نوروز؛ سنتی دینی از نگاه روایات اهل بیت(ع)
نوروز گرچه سنتی ملی و باستانی مخصوص ایرانیان است ولی از زمان ظهور اسلام به تدریج رنگ و روی دینی هم به خود گرفته است؛ برخی روایات معتبر مؤید این عید و روایتی هم وجود دارد که مخالف آن است.
به گزارش ایکنا، نوروز گرچه سنتی ملی و باستانی مخصوص ایرانیان است ولی از زمان ظهور اسلام به تدریج رنگ و روی دینی هم به خود گرفته است؛ برخی روایات معتبر مؤید این عید و روایتی هم وجود دارد که مخالف آن است. متن زیر به بررسی این دو دسته روایت پرداخته است.برای آنکه جایگاه نوروز از نگاه متون دینی آشکار شود، توجه به نکات ذیل مفید است:
1. روایات ناظر به فضیلت نوروز و اعمال آن در منابع روایی؛ همچون من لایحضر، وسائل و بحار آمده است. عنوان باب وسائل الشیعه چنین است: «باب استحباب صلاة يوم النيروز، والغسل فيه، والصوم، ولبس أنظف الثياب، والطيب، وتعظيمه، وصب الماء فيه»؛ عنوان باب بحار الانوار چنین است: « يوم النيروز وتعيينه وسعادة أيام شهور الفرس».
2. در روایات ناظر به نوروز از این آن به عنوان روز خوش یُمن و سعید یاده شده که در آن برکاتی از سوی خداوند به مردم رسیده یا عذابی متوجه کافران شده است. در روایتی نوروز روزی دانسته شده که کشتی نوح بر کوه جودی سامان گرفت و ابراهیم (ع) بتها را شکست. در روایت امام صادق(ع) چنین آمده است: «إن يوم النيروز هو اليوم الذي أخذ فيه النبي (صلى الله عليه وآله) لأمير المؤمنين (عليه السلام) العهود بغدير خم فأقروا له بالولاية، فطوبى لمن ثبت عليها، والويل لمن نكثها، وهو اليوم الذي وجه فيه رسول الله (صلى الله عليه وآله) عليا ( عليه السلام ) إلى وادي الجن، وأخذ عليهم العهود والمواثيق، وهو اليوم الذي ظفر فيه بأهل النهروان وقتل ذي الثدية، وهو اليوم الذي فيه يظهر قائمنا أهل البيت وولاة الامر، ويظفره الله بالدجال فيصلبه على كناسة الكوفة، وما من يوم نيروز إلا ونحن نتوقع فيه الفرج، لأنه من أيامنا حفظه الفرس وضيعتموه».
تحقق عید غدیر در نوروز و ظهور ولی عصر (عج) در چنین روزی برای نشان دادن عظمت آن کافی است. جمله آخر این روایت شگفت‌آور است: «وما من يوم نيروز إلا ونحن نتوقع فيه الفرج، لأنه من أيامنا حفظه الفرس وضيعتموه»؛ یعنی هیچ روز نوروزی نیست، مگر آن که ما اهل بیت(ع) منتظر ظهور ولی عصر (عج) هستیم و امام از اعراب به خاطر عدم توجه به این روز گله و از ایرانیان به خاطر ارج گذاردن به آن تمجید فرموده است.
3. فقیهان شیعه در منابع فقهی خود از اعمال و مستحبات نوروز و حتی درباره چگونگی تعیین زمان آن گفت‌وگو کرده‌اند. عبارت علامه مجلسی در این باره چنین است: «الفائدة الثانية: اعلم أن الشيخ الطوسي وسائر من تأخر عنه ذكروا النيروز والاعمال المتعلقة به: الغسل، والصوم، والصلاة و غيرها، ولم يحققوا تعيين اليوم. فلا بد من التعرض له والإشارة إلى الأقوال الواردة فيه.» در این بین تنها یک روایت است که با سایر روایات سازگاری ندارد و آن روایت ذیل است: المناقب: حكي أن المنصور تقدم إلى موسى بن جعفر عليهما السلام بالجلوس للتهنئة في يوم النيروز وقبض ما يحمل إليه، فقال: إني قد فتشت الاخبار عن جدي رسول الله صلى الله عليه وآله فلم أجد لهذا العيد خبرا، وإنه سنة الفرس ومحاها الاسلام ومعاذ الله أن نحيي ما محاها الاسلام . فقال المنصور: إنما نفعل هذا سياسة للجند فسألتك بالله العظيم إلا جلست، فجلس.
این روایت به صورت «حکی» نقل شده که خود بیانگر سستی صدور آن است. علامه مجلسی در تحلیل آن چنین آورده است: «هذا الخبر مخالف لاخبار المعلى، ويدل على عدم اعتبار النيروز شرعا وأخبار المعلى أقوى سندا وأشهر بين الأصحاب.» آن گاه ایشان دو احتمال در توجیه آن ذکر می‌کند: «ويمكن حمل هذا على التقية لاشتمال خبر المعلى على ما يتقى فيه، ولذا يتقى في إظهار التبرك به في تلك الأزمنة في بلاد المخالفين، أو على أن اليوم الذي كانوا يعظمونه غير النيروز المراد في خبر المعلى.» بر نکات پیش‌گفته این نکته مهم را نیز باید افزود که بنای اولیه و بنیادین اسلام مخالفت با آداب و رسوم ملت‌ها نبوده و نیست، مگر آن که آن سنت با محذوری قابل ملاحظه روبرو باشد. از این جهت متن روایات معلی بن خنیس قابل اعتناء بوده و می‌توان از نوروز به عنوان سنتی دینی یاد کرد.
انتهای پیام 
