مظلومیت فرهنگی؛ مقوله‌ای که باید برای آن گریست
گروه ادب ــ پرفسور محمدباقر ساروخانی در «شب رسانه‌ها»، از سلسله نشست‌های «شب‌های فرهنگ»، اظهار کرد: فرهنگ مقوله‌ای است که در جامعه ایرانی به شدت مظلوم واقع شده است، زیرا آن را در تمامی ابعاد جامعه نادیده گرفته‌ایم.
به گزارش خبرنگار ایکنا، در آغاز این مراسم سعید پورعلی، معاون فرهنگی و اجتماعی سازمان منطقه آزاد کیش، ضمن خوشامدگویی به میهمانان در مورد اهمیت طرح شب‌های فرهنگ با هدف بزرگداشت مفاخر و نام‌آوران علم و فرهنگ و هنر در جزیره کیش، اظهار کرد: به نظرم اهمیت رسانه‌ها در روایت‌سازی بر کسی پوشیده نیست و رسانه‌ها دنیای اجتماعی ما را می‌سازند و بخشی از دستگاه شناختی و معرفتی ما را شکل می‌دهند که بخش کوچکی هم نیست و افزایش بعد معرفتی، آگاهی و دانش انسانی بخش بسیار مهمی است. روایت‌هایی که ساختار اجتماعی انسان را شکل می‌دهد ناشی از فعالیت رسانه‌هاست و ماحصل تولید واژه‌ها و کلماتی است که رسانه‌ها طراحی و تولید و به افکار عمومی جامعه تقدیم می‌کنند.
رونق فعالیت‌های رسانه‌ای؛ هدف مدیریت جزیره کیش
وی تصریح کرد: اهمیت روایت‌سازی در سطح ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی بر کسی پوشیده نیست. امروز آن قدر بحث روایت‌سازی رسانه‌ای بااهمیت است که در ادبیات و امپریالیسم خبری و دنیای ساخته رسانه‌ها به عنوان جامعه اطلاعاتی از آن یاد می‌کنند.
پورعلی در ادامه افزود: مدیریت جزیره کیش درصدد است که رونق فعالیت‌های رسانه‌ای را شکل دهد. مشخصه‌هایی را در نظر داریم که برای شکوفایی و کیفی‌سازی فعالیت‌های رسانه‌ای میتواند بسیار مؤثر باشد. نکته بارز این است که سازمان مناطق آزاد در جایگاه نماینده دولت و قدرت سیاسی جزیره علاقه‌مند است با حفظ اقتدار به شکل پراکنده و غیرمتمرکز عمل کند. این تمرکززدایی سبب ایجاد فضایی می‌شود که مشارکت را گسترش و توسعه دهد. یکی از مشخصات دیگر این است که بتواند در حوزه جامعه مدنی و تشکل‌یابی‌های اجتماعی به خوبی حمایت‌های لازم را انجام داد.
تفهیم درست وقایع به مردم؛ وظیفه رسانه
سپس محمود اسعدی، طراح و دبیر علمی چهره‌های ماندگار، با معرفی طرحی نو با عنوان «شب‌های فرهنگ» اظهار کرد: هدف از این برنامه و برگزاری این شب‌ها، ارتباط مستمر نخبگان و شخصیت‌های برجسته در عرصه‌های مختلف به خصوص در جزیره کیش است و این جزیره میتواند به منزله یک محفل بین‌المللی شناخته شود. فکر می‌کنم رسانه‌ها یکی از اصلی‌ترین وظایفشان دیدن زیبایی‌ها و خوبی‌ها و انتقال درست آن‌ها به مخاطبشان است. البته شاید این نگرش با تعریف رسانه که طبق آن باید جنبه سرگرمی، اطلاع‌رسانی و غیره داشته باشد متفاوت است.
اسعدی گفت: از نظر من تفهیم و تفاهم اصل مهمی در رسانه است و اهالی رسانه موظف‌اند در تفهیم درست وقایع به مردم تلاش کنند. در سلسله برنامه‌هایی که به عنوان شب‌های فرهنگ تا پایان اسفندماه برگزار می‌شود، شاهد حضور فرهیختگان، نخبگان و چهره‌های ماندگار خواهیم بود که امیدوارم با همراهی و همدلی این عزیزان بتوانیم بخشی از معضلات کشورمان را تعدیل یا تلطیف کنیم. شما می‌دانید که رسانه‌ها نقش اساسی دارند و این شعار نیست.
وی اظهار کرد: آدرنو معتقد است که امروز دیگر مردم سرکوب نمی‌شوند، بلکه سرگرم می‌شوند. سرگرمی سلاحی است که می‌توان توده‌ها را با مقصد و مقصود خود همراه کرد و برخی قصد دارند بر آن صحه بگذارند. در گفت‌وگو باید تمام تلاش رسانه این باشد که آنچه را در نظر دارد، به شکل شایسته‌ای به دیگری منتقل کند و مخاطب هم باید تلاش کند آنچه را در ذهن و ضمیر نویسنده است، خوب درک کند.
تفکر انتقادی در رسانه پررنگ شود
اسعدی با بیان اینکه تفکر انتقادی در رسانه کمرنگ است و به همین جهت رسانه‌ها دو مشکل اساسی دارند، ادامه داد: یکی در ساختار سازمانهای رسانه‌ای است و دیگری در بخش نیروی انسانی. در بخش نیروی انسانی، دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی و مؤسسات رسانه‌ای و مطبوعاتی دخیل بودند و در بخش ساختار سازمانهای رسانه‌ای، که باید وظیفه خودشان را انجام دهند، گاهی دچار قصور و تقصیرند و در بحث مدیریت رسانه، که رشته‌ای نوپاست، سازمانهای رسانه باید زمینه تفهیم و تفاهم را در ساختار فراهم کنند. اگر سازمانی نتواند ساختار مناسبی در جذب و جلب نخبگان ایجاد کند، دچار مشکل خواهد شد. سازمانهای خلاق یادگیرنده، دانش‌بنیان و اثربخش‌اند و در مورد هرکدام از این موارد ده‌ها کتاب نوشته شده، اما هنوز یک سازمان فعال رسانه‌ای یادگیرنده نداریم و همیشه درصدد کشف علت‌های گوناگونیم که چرا رسانه‌های ما کارا و اثربخش نیستند و این سازه اجتماعی باید با علم و تجربه به دست بیایید و با شعار محقق نخواهد شد.
وی با اشاره به اینکه چرا روزنامه‌نگار حرفه‌ای کم داریم و در مقایسه با کشورهای منطقه روزنامه‌نگاران معروف نداریم یا تعداد آن‌ها کم است و رسانه‌های خصوصی مخاطب فعال خود را نمی‌شناسند که بر اثر آن به تفهیم و تفاهم بپردازند، گفت: درباره این چالش‌ها انتقاد و تفکر انتقادی مطرح است. یکی از رسالت‌های اصلی رسانه انتقاد است، اما انتقاد از خویش. حقیقتاً در زمینه دچار مشکلیم. شب رسانه‌ها میتواند این چالش‌های اساسی را موشکافی کند.
ضرورت توجه رسانه به چگونگی جذب مخاطب
سپس پرفسور محمدباقر ساروخانی، پدر جامعه‌شناسی ارتباطات، سخنرانی کرد و گفت: انسان بدون فرهنگ نمی‌تواند بقا و دوام داشته باشد و این موضوع در همه زمینه‌ها روشن است، برای مثال اگر معماری آمیخته به فرهنگ نباشد، زندگی انسانی با آهن و فولاد پیش نخواهد رفت. معماری در اختیار انسان و برای رفاه اوست. اگر زمانی که روند توسعه را آغاز می‌‌کردیم فرهنگ را در نظر می‌گرفتیم، شاید شاهد بسیاری از آسیب‌های اجتماعی امروز نبودیم. سالهاست ماشین را وارد فرهنگ ایران کرده‌ایم اما ماشین سالانه هزاران کشته می‌دهد، زیرا برای رانندگی فرهنگسازی نکرده‌ایم و نه تنها در این زمینه، بلکه در جای جای جامعه فرهنگ را نادیده گرفته‌ایم.
وی افزود: تصور می‌کنم جایگاه رسانه مقدس است، زیرا جهان پر از اخبار و ارتباطات است و رسانه در این میان جایگاه کوچکی دارد و باید بدانیم که چه چیز را وارد رسانه کنیم تا در معرض دید مخاطبان قرار گیرد. مراحل گوناگونی باید طی شود تا به اقناع و توفیق دست یافت. در مرحله اول باید بگوییم که آیا این موضوع قابل طرح است؟ در مرحله دوم چه چیزی باید بیان شود و در مرحله سوم این موضوع چگونه مطرح شود و همین چگونه بیان کردن امری بسیار مهم است و پس از آن چه مرجعی باید خبر را منتشر کند، زیرا رسانه‌ها اهداف و محدودیت‌های خاص خودشان را دارند. باید حتماً در نظر داشت که خبر را در کجا قرار داد که بالاترین تأثیر را داشته باشد. بنابراین باید رسانه تعیین و جایگاه آن مشخص شود. خبر در چه فضای اجتماعی قرار می‌گیرد و بازخورد آن چه خواهد بود و در چه فضای ذهنی این خبر منتشر می‌شود. در واقع مراحل زیادی هست تا خبری بتواند مطرح شود.
محمدباقر ساروخانی در پایان گفت: اصحاب شایسته، متخصص و توانای رسانه، همیشه این امر مهم بوده و هست و باید بتوانیم زبده‌ترین فرزندانمان را در این حوزه به کار گیریم، زیرا اهمیت فوق العاده‌ای دارد و میتواند فردی را کوچک یا بزرگ و حادثه‌ای را جزئی یا باعظمت جلوه دهد. آگاهی بخشی و تصویرسازی بسیار مهم است که بتوانیم تصویر را به خانه‌های مردم دنیا ببریم تا گردشگری را که هوشمندانه عمل می‌کند جذب کنیم و اصحاب رسانه می‌توانند این موارد را در ذهن مردم برجسته کنند.
در ادامه این جلسه پنل‌های تخصصی با موضوع چالش‌های رسانه با حضور اکبر نصراللهی، استاد ارتباطات؛ محمد نعمتی، روزنامه‌نگار و فعال رسانه‌ای و محمدرضا سعیدآبادی برگزار شد.
انتهای پیام
