سوره «عصر» خلاصه همه معارف قرآن است + اینفوگرافیک

نگاهی مهدوی از جمله منظرها به سوره «عصر» است؛ احوال انسان‌هایی که در آخرالزمان به پیروی از ولی و پیشوا راه تعالی و رسیدن به کمال انسانی را طی می‌کنند.

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام‌و‌المسلمین علی رجبی، کارشناس و حافظ قرآن کریم در جدیدترین اینفوگرافیک قرآنی خود با عنوان «زمان رستاخیز عصاره هستی» به تدبر در سوره «عصر» پرداخته است، البته نه از این منظر که به دنبال واکاوی، شأن نزول آیات آن پرداخته باشد، بلکه به این سوره به شکلی مصداقی نگریسته و به دنبال مصادیقی از اشاره این سوره به موضوع امام زمان و عصر مهدوی است.

اشارات کلی که این سوره به خلق و زیست انسان در شرایط سخت داشته و اینکه فلاح و رستگاری از آن کسانی است که صبر پیشه کرده و دیگران را به حق و حقمداری توصیه کنند از جمله ویژگی‌های عصر آخرالزمانی است که با ظهور منجی عالم بشریت محقق خواهد شد. در ادامه، خلاصه‌ای از مباحث طرح شده در این اینفوگرافیک از نظر می‌گذرد:

هدف محقّق در این اینفو‎گرافیک، تفسیر سوره «عصر» نیست، بلکه هدف از این تدبّر نگاهی گذرا از منظرِ مهدویّت به این سوره است:

اوّل: حدیث امام جعفرصادق(ع)، که عصر ظهور را بر فرازهای آیه به عنوان مصادیق دیگر تطبیق داده است. طبق بیان حدیث خداوند به زمان قیام ولی عصر(عج) قسم یاد کرده است. شاید یکی از نکات سوگند سوره این باشد که سیره حق تعالی تا قبل از ظهور هر منجی، مُدارا و اتمام حُجّت بر دشمنان بود، اما با قیام حضرت دیگر فضایی برای دشمنان دین باقی نمانده و ظلم برچیده می‎شود.

دوم: چرا برای نجات از خُسران به جمله «آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصّالحاتِ» اکتفا نشد با اینکه همه اعمال خیر در این تعبیر دخیل است؟(جمع محلّی به الف و لام )

سِرّ جمله «وَ تَوَاصَوْا...»(ذکر خاص بعد از عام) این است که از سویی در مواردی، حق و باطل مُشتبه می‎شوند و از سوی دیگر، پای‎بندی به آن مشکل خواهد بود؛ در چنین شرایطی ممکن است انسان، تمام سرمایه‌های معنوی خود را از دست داده و دچار زیان جبران ناپذیری شود.

موارد مشتبه شدن حق و باطل

الف) در اقلیّت قرار گرفتن حق: نمونه آن در تاریخ، بعد از رحلت پیامبر(ص) و پس از شهادت امام حسین (ع)؛ در چنین وضعیّتی، عده‌ای «اکثریت» را دلیل حق دانسته و مسیر اشتباه را در پیش می‎گیرند؛ این‎جاست که مؤمنان باید به فریاد یکدیگر برسند و توصیه به حق داشته باشند. [خطبه201نهج البلاغه]

ب) وجود افراد سرشناس و باسابقه در حزب باطل: مانند جنگ جمل، که در آن صحابۀ بزرگی مثل طلحه و زبیر و عایشه همسر پیامبر وجود دارند؟!

ج) دوران غیبت ولیّ خدا: سابقۀ غیبت حجت‎های الهی نشان می‎دهد که بسیاری از منتظران در دوران غیبت مُنجی، حق را گُم کرده یا در پای‎بندی به آن دچار مشکل شدند.[قافله سالار]

شیخ صدوق، کتاب کمال‌الدین را به توصیه امام زمان(ع) با همین انگیزه نوشت؛ حضرت فرمودند: کتابی بنویس و در آن غیبت انبیاء را یاد‎آوری کن تا مردم بدانند اِمامشان اوّلین کسی نیست که غایب شده است. در روایات متعددی آمده که این غیبت، آزمونی است برای مردم تا مؤمنان راستین، مشخص شوند [کافی، ج 1، کتاب الحجه ، باب التمحیص].

و اما

1- به گفته صاحب المیزان، سوره عصـر خلاصه همه معارف قرآن است.

2- در سیره اجتماعی یاران پیامبر اسلام صلی‌الله علیه و آله: در میان صحابه پیامبر به قدری مهم بوده که هرگاه یکدیگر را ملاقات می‌کردند، تا سوره عصـر را برای هم نمی‌خواندند‎، از یکدیگر جدا نمی‌شدند.[تفسیرالفرقان]

3- در فضلیت امیر‎مؤمنان علیه‌السلام(شان نزول):

الف: پیامبر اکرم(ص) در خطبه غدیریه، سوگند یاد کرده که این سوره در شأن «عَلیّ» فرود آمده است.

ب: در احادیث امامان (ع) «إِلَّا الَّذِينَ آمَنوا» کسانی هستند که به ولایت «علی» ایمان آورده‎اند.

ج: در منابع اهل سنت نیز آمده که این سوره در فضیلت «علی» است.(شواهد التنزیل)

4- فضیلت تلاوت در احادیث:

اول: خداوند، سرانجام او را صبـر قـرار می‌دهد و در روز قیامت همراه یاوران حق خواهد بود.[جوامع الجامع]

دوم: تلاوت مداوم سوره، نتیجه‌اش عاقبت به خیری است.[البرهان]

5- گستردگی معنا

اقوال مفسّران در معنا و تفسیر «عصر»

1ـ معنای لغوی عصر(فشردن)، یعنی فشارهای زندگی انسان است که غفلت‌زُداست و انسان را به یاد خداوند می‎اندازد.

2 ـ منظور، زمان عَصر(بعد از ظهــر و آخر روز) است؛ زمانی که زندگی روزانه دگرگون می‎شود و موجودات‎، خسته به سوی خانه‎ها می‎روند، چون این وقت دلالت بر تدبیر ربوبی دارد که روز را می‎برد و شب را می‎آورد.

3 ـ مقصود، سراسر زمان و تاریخ بشریّت است که مَملوّ از حوادث تکان‌دهنده و درس‎های عبرت‌آموز است.[تفسیرنمونه]

4 ـ منظور نمازِ عَصر است که اهمیّت ویژه‎ای دارد.«صَلاه الوُسطَی» (بقره /238)

5 ـ عصرظهور رسول خدا(ص) که زمان طلوع اسلام و غلبۀ حق بر باطل است.[ المیزان ج 20 ،ص 608]

6- منظور از عصر، دَهر (روزگار دراز)که در آن عجایبی وجود دارد که بر قدرت رُبوبی دلالت دارد.[نمونه، ج27،ص37]

7- مراد، شب و روز است که اصطلاحاً به آنها عَصران گفته می‌شود.

8- مقصود، انسان کامل است که فشرده و عُصاره(چکیده) عالَم است (امام خمینی «ره»).

9- عصر قیام صاحب ‎الزمان(عج) که عظمت خاصی در تاریخ بشریّت دارد [بنابر احادیث کمال‎الدین صدوق و حدیث امام صادق(ع)*].