به گزارش ایکنا، «گاندو»، را باید اولین سریال امنیتی ـ جاسوسی دانست، هرچند پیشتر هم آثاری در این زمینه تولید شدهاند، اما هیچ یک از آنها به لحاظ ساختار و به لحاظ جذب مخاطب نتوانستهاند تا این حد موفق باشند. درباره این مجموعه نقدها و نظرات گوناگونی وجود دارد که برخی از آنها نیز کاملاً صحیحاند.
بحث ابتدایی درباره گاندو به مواجهه دو جناح سیاسی کشور مربوط میشود. طرف اول جناح اصولگراست که این سریال را اثری درخور توجه میداند و خواستار ادامه تولید چنین آثاری شده است. در مقابل اصلاحطلبان و حامیان دولت نیز به شدت نسبت به این سریال منتقدند و برخی تصویرسازهای گاندو را، تحریف واقعیت میدانند. این موضوع تا به آنجا پیش رفت که وزیر امور خارجه نیز درباره این سریال اظهار نظر کرد و با بیان اینکه این سریال را نمیبیند به نقدهایی که در این اثر به نقش او منتسب شده، بیتوجهی نشان داد، بهطور کلی برخورد جناحی با یک اثر تلویزیونی چندان صحیح نیست و اما نمیتوان به برخی پرداختهای غیرمنصفانه این سریال صحه گذاشت. بهویژه تصویری که از وزیر امور خارجه در گاندو ترسیم میشود واقعی نیست، حتی میتوان گفت توهینآمیز است و رسانههای گوناگون هم به اشکال مختلف به آن اشاره کردهاند که بخشی از آن را در زیر میخوانید.
روزنامه آرمان درباره این سریال نوشت: نوک پیکان هجمه گاندو به سمت رئیسجمهور، وزیر خارجه و دیپلماتهای کشور است و البته گاهی برای ایجاد تلطیف به سعدی شاعر پرآوازه کشور هم انتقاد وارد کردند.
ظریف در پاسخ به سؤال خبرنگاری مبنی بر اینکه «آیا سریال گاندو را دیده است یا خیر»، گفت:«کلاً من تلویزیون و صداوسیما را نگاه نمیکنم.» در یک قسمت از گاندو وزیر اطلاعات و عراقچی مورد اتهام قرار گرفتند که سخنگوی وزارت خارجه در پاسخ به سؤالی در مورد سریال گاندو و تصویری که در این سریال از وزارت امور خارجه و شخص وزیر امور خارجه نشان داده شده است، اظهار کرد: عجیب است؛ آنچه از وزارت خارجه، شخص وزیر و همکاران ما در وزارت خارجه در این سریال نشان داده میشود با واقعیت منطبق نیست.
عباس موسوی گفت: اگر به ما میگفتند اسناد را به آنها میدادیم که کمی فیلمشان واقعیتر باشد. فیلم به لحاظ جلوههای هنری فیلم بدی نیست و ای کاش تقوا در آن رعایت میشد.
موسوی در ادامه گفت: آقای ظریف وقت نگاه کردن به تلویزیون را ندارد، نه تلویزیونهایی که از خانه همسایه میتوان گرفت و نه تلویزیون منزل خودشان.
روزنامه «اعتماد» هم نوشته است: به دنبال این واکنشها (حواشی پیش آمده پیرامون تصویریسازی مخدوش از وزارت امور خارجه)، سیدعباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه، نیز درباره فیلم و هم درباره آنچه ظریف گفته بود در نشسته خبریاش سخن به میان میآورد و میگوید: «ما ماندهایم چه بگوییم. آنچه درباره وزیر امور خارجه و سایر همکاران پخش میشود، چندان با واقعیت همخوانی ندارد و اسناد مکاتبات و همکاریها موجود است و اگر میخواستند اسناد را ارائه میدادیم تا سریال واقعیتر شود.»روزنامه ایران در گزارشی مینویسد: «گاندو» در ایران دیگر فقط یادآور تمساحهای پوزه کوتاه در جنوب سیستان و بلوچستان نیست. حالا خیلیها بیش از حیات وحش، با شنیدن این نام یاد پروژه متهمسازی دولت حسن روحانی میافتند. پروژهای که هر چند ۶ سال عمر دارد، اما این روزها با سریالی به همین نام به اوج رسیده. با ایجاد تصویری از یک وزارت خارجه سادهلوح، بیعرضه، نفوذپذیر، ضعیف و دولتی که سر تا پایش را جاسوسان گرفتهاند. تصویر این روزهای سریال شبکه سوم سیما سخت به کام مخالفان دولت شیرین آمده. مهم هم نیست که روایتهای آن سند داشته باشد یا نه. چه اینکه دیروز سخنگوی وزارت خارجه سندیت روایت سریال «گاندو» را زیرسئوال برد و گفت: «اگر میگفتند ما این اسناد را در اختیارشان قرار میدادیم که سریال واقعیتر باشد.»طیبه سیاوشی، نماینده مجلس، در یادداشتی با عنوان تلاش برای نمایش تقابل درباره سریال گاندو که در یکی از شمارههای روزنامه اعتماد منتشر شده نوشت: «گاندو» یک سریال جاسوسی است و چه در ایران و چه در کل دنیا از این دست سریالها ساخته میشود، اما نکتهای که درباره این سریال باید مورد توجه قرار داد، این است که این سریال مربوط به سالهای اخیر میشود و مردم کاملاً این موضوعات را با شخصیتها تطبیق میدهند؛ بنابراین هر نوع قضاوت و برخوردی که در این فیلم میشود، قابل توجه است. این همان موضوعی است که سازندگان فیلم باید آن را مورد توجه قرار میدادند و بعد دست به ساخت آن میزدند. به نظر میرسد این فیلم نوعی تقابل میان عرصه دیپلماسی و… عرصه نهادهای امنیتی کشور ایجاد میکند؛ درحالی که تقابلی میان این دو عرصه وجود ندارد بلکه این دو در کنار هم فعالیت میکنند و نبود هر کدام، ضربهای به منافع کشور محسوب میشود؛ و این مهمترین مسئلهای است که در این سریال متأسفانه به آن توجهی نشده است.
تعابیر عجیب موافقان و مخالفان
اما نگاه روزنامه اصولگرا به این سریال به گونه دیگری است و روزنامه جوان نوشت: مسعود بهنود چهره ضدانقلاب لندننشین و همکار شبکه سلطنتی بیبیسی هم در یک توئیت به سریال گاندو واکنش نشان میدهد و تلویحاً از آن به عنوان تولید ناسالم تصویری! یاد میکند که با هزینهای زیاد ساخته شده است. او از گاندو به عنوان سقف توان تندروها نیز یاد کرده است، البته پیش از این شبکه «جم» و «من و تو» نیز به انحای مختلف به این سریال واکنش منفی نشان داده بودند، اما اینکه برخی مسئولان دولتی نیز همنوا با این افراد و شبکهها از گاندو با تعابیری نه چندان مناسب یاد میکنند در نوع خود جالب است.
روزنامه خراسان بازخوردها به این سریال در فضای مجازی را بازتاب داده و مینویسد: این قسمت (قسمتهای پایانی) از سریال «گاندو» میان کاربران شبکههای اجتماعی نیز بازخوردهای فراوانی داشت. انتقاد مهم کاربران، به منفعل و ساده لوح نشان دادن مقامات دولتی در این صحنه برمیگشت. کاربری در توئیتی در این باره نوشت: «امشب در سریال گاندو رسماً وزارت امور خارجه را یک مشت احمق نشان داد که در برابر مدارک نهاد خاص امنیتی دهانشان بازمیماند. شبیهسازی ظریف هم در نوع خود جالب بود و شرمآور.» کاربر دیگری با اشاره به کنایههای سیاسی سریال نوشت: «ادعا میکنن فقط مسئله دولت روحانی نیست. خب منتظریم دولت قبلی رو هم سریال کنین.» کاربر دیگری به طنز این گونه به صداوسیما کنایه زد: «اینها از چراغ و کنفرانس برلین رسیدهاند به گاندو!» و شخص دیگری نوشت: «سریال گاندو با مشورت ۱+۵ ساخته شده است برای تخریب ظریف و تیم دولت؟» در مقابل برخی از کاربران نظرات دیگری داشتند و از سریال تمجید میکردند. کاربری درباره قسمت ماقبل پایانی «گاندو» این گونه نوشت: «سریال معرکه و عالی یعنی گاندو، بازیگر یعنی علیرام نورایی و پیام دهکردی. بازم منتظر همچین سریالهایی هستیم.» شخص دیگری نوشت: «با نمایش سریال گاندو، اندک آبروی بعضیها به باد رفت…» کاربری دیگر با کنایه به حسامالدین آشنا این گونه نوشت: «خود جیسون رضائیان این قدر با گاندو مشکل نداره که آشنا باهاش داره!» کاربر دیگری نیز این گونه واکنش نشان داد: «چیزی که بعضیها از گاندو توقع داشتند، این بود که نشون بده جیسون رضائیان، آرش کمانگیر بوده و به ظلموجور زندانی شده!»
کیهان در صفحه نخست خود ذیل عنوان «جیغهایی که «گاندو» درآورد / از تهران تا لندن» مینویسد: «گاندو» که روایتگر یکی از پروندههای جنجالی نفوذ است، در حالی به ایستگاه پایانی رسید که همچنان حملات هدفمند ازسوی برخی چهرههای نزدیک به دولت، رسانههای وابسته به این جریان در کنار سایتها و صفحات مجازی برانداز و ضد انقلاب ادامه دارد؛ از تهران تا لندن!
سریالی که قصد داشت مطالبات مردم را پیگیری کند
بخش دیگر این گزارش، مربوط به بخشی از سخنان جواد افشار کارگردان این سریال است که ۱۸ تیرماه در نشست خبری گاندو مطرح شد. وی در این جلسه مطبوعاتی درباره کارش چنین توضیح داد: از همان اول گفتم این سریال مطالبات مردم را پیگیری میکند و مطالبات مردم خط و جناح نمیشناسد خوشحالیم مجموعهای ساختیم که ابعاد ملی بودن و اسلامی بودن دارد از همه کسانی که در تمام دستگاهها با ما بودند تشکر میکنم، البته یکسری مستندات واقعی در اختیار نویسنده قرار گرفت که مدارک آن موجود است، اما وظیفه نویسنده این است که این مستندات را دراماتیزه کند.
وی درباره حواشی به وجود آمده به ویژه موضوع برجام اظهار کرد: به نظرم برجام اتفاق خوبی بود و باید در چهل سالگی انقلاب ما این اتفاق رخ میداد تا عهدشکنی آمریکاییها مشخص شود. حالا اینکه چه کسی امضا کرد مربوط به سیاسیون است. نکته بعد اینکه، گاندو هدفی را دنبال میکرد و میخواست شفافسازی برای موضوع امنیت داشته باشد. ما اعتقاد داریم نباید هیچ حاشیه امنی برای هیچ کس وجود داشته باشد تا برخی آقازادهها سوء استفاده کنند. گاندو این هشدار را داده و این نوید را میدهد که نیروهای امنیتی هشیار هستند. برخی میگویند حریم خصوصی در روایت این سریال نقض شده، اما امنیت ملی حریم خصوصی نمیشناسد.
افشار درباره عکسالعمل دولتمردان پیرامون این سریال گفت: این اشتباهی بود که از سوی آنها رخ داد و باعث شد برخی دیالوگهای که اتفاقاً به نفع دولت بود حذف شود. سالها پیش در همین دولت سریالی به اسم «عالیجناب» ساخته شد و شخص رئیسجمهور را هم نشان دادند. چرا آنجا کسی صدایش درنیامد؟ ما نه خلاف کردهایم نه کسی را زیر سؤال بردهایم این کار باعث شد خودشان بیشتر زیر سؤال بروند.آرش قادری نویسنده این اثر در دو اظهار نظر متناقض درباره این سریال داشته است و او در ابتدا به نوعی برخی تحریفهای پیشآمده در سریال را تأیید میکند و در ادامه میگوید: روال اینکه جیسون رضاییان چگونه به ایران آمده و چگونه دستگیر شده، چیزی نزدیک ۱۰۰ صفحه مستند داشت و من به آن استناد کردم و به طور کلی ۸۰ درصد قصه ـ غیر از مسیر مایکل هاشمیان و جیسون رضائیان ـ تخیل بنده بود.
وقتی نویسنده حرفش را تکذیب کرد
نویسنده یک روز پس از این گفتوگو، سخنان خود را تکذیب کرده است و میگوید: کل ماجرایی که من گفتم این بود که پروندهای که بر اساس مسئله جیسون رضائیان ساخته شده صد در صد بر اساس واقعیت بوده و من در مصاحبه با این خبرگزاری فقط گفتهام داستانکهایی که در کنار پرونده اصلی جیسون رضائیان برای پیشبرد سریال نوشته شده است، بر اساس تخیل نویسنده بوده است که آن هم در نویسندگی ناچار به این اقدام هستیم تا سریال جذاب و مخاطبپسند هم باشد.
دونگاهی موجود در سخنان نویسنده، نشانگر یک مطلب است، آن هم تصدیق سخنان اول نویسنده با این تفاوت که بلافاصله به وی توصیه شده حرفهای خود را به نوعی رفع و رجوع کند تا صاحبان اثر خدشهای به اهدافشان وارد نشود!
متن بیانیه 155 نماینده مجلس
اما جدیدترین اتفاقی که پیرامون سریال «گاندو» رخ داده، به بیانیه با امضای ۱۵۵ نماینده مربوط میشود که از گاندو حمایت کردهاند. متن کامل این بیانیه به شرح زیر است:
در تاریخ پرفراز و نشیب انقلاب اسلامی واقعیتی وجود دارد که یادآوری و تبیین آن برای نسلهای آینده ضروری است تا بدانند گذشتگان خود چگونه عملکردی داشتند و از آن برای مسیر آینده پند بگیرند. در این میان سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی همواره در روشنگری جامعه و بصیرت افزایی نقش راهبردی منحصر به فرد و تعیینکننده داشته است و مردم نیز به رغم هجمه سنگین رسانههای معاند همواره به رسانه ملی اعتماد داشتهاند، مردم در عین این اعتماد همواره از صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران مطالبه بهترین مجموعههای تلویزیونی را دارند که با صداقت و شفافیت آنچه را که باید بدانند اعلام کند. مردم وقتی با همه مشکلات ریز و درشت اقتصادی خود پای یک مجموعه تلویزیونی با این موضوع مینشینند و با آن ارتباط برقرار میکنند یعنی اینکه همچنین با اعتقاد پای ارزشهای انقلاب اسلامی ایستاده اند و به رغم ایرادهای به حق خود میدانند چه گوهری را در عصر کنونی در اختیار دارند.
نمایندگان ملت ایران با قدردانی از بازیگران، عوامل و گروه تولید و تهیه سریال موفق گاندو و ریاست صدا و سیما حمایت خود را از تولید چنین مجموعههای تلویزیونی اعلام میکنیم و امید داریم جامعه رسانهای کشور با صدور ارزشهای انقلاب اسلامی از راه تبلیغات صحیح گامهای محکمی در بالندگی اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی کشور بردارد و ملت ایران با بهره مندی از این قبیل اقدامات همواره بر بلندای افتخار بایستد و به ایران اسلامی خود ببالند.با توجه به صدور این بیانیه و اینکه آیا یک سریال میتواند در شرایط فعلی که در زمینه مختلف اقتصادی، سیاسی و فرهنگی و.. در کشور دچار بحران هستیم، 155 نماینده مجلس را به امضای بیانیه در تمجید از یک سریال وادار کرده است گاهی مخاطب را به این فکر میاندازد که آیا مجلس فعالیت مهمتر از پرداختن به این قبیل موضوعات ندارد؟ مطالبات نمایندگان مجلس از رسانه ملی باید به امضای بیانیه تنزل یابد و بهطور کلی اولویتهای این روز مجلس چیست؟ در ادامه ایکنا گفتوگویی با سه تن از نمایندگانی که این بیانیه را امضا کردهاند انجام داده که در ادامه با آن همراه میشویم.
پاسخی به منتقدان
حجتالاسلام والمسلمین احمد سالک، نایب رئیس کمسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی، درباره گاندو گفت: انقلاب براساس اصول ارزشی پایهگذاری شده است، لذا باید این اصول را در هر شرایطی حفظ شود. یکی از این اصول شفافسازی است. نکته دوم، ملتی که بصیرت دارد باید از اطلاعات و اتفاقات کشورش بر اساس طبقهبندی لازم آگاه باشد. سوم اینکه، هرچه مردم در این دست موضوعات (آگاهی از موضوعات امنیتی) مشارکت داشته باشند بیتردید حمایتشان نسبت به مسائل حاکمیتی بیشتر میشود. از جمله مسائلی که باید به آن توجه کرد دشمنشناسی است که نفوذ بخش مهمی از آن را تشکیل میدهد و به نوعی تأمینکننده نیازهای دشمن است و سریال گاندو نقش اساسی در توضیح سه مسئلهای که بیان شد ایفا میکند.
وی ادامه داد: عدهای نسبت به گاندو اعتراضها و حاشیههایی مطرح کردهاند که دلیل آن مشخص نیست، زیرا اگر ریگی به کفش نداشته باشیم نباید از این قبیل تولیدات واهمهای به دل راه دهیم. برای همین توصیه میشود اگر نگرانی از طرف معترضان وجود دارد بیش از اینکه حاشیهسازی کنند در پی اصلاح خود بر آیند، نه اینکه بخواهند بدون منطق این کار را نقد کنند.
هر نوع حمایتی مطلوب نیست
نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی در پاسخ به این سؤال که دغدغه نمایندگان مجلس تنها آثاری، چون گاندو را در بر میگیرد یا اینکه دیگر موضوعات جاسوسی هم مشمول این حمایتها هستند، تصریح کرد: حمایتها از گاندو بر پایه یک اندیشه رخ داده، زیرا هر نوع حمایتی مطلوب نیست. حمایت از آثار نمایشی و هنری زمانی خوب است که در پی آن تغییراتی رخ دهد، پس اگر هر اثری در این راستا تولید شود، مطمئن باشید نمایندگان مجلس از آن حمایت خواهند کرد.
پیشگیری قبل از درمان با یک سریال
حسینعلی حاجی دلیگانی، نماینده شاهین شهر میز با بیان اینکه حمایت از گاندو جریان سیاسی نیست، گفت: از این سریال باید به عنوان یک پیشگیری قبل از درمان نام برد، زیرا پیش از اینکه کشوری درگیر مشکلاتی نظیر نفوذ باشد ساخت چنین کارهایی یک عمل پیشگیرانه خواهد بود. پس آثاری نظیر گاندو را اقدامی در جهت بصیرتافزایی میدانم.
وی توصیه کرد: باید از افرادی که دست به ساخت این قبیل آثار میزنند حمایت کرد. با این توضیح برنامهسازی در حوزه مسائل امنیتی، نیازی اولیه است، چون هزینههای بسیاری از طریق بیگانگان میشود تا نسبت به مسائل داخلی ما آگاهی داشته باشند.
حاجی دلیگانی در پاسخ به این سؤال که آیا سیما به نگاههای متفاوت با گاندو هم فرصت دیده شدن میدهد؟ نیز چنین جواب جواب داد: این طبیعی است که هر سریالی، سفارش مجموعهای است که بر اساس نیازی ساخته میشود. اصولاً هیچ اثری در رسانه بدون نیاز جامعه تولید نمیشود. با این توضیح یکی از نیازهای روز جامعه پرداختن به اتفاقاتی که در کشور رخ داده، آگاهیبخشی در جامعه است. نکته بعد، اگر منتقدان سعی کنند ایرادات فنی سریال را بگویند به نظرم اتفاقی خجسته است که باید مورد توجه قرار گیرد، به شرطی که انتقادات با هدف سازندگی باشد.وی تأکید کرد: اگر موضوعاتی که در سریاهایی نظیر گاندو مطرح میشود به حوزههای امنیتی ضربهای نزند به نظرم درامپردازی و استفاده از تخیل در داستان پردازی ایرادی ندارد. نکته دیگر اینکه هر فیلم و سریالی به ذاته یک اثر نمایشی است، پس نباید انتظار داشت هر آنچه در آن میبینیم در واقعیت رخ داده باشد.
رسانه رسالت دارد
حجتالاسلام و المسلمین نصرالله پژمانفر رئیس فراکسیون قرآن، عترت و نماز مجلس شورای اسلامی و عضو کمسیون فرهنگی هم درباره چرایی حمایت نمایندگان مجلس از سریال گاندو تأکید کرد: رسانه صرفاً یک ابزار برای سرگرمی نیست، بلکه رسالت دارد در قالبهای مختلف بتواند مردم را نسبت به واقعیتهای پنهان و آشکار جامعه آشنا کند. با این توضیح گاندو، مجموعهای بود که به بخشی از مسائل پنهان در کشور پرداخته است. برای همین من این کار را اتفاقی مثبت قلمداد میکنم، البته شاهد این مثبت بودن نیز استقبال مردم از این کار است که نشان داد سریال توانسته یکی از پربینندهترین آثار چند سال اخیر تلویزیون باشد.
وی افزود: در مجلس شورای اسلامی که عصاره ملت است بیش از ۱۵۵ نفر از گاندو حمایت میکند. این تعداد نیز با توجه به تعداد حاضر در مجلس اکثریت را شامل میشود. برای همین نمیتوان این بیانیه را به گروه یا جناحی خاص منتسب کرد، بلکه تأثیرگذاری و جریانسازی ساخته جدید افشار، تنها ملاک این بیانیه بوده است، بنابراین حمایت از صدا و سیما مربوط به جناح خاصی نیست، بلکه به کل تولیدات شایسته مربوط میشود.
پژمانفر در پایان اظهار امیدواری کرد که در آینده سیاستهای صدا و سیما به سمت چنین کارهایی بیشتر سوق پیدا کند.
این گزارش مروری کوتاه بر حواشی یک سریال داشته است و شاید باید به این موضوع توجه کرد که بسیاری آثار فاخرتر از گاندو هرگز چنین واکنشهایی را در پی نداشتهاند و اگر نمایندگان مجلس نسبت به سایر امور فرهنگی و حساس کشور نیز توجهی اینچنین داشته باشند میتوان این بیانیه را اقدامی درخور توصیف کرد و حتماً در ادامه این اقدامات اتفاقات بهتری برای رسانه ملی ایران خواهد افتاد.
گزارش از داوود کنشلو
انتهای پیام