ریا نابودکننده اعمال است / علم حضوری خدا به آفرینش

به گزارش ایکنا، آیت‌الله مهدی هادوی تهرانی، دهم آبان‌ماه در ادامه مباحث تفسیری سوره مبارکه شمس، با اشاره به آیات هفتم تا دهم این سوره «و نَفْسٍ وَمَا سَوَّاهَا ﴿۷﴾؛ فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقْوَاهَا ﴿۸﴾ قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَكَّاهَا ﴿۹﴾؛ وَقَدْ خَابَ مَنْ دَسَّاهَا ﴿۱۰﴾»، گفت: در آیه هفتم، به جان آدمی یعنی نفس و آنچه این نفس را در نهایت اعتدال و کمال خلق کرده، قسم خورده است. همان نفسی که وقتی خلق شد، خدا فرمود: فَتَبَارَكَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخَالِقِينَ.

وی افزود: جان انسان آیتی از آیات بزرگ الهی است که اگر به آن توجه کنیم، بزرگراهی به سوی خدا خواهد بود که فرمود: «من عرف نفسه عرف ربه»؛ سپس فرمود فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقْوَاهَا، یعنی آنچه را باعث تقوا و فجور نفس است و خیر و شر را به او الهام کرد؛ عقل و فطرت به او داد تا به خوبی‌ها گرایش داشته باشد.

استاد حوزه علمیه تصریح کرد: خداوند این همه قسم‌ها را خورد تا بفرماید هر کسی این نفس را تزکیه و فجور را دور و آن را متلبس به لباس تقوا کرد، به فلاح و رستگاری رسیده است؛ هدف خلقت عالم ماده هم این است که انسان به فلاح برسد؛ انسانی که خدا به او اختیار داده تا کار بد و خوب انجام دهد.

وی افزود: اینکه موجودی به اضطرار به کمال برسد، مهم و نشانه قدرت خداست، اما این کجا و اینکه انسان بتواند با اختیارش به مراتب عالی کمال برسد، کجا؟ این روزها با ایام میلاد با سعادت پیامبر همزمان است؛ پیامبری که نشان داده انسان با تزکیه نفس می‌تواند به قله معرفت و مقام «قاب قوسین او ادنی» و جایی برسد که ملائکه توان رسیدن به آن را ندارند.

کمال در رهگذر دنیا مفهوم دارد

استاد حوزه علمیه بیان کرد: در این روزها باید به این آیات توجه بیشتر کنیم و جان خود را بهتر بشناسیم و بدانیم این شناخت در رهگذر حوادث عادی و مادی و ساده قبل تحقق است؛ حتی داستان‌های ساده مانند بالارفتن و پایین آمدن قیمت‌ها، ارتباط میان زن و شوهر، مسائل میان جناح‌های سیاسی و ارتباطات اجتماعی صحنه‌ای برای تزکیه یا فجور و در نتیجه رسیدن به فلاح یا شقاوت است. لذا لازم نیست کار غیرمتعارف بکنیم و باید در همین بستر، خوب باشیم.

وی همچنین در ادامه تفسیر سوره مبارکه بلد به آیات هشتم تا دهم این سوره «أَلَمْ نَجْعَلْ لَهُ عَيْنَيْنِ ﴿۸﴾ وَلِسَانًا وَشَفَتَيْنِ ﴿۹﴾ وَهَدَيْنَاهُ النَّجْدَيْنِ ﴿۱۰﴾، پرداخت و افزود: این انسانی که گمان می‌کند هیچ کسی او را نمی‌بیند و بر او قدرت ندارد، آیا فراموش کرده که ما برای او دو چشم قرار دادیم و زبان و دو لب؛ تعبیر لسانا و شفتین در اینجا شبیه «و نَفْسٍ وَمَا سَوَّاهَا» است.

وی افزود: در تعبیر «و نَفْسٍ وَمَا سَوَّاهَا» به داستان نفس و روح و تسویه آن توجه شده، اما در اینجا چون سطح مخاطب پایین‌تر است و می‌گوید: أَيَحْسَبُ أَنْ لَنْ يَقْدِرَ عَلَيْهِ أَحَدٌ ﴿۵﴾؛ آيا پندارد كه هيچ كس هرگز بر او دست نتواند يافت (۵) يَقُولُ أَهْلَكْتُ مَالًا لُبَدًا ﴿۶﴾ گويد مال فراوانى تباه كردم (۶) أَيَحْسَبُ أَنْ لَمْ يَرَهُ أَحَدٌ، خدا به خلقت روح که امر معنوی و بالاتر است اشاره نکرده، بلکه به خلقت ظاهر او یعنی چشم و زبان و لب اشاره کرده است.

آیت‌الله هادوی تهرانی اظهار کرد: نجد به معنای مرتفع است و نجدین کنایه از خیر و شر است؛ ما به انسان راه خیر و شر را نشان دادیم؛ آیا دو چشم ندادیم؟ ای که ما همه وجود تو را آفریدیم، آیا تصور می‌کنی از تو خبر نداریم؟ چرا اینقدر جاهل هستی که فکر می‌کنی کسی تو را نمی‌بیند و بر تو قدرت ندارد؟

علم حضوری خدا به آفرینش

وی تأکید کرد: خدا مخفی‌ترین خطورات جان آدمی را که ممکن است بر خود او پوشیده باشد، می‌بیند؛ ای انسان! تو به تمام وجود در نزد ما حاضر هستی و به تعبیر فیلسوفان، علم خدا به ما حضوری است و خود ما با همه وجود و مشخصات در نزد خدا حاضر هستیم، مانند حضور صور اشیاء در ذهن ما.

استاد حوزه تصریح کرد: هر اتفاقی که در روح و بدن ما می‌افتد در نزد خدا حاضر است و احاطه او احاطه قیومیه است و حضور خدا در نزد ما قوی‌تر از حضور ما به خودمان است، لذا قرآن تعبیر «بین المرء و قلبه» را به کار می‌برد؛ قلب هم همان روح و جان انسان و نه این قلب صنوبری است.

وی افزود: کسانی هزینه برای اسلام می‌کنند و روضه می‌گیرند و منبری می‌آورند، ولی ممکن است از روی ریا انجام دهند و اجر خود را از بین ببرند، برخی از اینان می‌گویند اهلکت مالا لبدا؛ مال خودم را هلاک کردم زیرا تصور می‌کنند خدا نمی‌بیند.

وی تأکید کرد: متاسفانه ما با چه مشقت و زحمتی توجه خیلی خیلی ضعیف به خدا داریم و ساعت‌ها و روزها و سالها در غفلت عمیق به سر می‌بریم؛ کی می‌خواهیم بیدار شویم و چرا یاد و ذکر خدا برای ما اینقدر سخت است؟ باید به آن بیندیشیم، زیرا ذکر برای خاشعین آسان است. البته مراد از ذکر هم چرخاندن تسبیح صرف نیست، بلکه یاد حقیقی خداست.