بازخوانی گوشه‌هایی از روایت فتح خرمشهر
یک رزمنده عملیات بیت‌المقدس گفت: در مرحله دوم که ترمیم مرحله اول، تثبیت جاده اهواز - خرمشهر و پیشروی به سمت غرب جاده بود، یک گروهان از رزمندگان که جلوتر از گروهان ما و برای شکستن خط حرکت می‌کردند با یک خط قوی از ارتش بعث مواجه شدند و بنده شاهد بودم که بیش از ۹۰ رزمنده با آتش چهار لول ضدهوایی عراق به شهادت رسیدند.
به گزارش ایکنا از چهارمحال‌وبختیاری، سید رحمان حسینی، یکی از حدود ۶۰۰ رزمنده چهارمحال‌وبختیاری حاضر در عملیات «إلی بیت‌المقدس» است که به آزادسازی خرمشهر و خالی شدن شهر از لوث وجود نیروهای بعثی متجاوز منجر شد.
این ایثارگر دوران دفاع مقدس اهل شهرستان بروجن از زمان مشارکت در عملیات فتح‌المبین تا پایان جنگ، در جبهه حاضر بوده و در بسیاری از عملیات‌ها به عنوان «نیروی پیاده، توپچی نفربر زرهی، بی سیم چی، دیده‌بان و نیروی اطلاعات و عملیات» نقش‌آفرینی کرده است، از جمله در سه مرحله نخست عملیات بیت‌المقدس در خط مقدم حضور داشته و به دلیل مجروحیت از شرکت در مرحله چهارم باز می‌ماند.
حسینی، دارای دکترای مواد متالوژی و به عنوان هیئت دانشگاه در جبهه علم و دانش به فعالیت و خدمت مشغول است، در سالگرد آزادسازی خرمشهر، گفت‌وگوی ایکنا این رزمنده دوران دفاع مقدس را با هم می‌خوانیم.
ایکنا - آیا از نظر شما، نکته‌ای در مورد عملیات بیت‌المقدس و آزادسازی خرمشهر وجود دارد که کمتر به آن پرداخته شده باشد و بخواهید مطرح کنید؟
نکته‌ای که معمولا در مورد این عملیات و سایر عملیات‌ها کمتر به آن توجه شده سختی‌ها، بن‌بست‌ها و گاه حتی شکست و عقب‌نشینی‌ها در طول عملیات است. عملیات بیت‌المقدس که بزرگ‌ترین و وسیع‌ترین عملیات دوران هشت ساله دفاع مقدس بود، در مراحل اول تا سوم به سختی انجام شد و در برخی مقاطع عقب‌نشینی داشتیم.
مرحله اول که نیمه‌شب دهم اردیبهشت آغاز شد، ناموفق بود و به همه اهداف دست نیافتیم، رزمندگان پشت جاده اهواز - خرمشهر در محاصره قرار گرفتند و شمار زیادی از آنان شهید شدند.
در مرحله دوم که ترمیم مرحله اول، تثبیت جاده اهواز - خرمشهر و پیشروی به سمت غرب جاده بود، یک گروهان از رزمندگان که جلوتر از گروهان ما و برای شکستن خط حرکت می‌کردند با یک خط قوی از ارتش بعث مواجه شدند و بنده شاهد بودم که بیش از ۹۰ رزمنده با آتش چهار لول ضدهوایی عراق به شهادت رسیدند.
ایکنا - لطفا یک خاطره از عملیات بیت‌المقدس برایمان تعریف کنید.
مرحله نخست عملیات از نیمه شب آغاز شد و پیشروی از رودخانه کارون به سمت جاده اهواز - خرمشهر تا صبح ادامه داشت، صبح زود به پشت جاده رسیدیم و عراقی‌ها از همان دقایق اولیه ضد حمله شدید را آغاز کردند و تا عصر بر سر ما آتش ریختند اما نتوانستند جاده اهواز - خرمشهر را بازپس بگیرند، اگر چه ما نیز تلفات جانی و تجهیزاتی زیادی داشتیم اما اجازه پیشروی به دشمن ندادیم.
در نهایت، دستور عقب‌نشینی به ما دادند و در خاکریزی که با تلاش برادران جهاد سازندگی در همان منطقه، حدفاصل رودخانه کارون و جاده اهواز - خرمشهر تعبیه شده بود، پناه گرفتیم و مستقر شدیم. همه رزمندگان خسته و تشنه و گرسنه بودند و با روحیه غمگین از عقب‌نشینی و مشاهده شهید شدن دوستانشان، در وضعیت نامطلوبی قرار داشتند.
در آنجا یک تانکر آب قرار داشت که همه رزمندگان دسته‌جمعی برای نوشیدن آب رفتیم. یکی از بچه‌های بروجن به نام ابراهیم راستی که از جانبازان قطع پای این شهر است، جلوتر از بقیه به تانکر رسید و تک لیوانی که در آنجا بود را پر آب کرد تا بنوشد. وقتی همه رسیدند خطاب به جمعیت گفت: «مستحب است آب را جرعه‌جرعه و قطره‌قطره بنوشیم» و با حوصله آب را جرعه‌جرعه می‌نوشید. صدای اعتراض جمعیت که منتظر نوشیدن آب با آن لیوان بودند، بلند شد اما ابراهیم بدون توجه به آنان با حالت شوخی و خنده آب می‌نوشید که همین امر سبب شد بقیه بچه‌ها نیز خنده‌شان بگیرد و از حالت غم و اندوه خارج شوند.
در همان شرایط سخت و طاقت‌فرسا، بودند انسان‌هایی که روحیه خود را حفظ می‌کردند و به دیگران روحیه و امید می‌دادند.
ایکنا - سوم خرداد روز مقاومت نیز نامیده می‌شود، به نظر شما رمز و راز مقاومت و ایستادگی رزمندگان در طول دفاع مقدس و به‌ویژه مقاومت خرمشهر چه پیش از اشغال و چه در جریان عملیات بازپس‌گیری، چیست؟
عامل اصلی همان است که از صدر اسلام در میان رزمندگان اسلام موج می‌زد و آن ایمان بالا و علاقه قلبی برای مبارزه با دشمن بود، در واقع جبهه مکانی برای خودسازی بود.
پیام‌های ملکوتی امام خمینی(ره)، مانند اینکه فرمودند: «حصر آبادان باید شکسته شود» یا «جزایر باید حفظ شوند» و ... هم برای رزمندگان روحیه‌بخش بود و هم احساس تکلیف برای آنان ایجاد می‌کرد که اگر امام(ره) دستور به حفظ جزایر دادند، یا باید شهید شویم، یا جزایر را حفظ کنیم.
البته کمک خداوند و امدادهای غیبی نیز یکی از عوامل مقاومت و پیروزی بود که بنده بارها به عینه شاهدش بودم یا از دوستان مورد وثوق می‌شنیدم. از مضمون پیام‌های امام در مورد آزادی خرمشهر نیز بر می‌آمد که خرمشهر را خدا آزاد کرد و باقی عوامل، وسیله بودند.
ایکنا - علاوه بر مواردی که برشمردید، مهم‌ترین عامل نظامی و تاکتیکی پیروزی رزمندگان اسلام در عملیات بیت‌المقدس چه بود؟
طرح‌ریزی بی‌نظیر عملیات عامل اصلی بود. شهید سردار حسن باقری یکی از طراحان اصلی عملیات، یک نخبه تمام‌عیار جنگی بود. طراحی عملیاتی شهید باقری عراقی‌ها را غافلگیر کرد چرا که آنان از زمان و مکان آغاز عملیات ایران مطمئن بودند و بر همین اساس، نیروهای خود را در منطقه عملیاتی توزیع کرده بودند، اما از شیوه عملیات اطلاعی نداشتند.
دشمن حدس می‌زد که ایران از شیوه و مسیر عملیات نصر، که در زمان بنی‌صدر انجام شد، استفاده کند که البته عملیات ایذایی از همین مسیر انجام شد، اما عملیات اصلی از جایی کلید خورد که عراق تصورش را نمی‌کرد، یعنی عبور از رودخانه کارون. لذا این طرح و برنامه خوب در کنار مقاومت و پایمردی رزمندگان اسلام که از ایمان قوی آنان نشات می‌گرفت، باعث شد در بدترین شرایط نیز ایستادگی کنند و توانستند مناطق آزاد شده را حفظ و در مراحل بعدی، پیشروی کنند.
ایکنا - جایگاه قرآن کریم در جبهه جنگ و در میان رزمندگان اسلام را توصیف کنید.
پیش‌تر به ایمان و اعتقاد راسخ رزمندگان به عنوان مهم‌ترین عامل پیروزی اشاره کردم، این ایمان در عشق به قرآن و اهل‌بیت و ائمه اطهار(ع) تجلی داشت. رزمندگان در جبهه که بستر خودسازی و ارتقا و کمال بود، در نماز و شب‌زنده‌داری و قرائت قرآن، توسل به معصومین(ع) و دعا و مناجات و تضرع به درگاه الهی این خودسازی را تمرین می‌کردند.
اکثر رزمندگان یک قرآن جیبی همراه داشتند و همیشه با قرائت این کتاب آسمانی مانوس بودند. در شرایطی که به تعبیر خود قرآن، جان‌ها به گلو می‌آمد [إِذْ جَاءُوكُم مِّن فَوْقِكُمْ وَ مِنْ أَسْفَلَ مِنكُمْ وَإِذْ زَاغَتِ الْأَبْصَارُ وَ بَلَغَتِ الْقُلُوبُ الْحَنَاجِرَ، سوره احزاب آیه ۱۰]، توسل به قرآن و عترت تنها مأمن و پناه رزمندگان بود. لذا قرآن کریم، به عنوان اصلِ آموزه‌های دینی ما، هم در تربیت و معرفت‌افزایی و هم در توسل و آرامش‌بخشی نقشی بی‌بدیل در جبهه حق علیه باطل داشت.
ایکنا - شما در مرحله چهارم عملیات بیت‌المقدس که منجر به بازپس‌گیری خرمشهر شد حضور نداشتید، از شنیده‌هایتان در مورد این مرحله بگویید.
بله، بنده در مرحله سوم مجروح و در بیمارستان بستری شدم. بی‌شک اگر سه مرحله نخست که بسیار سخت و طاقت‌فرسا بود انجام نمی‌شد، موفقیت مرحله آخر رقم نمی‌خورد.
مرحله چهارم عملیات از اول خرداد سال ۶۱ آغاز شد و تا سوم خرداد ادامه یافت. نکته مهم در مورد این مرحله که کلید پیروزی بود، حرکت ما از سمت شلمچه، جایی که عراق تجاوز را از آن آغاز کرد، به سمت خرمشهر بود. یعنی به جای آغاز عملیات از سمت ایران، از مرزهای عراق عملیات را کلید زدیم و همین طراحی جالب سبب غافلگیری دشمن شد.
در مرحله اول عملیات، جاده اهواز- خرمشهر آزاد شد، در مرحله دوم به جای حرکت به سمت خرمشهر، به سمت دژهای مرزی، یعنی شرق به غرب، حرکت انجام شد. در مرحله سوم، از سمت جفیر و زید به سمت شلمچه حرکت کردیم و همه این مناطق آزاد شدند و در مرحله چهارم، که سه روز طول کشید، شروع عملیات از شلمچه در مرزهای عراق بود. این طراحی در راهبردهای نظامی دنیا کم‌نظیر است. یعنی خرمشهر از جایی آزاد شد که عراقی‌ها این شهر را اشغال کرده بودند.
نکته جالبی که بیان آن خالی از لطف نیست، مقایسه دو صحنه محاصره شهر در دو مقطع زمانی در سال‌های ۵۹ و ۶۱ است. در پاییز ۵۹، ارتش تا دندان مسلح عراق، به دلیل مقاومت عده قلیلی از مردم مستقر در شهر که با دست خالی ایستادگی می‌کردند، ۳۴ روز و به تعبیر دقیق‌تر، ۴۵ روز پشت دروازه‌های شهر ماند و نتوانست وارد شهر شود تا اینکه اوایل آبان‌ماه خرمشهر به دست عراق افتاد.
در خرداد ماه سال ۶۱، و در جریان مرحله چهارم عملیات بیت‌المقدس، عراق با تمام تجهیزات و ارتش ۱۵ هزار نفری در شهر مستقر بود و چند گردان ایرانی با تجهیزات اندک پشت دروازه‌های شهر مترصد حمله و باز پس‌گیری شهر بودند که به مدد الهی چنان خوفی در دل عراقی‌ها افتاد که بیشتر از ۲۴ ساعت نتوانستند مقاومت کنند یعنی از صبح ۲ خرداد تا صبح ۳ خرداد در مقابل محاصره ایران مقاومت کردند و سپس تسلیم شدند. از این ارتش ۱۵ هزار نفری، ۱۰ هزار نفر به اسارت در آمد و ۵ هزار کشته، زخمی یا فراری شدند.
شهید حاج حسین خرازی، شهید صیاد شیرازی و شهید احمد کاظمی، سردار جاویدالاثر حاج احمد متوسلیان و سردار شهید حاج ابراهیم همت فرماندهانی بودند که در کنار شهیدان جهان‌آرا و موسوی، قطعا چهره‌های جاویدانی هستند که نامشان به این عملیات و پیروزی گره خورده است. این فرماندهان سپاه اسلام با چند گردان و تعداد محدود رزمنده و تجهیزات به شیوه دشتبانی منطقه وسیع عملیاتی را پوشش دادند و به سمت خرمشهر حرکت کردند و با شجاعت و شهامت وارد شهر شدند.
ایکنا - از چهارمحال‌وبختیاری چند نفر در عملیات بیت‌المقدس و آزادسازی خرمشهر حضور داشتند؟
آمار دقیقی در دسترس نیست اما برآوردها نشان می‌دهد حدود ۵۰۰ رزمنده از استان در این عملیات حضور داشتند. در آن زمان تیپ قمربنی‌هاشم وجود نداشت و رزمندگان استان غالبا در تیپ‌های کربلا، نجف اشرف و ۳۰ زرهی توزیع شده بودند. حدود ۲۰۰ الی ۳۰۰ نفر از رزمندگان استان، از اهالی شهرستان بروجن بودند که در نهایت ۲۰ نفر از این رزمندگان به درجه رفیع شهادت نائل شدند که از همه اقشار از جمله طلبه، محصل، مامور نیروی انتظامی (کمیته سابق)، استادکار، سرباز وظیفه، مدیر، ارتشی و ... حضور داشتند.
ایکنا - به نظر شما مهم‌ترین ویژگی‌های عملیات بیت‌المقدس که آن‌را از سایر عملیات‌های دوران دفاع مقدس متمایز کرده است، چیست؟
این موضوع مبحث مفصلی است که تیتروار به برخی موارد اشاره می‌کنم. نخست اینکه این عملیات با فاصله بسیار کم از عملیات قبلی، یعنی فتح‌المبین آغاز شد و فرصت بسیار اندک حدود یکماهه برای تدارکات و تجدید قوا ناکافی بود، به‌ویژه آمادگی برای عملیات بزرگ بیت‌المقدس که در سطح بسیار وسیعی انجام می‌شد.
نکته بعدی طرح عملیات بود که توضیح دادم، بنای عملیات بر غافلگیر ساختن عراق بود که این اتفاق هم افتاد.
منطقه عملیاتی در وسعتی بالغ بر ۵ هزار کیلومتر مربع قرار داشت که در اشغال عراق قرار داشت و بازپس گرفته شد. مجموع مناطق اشغالی ایران در طول جنگ ۱۵ هزار کیلومتر بود که ۵ هزار آن تا پیش از عملیات آزادسازی خرمشهر و در طی چندین عملیات و ۵ هزار از بعد از عملیات بیت‌المقدس تا پایان جنگ بازپس گرفته شد. لذا می‌توان گفت که یک‌سوم مناطق اشغالی فقط در طی یک عملیات از چنگ دشمن رها شد که این موضوع در راهبردهای نظامی دنیا بی‌نظیر است.
ویژگی منحصر بفرد بعدی این عملیات، تعداد اسرای جنگی است که حدود ۱۹ هزار عراقی در طی چهار مرحله عملیات به اسارت درآمدند. این عدد، شاخص بسیار مهمی است که نشان از برتری ایران بر ارتش عراق بود.
شهرها و مناطق استراتژیک و مهمی در عملیات بیت‌المقدس آزاد شد که علاوه بر خرمشهر باید از هویزه، پادگان حمید، جاده اهواز- خرمشهر، بخشی از شلمچه، جفیر، کوشک و زید نام برد. در این عملیات توانستیم به مرزهای بین‌المللی برسیم و مهم‌تر از همه این موارد، اهواز در امنیت قرار گرفت و از تیررس و تهدید توپخانه دشمن در امان ماند.
انتهای پیام
