خدا را در نظر داشته باشد و خدامحوری در تمامی رفتارها و ارتباطات، مؤلفه اساسی سبک زندگی اسلامی به‌شمار می‌رود.

روح مقدم بر جسم است

حجت‌الاسلام نادری با بیان اینکه بر اساس آموزه‌های اسلامی هر انسانی وظیفه دارد از خود مراقبت کند، افزود: خداوند در آیه 105 سوره مباركه مائده «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا عَلَيْكُمْ أَنفُسَكُمْ» به انسان‌ها امر می‌کند که مراقب خود و در واقع ایمانشان باشند و آن‌را محکم نگه دارند. انسان دارای دو بُعد جسمانی و روحانی است که اصالت انسان معطوف بر بعد روحی است و قدر و قیمت و معیار ارزش‌گذاری انسان جسم نیست بلکه ارزش انسان در روحش تعریف می‌شود و روح مقدم بر جسم است.

این مدرس حوزه و دانشگاه ادامه داد: بر اساس دو بعدی بودن انسان، سبک زندگی باید به‌گونه‌ای باشد که نیازهای روح و جسم، توأمان رفع شود. در سبک زندگی و تفکر غربی بر خلاف اسلام که بر هر دو بعد تأکید دارد، تنها به نیازهای جسمی توجه می‌شود؛ لذا پوشاک‌، خوراک‌، نوع رفتارها و ارتباطات و ... در راستای برآورده ساختن نیازهای جسم است. در فرهنگ اسلامی شراب به این دلیل حرام است که سبب آسیب به جسم و روح می‌شود. همچنین خودکشی حرام است و سبب آزار روح می‌شود؛ چرا که روح در قالب جسم قرار می‌گیرد تا تربیت شود و به کمال برسد و مهیای زندگی در دنیای دیگر شود و خودکشی سبب ناقص ماندن تربیت روح و عذاب ابدی آن می‌شود.

این حافظ کل قرآن با تأکید بر اینکه در ارتباط فرد با خود، هر انسانی مجاز است کارهایی را که خداوند بر او تکلیف کرده انجام دهد، گفت: در این ارتباط و ارزیابی خودمان باید نگاه بدبینانه به خود داشته باشیم و بر اساس آيه 53 سوره يوسف «وَمَا أُبَرِّئُ نَفْسِي ۚ إِنَّ النَّفْسَ لَأَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ إِلَّا مَا رَحِمَ رَبِّي» نفس انسان از عيب و ايراد مبرا نيست. البته این بدبینی باید به میزانی باشد که منجر به ناامیدی نشود که بر اساس آيه 87 سوره مبارکه یوسف «إِنَّهُ لَا يَيْأَسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْكَافِرُونَ»، ارتباط با خدا همیشه باید بر مبنای خوشبینی باشد و اجازه نداریم از خدا ناامید باشیم.

حجت‌الاسلام نادری در خصوص ارتباط انسان با طبیعت، بیان کرد: اگر طبیعت را صنع و خلقت خدا و آیینه جلال و جمال الهی بدانیم از آن به قدر نیاز استفاده می‌کنیم، ضمن اینکه بر اساس آیه ۴۴ سوره مبارکه اسرا اعتقاد داریم که این طبیعت تسبیح‌گوی خداست اگرچه ما درک نمی‌کنیم؛ لذا به آن ضربه و خسارت وارد نمی‌کنیم و به آن خوشبین هستیم.

وی با مهم خواندن خدمت به خلق در فرهنگ اسلامی، گفت: بر اساس نظر بزرگان دینی، خدمت به خلق عبادتی است که پس از انجام واجبات و ترک محرمات دارای بیشترین ثواب است؛ لذا خلق را باید عیال و خلقت خداوند دانست و در تعامل با خلق، اگر اکثریت جامعه فاسد باشند اعتماد نمی‌کنیم اما مبنای کار باید بر اساس خدمت و اعتماد باشد.

نهادینه کردن سبک زندگی قرآنی در جامعه

حجت‌الاسلام نادری در خصوص نحوه نهادینه کردن سبک زندگی قرآنی در جامعه، تصریح کرد: در ترویج سبک زندگی قرآنی باید این نکته را در نظر گرفت که قرآن کتاب زندگی و دستورالعمل سبک زندگی است که متأسفانه این نگاه در جامعه وجود ندارد؛ چرا که تفسیرکنندگان و تبیین‌کنندگان آیات الهی گاهی بدون توجه به نیاز روز به ترویج معارف می‌پردازند؛ لذا مروجان قرآنی از حیث کمی و کیفی اندک هستند و چه بسا عدم توانایی در تربیت مدرسان و مبلغان متخصص قرآنی نیز مزید بر علت است. تبیین قرآن برای جامعه باید عمیق و به‌روز مطابق با نیازها باشد تا شاهد اثرگذاری آن باشیم. برای نهادینه کردن سبک زندگی قرآنی در جامعه، مسئولان نیز باید قرآنی عمل کنند و افرادی که توانسته‌اند به شیوه اسلام و قرآن زندگی کنند باید به‌عنوان الگو به جامعه معرفی شوند.

عضو هیئت علمی دانشگاه شهرکرد بیان کرد: کتاب‌هایی که با موضوعات قرآنی در دانشگاه تدریس می‌شود بعضاً به‌روز نیستند و نیازها و پرسش‌های دانشجو را پاسخ نمی‌دهند. بسیاری از دانشجویان با تأثیرپذیری از تبلیغات غرب در رسانه‌ها و فضای مجازی شبهاتی را در ذهن دارند که باید پاسخی سریع و بجا به آنان داده شود تا این شبهات تبدیل به اعتقاد در ذهنشان نشود. کتب و منابع آموزشی دانشگاهی باید نیازمحور و به‌روز باشد و از چابکی در پاسخ به نیازهای دانشجو برخوردار باشد.