نگاهی به اقدامات شوراهای تأثیرگذار فرهنگی کشور

ایکنا به مناسبت پایان سال 1402 مهم‌ترین اقدامات و رویدادهای شورای عالی انقلاب فرهنگی و  شورای فرهنگ عمومی کشور را در گزارشی جمع‌آوری کرده است. در این‌ مجال ابتدا به شورای عالی انقلاب فرهنگی و سپس شورای فرهنگ عمومی کشور می‌پرداریم.

تصویب «سند ملی دانش‌بنيان امنیت غذایی»

مصوبه «سند ملی دانش‌بنيان امنیت غذایی» در جلسه 881 مورخ 1402/02/12 شورای عالی انقلاب فرهنگی و بر اساس مصوبه جلسات 166 و 167 مورخ 1401/06/15 و 1401/07/12 شورای سـتاد راهبرى اجراى نقشـه جامع علمى کشـور به تصویب رسید.

در مقدمه این مصوبه آمده است: امنیت غذایی زیربنای امنیت اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی کشور است و به‌عنوان یکی از مهم‌ترین حقوق فرد و جامعه محسوب می‌شود. همچنین حقوق نسل‌های آینده از طریق حفاظت از منابع پایه تولید و بهره‌برداری پایدار از این منابع مدنظر قرار می‌گیرد. به‌علاوه غذا کارکردهای سیاسی امنیتی در قالبی نوین بر عهده گرفته است و نظم نوین جهانی و استیلای حاکمیتی به غذا به‌عنوان عاملی مهم در مناسبات جهانی وابسته است.

ارکان امنیت غذایی شامل زنجیره به هم پیوسته‌ای از «فراهمی غذا»، «دسترسی به غذا»، «مصرف و سلامت غذا» و«تاب‌آوری (ثبات و پایداری)» است. در این زنجیره؛ حرکت به سمت حکمرانی مردمی و مدیریت جهادی باید به عنوان یک سیاست کلان در جهت‌دهی تمامی فرایندهای زنجیره غذایی اتخاذ شود. این مهم زمانی به دست می‌آید که همه مردم همواره به غذای کافی، سالم، مغذی و حلال دسترسی فیزیکی و اقتصادی داشته باشند و این غذا نیازهای فرد برای یک زندگی سالم و فعال را فراهم سازد.

با توجه به اهمیت و جایگاه امنیت غذایی و فقدان برنامه راهبردی، جامع و کارآمد برای ساماندهی این حوزه، نگارش سند ملی دانش‌بنیان امنیت غذایی کشور منطبق با ارزش‌های بنیادین، رویکرد جامع‌نگر و دانش‌بنیان امری ضروری و گریزناپذیر است.

این سند می‌بایست با توجه به شرایط پرتنش دهه‌های اخیر مانند تغيير اقليم و گرمایش جهانی، کاهش تنوع زیستی، محدودیت‌های کمی و کیفی منابع آب و خاک و لزوم حصول اطمینان از امنیت آبی، همه‌گيری بيماری‌ها و تضادهای سیاسی بین کشورها، افزایش جهانی قیمت غذا و با اتکا به توانمندی‌های داخلی و توجه ویژه به شرایط محیط طبیعی و سپهر فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی کشور نگاشته شود.

تحقق اهداف سند ملی دانش‌بنیان امنیت غذایی با ساختار اجرایی مناسب و کارآمد و پایش و ارزیابی مستمر شاخص‌ها و بهره‌گیری از مشارکت آحاد مردم همراه با فرهنگ‌سازی بر پایه ارزش‌های بنیادین به‌ویژه عدالت‌محوری و دانش‌بنيانی، موجبات اقتدار و اعتلای بیش‌ازپیش کشور را فراهم می‌کند و چنانچه اقدامات ملی این سند به‌خوبی اجرایی شود، علاوه بر تأمین امنیت غذایی، زمینه‌ها و زیرساخت‌های لازم برای دستیابی به اقتدار غذایی در دهه دوم ایجاد خواهد شد.

تصویب «سند توسعه فرهنگ مهدویت و انتظار»

مصوبه «سند توسعه فرهنگ مهدویت و انتظار» در جلسه 881 مورخ 12/ 02 ‏/1402 شورای عالی انقلاب فرهنگی و بر اساس مصوبه جلسه 399 مورخ 09 /12/ 1401 شورای معین شورای عالی به تصویب رسید.

در مقدمه این مصوبه آمده است: سند «توسعه فرهنگ مهدويت و انتظار» بر اساس اقدام پنجم راهبرد کلان دوم نقشه مهندسی فرهنگی کشور و در چارچوب ماده واحده «فرايند و مرجع تدوين سند توسعه فرهنگ مهدويت و انتظار» مصوب جلسه شش مورخ 04/05/1399 ستاد هماهنگي نقشه مهندسي فرهنگي کشور تدوین شده است.

اين سند مبتنی بر آموزه‌هاي اسلام ناب محمدي (ص)، گفتمان انقلاب اسلامي، مفاد قانون اساسی، نقشه مهندسي فرهنگي کشور و بيانيه گام دوم انقلاب اسلامي و در چارچوب نظریه سیاستی زیر است:

توسعه فرهنگ مهدویت و انتظار با راهبری و مدیریت حکومت اسلامی تحت ولایت ولی‌فقیه، با مشارکت آحاد مردم به‌ویژه جوانان و نهادهای مردمی، در جهت زمینه‌‎‎سازی برای تحقق ولایت عظمای مهدوی از طریق خودسازی، جامعه‌پردازی، نظام‌سازی و ایجاد تمدن نوین اسلامی، با محوریت مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه، با رویکرد عالمانه، ملی، جهانی، تقریبی، جامع و کارآمد تحقق می‌یابد.

تصویب «سند ملی موسیقی جمهوری اسلامی ایران»

«سند ملی موسیقی جمهوری اسلامی ایران» در جلسه 895 مورخ 1402/11/10 شورای عالی انقلاب فرهنگی و بر اساس مصوبه جلسه 454 مورخ 1402/09/28 شورای معین شورای عالی انقلاب فرهنگی (بنا به پیشنهاد شورای هنر و ستاد فرهنگی و اجتماعی دبیرخانه) به تصویب رسید.

در مقدمه این مصوبه آمده است: موسیقی به عنوان هنری ارزشمند و الهی؛ آمیزه‌ای از دانش، اندیشه و ذوق فطری و خدادادی است که به لطف حنجره انسان، ساز و طبیعت؛ خلق و بر اساس ذوق و قریحه ذاتی و نظم و انتظامی خردمندانه، تبلور و تجسم می‌یابد. این هنر همانند دیگر هنرهای بشری دارای ابعاد و مراتب مختلفی است و هر فردی به شیوه‌ای خاص با آن ارتباط می‌گیرد که البته می‌تواند موجب تعالی یا انحطاط جمعی نیز شود.

در راستای تبیین اهمیت، ارزش و جایگاه موسیقی؛ رسائل و مکتوبات بسیاری پیرامون بنیان‌های حکمی آن در دوره تمدن اسلامی، به رشته تحریر درآمده است که از آن بین می‌توان به آثار فاخر شخصیت‌های بزرگی نظیر: فارابی، اخوان‌الصفا، ابوعلی سینا، مولوی، صفی‌الدین اُرموی، قطب‌الدین شیرازی، عبدالقادر مراغه‌ای و فیض کاشانی اشاره کرد. همچنین فتاوی متعددی در مورد این هنر مهم بشری صادر شده است که فتاوی امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری ازجمله آنها است.

در اجرای راهبرد ملی 4 ذیل راهبرد کلان 9 نقشه مهندسی فرهنگی کشور؛ تدوین سند ملی موسیقی جمهوری اسلامی ایران و تصریح و تدقیق خط‌مشی موسیقی کشور و اجرای هدفمند و معنادار آن؛ می‌تواند زمینه لازم را جهت نیل این هنر ارزشمند به نقطه مطلوب تعالی معنوی و مادی فراهم کند و رافع نیازهای جمعی، ملی و مذهبی جامعه باشد.

نهایی‌سازی و تصویب سند ملی هوش مصنوعی جمهوری اسلامی ایران

ماده واحده «نهایی‌سازی و تصویب سند ملی هوش مصنوعی جمهوری اسلامی ایران» در جلسه 890 مورخ 1402/08/16 شورای عالی انقلاب فرهنگی و بر اساس مصوبه جلسه 443 مورخ 1402/08/16 شورای معین به تصویب رسید.

تعیین مرجع تدوین سند ملی سلامت معنوی اسلامی

ماده واحده «تعیین مرجع تدوین سند ملی سلامت معنوی اسلامی» در جلسه 890 مورخ 1402/08/16 شورای عالی انقلاب فرهنگی و بر اساس مصوبه جلسه 437 مورخ 1402/07/18 شورای معین (بنا به پیشنهاد مشترک پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران) به تصویب رسید.

تصویب «اساسنامه بنیاد ملی پویانمایی ایران

مصوبه «اساسنامه بنیاد ملی پویانمایی ایران» در جلسه 895 مورخ 1402/11/10 شورای عالی انقلاب فرهنگی و براساس مصوبه جلسات 452 و 458 مورخ 1402/09/28 و 1402/11/03 شورای معین شورای عالی انقلاب فرهنگی(بنا به پیشنهاد شورای هنر) به تصویب رسید.

در مقدمه این مصوبه آمده است: به منظور تمرکز عمل به منویات مقام معظم رهبری در خصوص افزایش، تقویت و نقش‌آفرینی به‌‌روز، پویا و اثرگذار در عرصه‌های نوین تولید فرهنگی، با هدف نشر و شکوفایی صحیح پویانمایی(انیمیشن)، توجه مضاعف به برنامه‌ریزی برای ارتقاء کمی و کیفی محصولات پویانمایی، ساماندهی و استفاده مؤثر از استعدادها، نخبگان و پیشگامان حقیقی و حقوقی عرصه پویانمایی و فعالیت‌های مرتبط با آن در تمامی زمینه‌های فرهنگی، هنری و فنی و رشد جایگاه آثار پویانمایی اسلامی ‌ایرانی در سطح جهان ‌به‌ویژه جهان اسلام و با مأموریت اهتمام به انتقال فرهنگ اخلاقیات و ارزش‌های دینی جامعه و اجرای صحیح و دقیق مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی، هیئت‌‌وزیران و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این زمینه؛ «بنیاد ملی پویانمایی ایران» به شرح اساسنامه با مواد آتی، تأسیس می‌شود.

مهم‌ترین اقدامات و رویدادهای شورای فرهنگ عمومی کشور در سال 1402:

تکذیب حذف شب یلدا و چهارشنبه‌سوری از تقویم

دبیرخانه شورای فرهنگ عمومی کشور در آبان سال گذشته در اطلاعیه‌‌ای با تکذیب حذف دو مناسبت ملی از تقویم رسمی کشور اعلام کرد: نه‌تنها هیچ مناسبتی حذف نشده، بلکه در کنار عنوان شب یلدا مضمون فرهنگی ترویجی یعنی «فرهنگ مهمانی و پیوند با خویشان» که از ارکان زیست خانواده ایرانی است به تقویم ملی اضافه شده است و هم‌زمان با مناسبت و آیین چهارشنبه‌سوری متناسب با سایر سنت‌های پایان سال در ایران، تکریم همسایه به عنوان یک فضیلت و اخلاق ایرانی و اسلامی جهت فرهنگ‌سازی بیشتر در این موضوع مخصوصاً در زندگی شهری و آپارتمان‌نشینی افزوده شده است.

در این اطلاعیه آمده است: ازجمله مناسبت‌های جدید «روز ترویج فرهنگ میهمانی و پیوند با خویشان» است که هم‌زمان با ۳۰ آذر (شب یلدا) و در کنار عنوان شب یلدا است. شب یلدا جزء فرهنگ غنی مردم ایران اسلامی است که نه‌تنها یک امر ملی است بلکه به خاطر حضور اعضای خانواده‌ها در کنار یکدیگر به عنوان یک امر دینی مورد توجه است.

در این اطلاعیه درباره مناسبت دیگر هم اضافه شده: برای استفاده بهینه فرهنگ از روز‌های پایانی سال به ویژه چهارشنبه‌سوری که در جامعه ایرانی مورد توجه است، مناسبت «روز تکریم همسایگان» برای درج در متن تقویم رسمی کشور در روز سه‌شنبه آخر سال تصویب شده است.

در پایان این اطلاعیه دبیرخانه شورای فرهنگ عمومی با تأکید بر اینکه هیچ مناسبتی حذف نشده است آمده: دو مناسبت فوق با توجه به ویژگی‌های فرهنگی و هویتی ایرانیان به تقویم اضافه شده است.

افزوده شدن ۱۱ مناسبت جدید به تقویم رسمی کشور

نیمه دی‌ماه بود که خبر افزوده شدن ۱۱ مناسبت‌ جدید پیشنهاد شده از سوی شورای فرهنگ عمومی توسط رئیس‌جمهور به شورای فرهنگ عمومی کشور برای درج در تقویم رسمی کشور ابلاغ شد.

مناسبت‌های جدید پیشنهاد شده از سوی شورای فرهنگ عمومی، پس از بحث و بررسی و تصویب در شورای عالی انقلاب فرهنگی، از سوی حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور و رئیس شورا، به شورای فرهنگ عمومی کشور برای درج در تقویم رسمی کشور ابلاغ شد.

سه مناسبت «روز جهانی حماسه فلسطین _ طوفان الاقصی» ۱۵ مهر، روز نسل‌کشی کودکان و زنان فلسطینی» ۲۵ مهر و «روز علوم انسانی اسلامی - بزرگداشت علامه مصباح یزدی» ۱۲ دی‌ برای درج در متن تقویم به تصویب رسیده رسید. همچنین ۵ آوریل «روز جهانی کودک فلسطینی» برای ثبت در ضمیمه تقویم رسمی کشور مصوب شده است.

طبق تبصره این ابلاغیه، روز ۲۹ دی که پیش‌ازاین با عنوان «روز غزه» مصوب شده بود با «روز جهانی فلسطین ـ طوفان الاقصی» ادغام شد و روز ۹ مهر با عنوان «روز همبستگی و همدردی با کودکان و نوجوانان فلسطینی» نیز با روز ۵ آوریل با عنوان «روز جهانی کودک فلسطینی» ادغام و در ضمیمه تقویم ثبت می‌شود.

همچنین شورای عالی انقلاب فرهنگی در جلسه۸۹۱ خود علاوه بر مناسبت‌های فوق، هشت مناسبت‌ دیگر با عناوین «روز گندم و نان، ۲۵ فروردین»، «روز گل محمدی و گلاب، ۲۰ اردیبهشت»، «روز عسل، ۳۱ مرداد»، «روز خرما، ۲۵ شهریور»، «روز زعفران، ۵ آبان»، «روز انار، ۷ آبان»، «روز زیتون، ۴ آذر»  و «روز جهانی کودک فلسطینی، ۵ آوریل» را تصویب و برای درج در ضمیمه تقویم ابلاغ کرد.

افزوده شدن شش مناسبت‌ جدید به تقویم رسمی کشور

در ابتدای ماه اسفند سال 1402 رئیس جمهور و رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی، ماده واحده «تعیین مناسبت‌های جدید برای درج در متن و ضمیمه تقویم رسمی کشور» را برای اجرا ابلاغ کرد.

رئیس جمهور و رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی، ماده واحده «تعیین مناسبت‌های جدید برای درج در متن و ضمیمه تقویم رسمی کشور» که هشتصد و نود و پنجمین جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی، به تصویب رسید، برای اجرا ابلاغ کرد.

این ماده واحده «تعیین مناسبت‌های جدید» بر اساس مصوبه جلسه ۴۵۸ شورای معین شورای عالی انقلاب فرهنگی و بنا به پیشنهاد شورای فرهنگ عمومی؛ به تصویب رسیده است به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و شورای فرهنگ عمومی کشور ابلاغ شد.

مناسبت‌های جدید برای درج در متن و ضمیمه تقویم رسمی کشور به شرح زیر است:

۱۷ مرداد، سالروز شهادت محمود صارمی به عنوان روز خبرنگار

۸ مرداد به عنوان روز زنجان

۱۳ شهریور، سالروز زلزله فردوس در سال ۱۳۴۷ به عنوان روز حرکت‌های جهادی و امداد مردمی

۱۷ دی به عنوان روز کرمان

۱ بهمن به عنوان روز بزرگداشت خاقانی شروانی

۱۴ ربیع‌الاول به عنوان روز سیستان و بلوچستان