پیشگیری از آسیب‌های صوتی در ماه محرم
گروه فعالیت‌های قرآنی ــ اولین سمینار سنجش سلامت صدا با محوریت تلاوت قرآن و مداحی برگزار شد که به موضوعاتی نظیر مکانیسم تولید صدا، آسیب‌های صوتی، ارزیابی و تشخیص آسیب‌های صوتی و پیشگیری از آسیب‌های صوتی اختصاص داشت.
به گزارش خبرنگار ایکنا؛ اولین سمینار سنجش سلامت صدا با محوریت تلاوت قرآن و مداحی با حضور احمد ابوالقاسمی؛ مدیر رادیو قرآن، مصطفی صولتی؛ دکتر طب‌سنتی، علیرضا پوراستاد؛ خواننده، استاد آواز و صداسازی و نسیم احمدی؛ دکتر آسیب شناس صدا، روز گذشته جمعه، 16 شهریورماه در ساختمان اداری سازمان صدا و سیما برگزار شد.
در این جلسه در رابطه با موضوعات؛ مکانیسم تولید صدا، آسیب‌های صوتی، ارزیابی و تشخیص آسیب‌های صوتی، آموزش (صداسازی، تقویت صوت، تکنیک‌های اجرا)، پیشگیری از آسیب‌های صوتی و خدمات درمانی (دارویی، جراحی، توانبخشی) صحبت شد.
اولین عامل ایجاد صوت
مصطفی صولتی، پزشک طب سنتی در این جلسه در رابطه با زکام، نزله و ترشحات حنجره سخن گفت. وی در ابتدا راجع به ایجاد صوت از دیدگاه طب سنتی و ابن‌سینا اظهار کرد: اگر اسباب ایجاد صوت را بر اساس سبک منطقی بیان کنیم، هر موجود و شیئی چهار سبب فاعلی، مادی، صوری و غایی دارد. صدا و صوت در مداحی و تلاوت سبب غایی ایجاد است. درست است که سبب غایی، در تقسیم‌بندی سبب چهارم و یا نهایی است اما وجود این سبب در ذهن ما اولین عامل ایجاد صوت است، یعنی انگیزه ایجاد صوت را همین سبب غایی ایجاد می‌کند.
وی ادامه داد: سبب فاعلی صوت عبارت است از عضلات حنجره و غضروف‌ها و عواملی که در این قسمت با هم متحد شده‌اند که البته علت اصلی ایجاد صوت، خود حنجره است و دیافراگم، عضلات سینه، دهان، زبان و دندان‌ها نیز به او کمک می‌کند.
صولتی افزود: سبب مادی، صوت هوایی است که موج بر‌می‌دارد و توسط عضلات حنجره و تارهای صوتی کوبیده می‌شود. ایجاد صوت توسط قرع هوا با فرکانس بالا است که موجب جهر می‌شود و سبب صوری، شکل، طرح و نقشه صدایی است که می‌خواهیم خارج کنیم. اگر در ذهن ما طرح و نقشه‌ای از صدایی که می‌خواهیم خارج کنیم، وجود نداشته باشد، صدای هدف‌مندی نخواهیم داشت، لذا افرادی که کر به دنیا می‌آیند، چون الگو و شکلی در ذهن ندارند صدای مفهوم‌داری نیز نمی‌توانند تولید کنند که آسیب به هر نوع از این چهار سبب می‌تواند اثرات منفی از جمله؛ بطلان و نقصان کامل صوت، تغییر گرفتگی صدا، زیر و یا بم شدن غیر طبیعی صدا، خشکی، خشونت و لرزش را روی صدای ما داشته باشد.
وی تصریح کرد: علت این اتفاق می‌تواند به علت تغییر مزاج انسان باشد که در حنجره و یا اعضائی مانند سیستم گوارش در مجاور حنجره یا اعضای مشارک با حنجره مانند سیستم اعصاب رخ دهد. هر آسیبی در هر نقطه از بدن بر روی سلامتی صوت اثرگذار است.
پزشک طب سنتی با تعریفی از زکام به تشریح این بیماری پرداخت و گفت: نزله و زکام دو نام برای یک بیماری است که با سیلان ماده از مغز به سمت پایین از طریق بینی(زکام) و یا پشت حلق(نزله) همراه است که یکی از مشکلاتی است که بیشتر حنجره و صوت را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اگر این نزله که از پشت حلق پایین می‌آید، از طریق اعصاب به دورترین نقاط بدن هم می‌رسد و اثرات منفی بر روی تمام بدن و بخصوص صدا خواهد داشت.
حرارت مزاجی خارجی سبب ایجاد نزله خواهد شد
صولتی در رابطه با علت و سبب نزله و زکام اظهار کرد: حرارت مزاجی خارجی اعم از خورشید، هوای تهران، بو کردن ادویه‌های گرم و پیاز و یا برودت و سرمای مزاج حنجره سبب ایجاد نزله می‌شود که اگر سر برهنه باشد، اثر گرما و سرما بر روی حنجره سریع‌تر خواهد شد که نوع پوشش قراء مصری سبب می‌شود تا سرشان در برابر گرما و سرما حفظ شود و اگر سنت قبلی ما ایرانی‌ها مجدد برگردد و از کلاه استفاده کنیم، این مشکل کمتر خواهد شد.
وی گفت: افرادی که بیشتر سرما می‌خورند، مزاج گرم دارند که عصبانیت و وسواس فکری از نشانه‌های مزاج گرم است و سر این افراد بیشتر در معرض خطر است. مغز کسانی که مزاج سردی دارند، غذایی که به مغز می‌رسد را نمی‌تواند هضم کند و خام برمیگردد. همچنین، بخاراتی که از معده ناشی می‌شود و به بالا متصاعد می‌شود را نیز نمی‌تواند تحلیل کند که این سردمزاجی مغز را بیشتر دچار نزله خواهد کرد. خواب تاریک و سرد و خواب غیر طبیعی در روز از نشانه‌های طبع سرد است.
پزشک طب سنتی در رابطه با زمان شیوع سرماخوردگی و نزله بیان کرد: وزیدن بادهای سرد شمالی در فصل زمستان یا پاییز گرم و مرطوب، زمانی است که اگر مراقب نباشیم، سریع به نزله یا سرماخوردگی دچار خواهیم شد.
راه‌های درمان نزله
صولتی با اشاره به اینکه سردرد اگر همراه نزله باشد، درمان نزله را سخت‌تر خواهد کرد گفت: لذا ابتدا باید سردرد را درمان کنیم و سپس سراغ درمان نزله برویم. این بیماری در طب سنتی چهار درمان دارد. راه‌هایی از جمله ورزش روزانه منظم که منجر به نفس نفس زدن‌های عمیق و تعریق شود، خواب درست در زمان و کیفیت درست، ترک شکم‌بارگی و پرنوشی که اگر سرماخوردگی ما شدید باشد بهترین راه درمان آن ۲۴ساعت روزه است و اگر شب را بیدار بمانیم مغز گرم می‌ماند و مانع از پیشرفت سرما خوردگی می‌شود، اما اگر مجبور شدیم بخوابیم بهتر است که شیب محل خواب به سمت سر باشد و به پشت نخوابیم که به بهتر شدن سرماخوردگی کمک خواهد کرد.
در ادامه این جلسه نسیم احمدی؛ دکتر آسیب‌شناس صدا در رابطه با تولید صدا و آسیب‌هایی که بر اثر استفاده غلط بر روی صدا ایجاد می‌شود، اظهار کرد: رشته گفتار درمانی یک فیلد تخصصی در زمینه صدا دارد که به مکانیزم‌هایی که صدا تولید می‌کند و آسیب‌شناسی‌های آن می‌پردازد و درمان مورد نظر را ارائه می‌دهد.
احمدی در رابطه با چگونگی تولید صدا گفت: ابتدا نفس می‌گیریم، نفس را به تارهای صوتی می‌زنیم، تارهای صوتی دچار ارتعاش می‌شوند که صدا وارد حفره سر می‌شود و در نهایت صدا تولید می‌شود.
دکتر آسیب‌شناس صدا ادامه داد: در تولید صدا چند قسمت درگیر هستند که ریه‌ها اولین بخش درگیر و منبع تولید صدا هستند. که اگر ریه‌های ما دچار اشکال شوند سبب می‌شود که انرژی خوبی روی صدا نداشته باشیم.
کنترل تنفس؛ اولین عاملی کمک به تولید صدای قوی
وی با پخش اسلاید دررابطه با ساب‌سیستم‌های مؤثر در تولید صدا افزود: در تولید صدا چهار ساب‌سیستم اعم از تنفس، آواسازی، تولید و تشدید وجود دارد که به تولید صدای قوی کمک می‌کند. کنترل تنفس اولین عاملی است که به تولید صدای قوی کمک می‌کند.
عضلات خارجی حنجره اولین عضلاتی که موثر در تولید صدا موثر
احمدی ادامه داد: اولین عضلاتی که در تولید صدا موثر هستند عضلات خارجی حنجره هستند که عضلات بزرگ و قابل مشاهده‌ای‌اند که در میان مداحان و قاریان معمولا دچار تنش هستند و عضلات داخلی به صورت تخصصی برای تحریر و زیروبم کردن صدا استفاده می‌شوند.
وی اظهار کرد: یکی از مسائل شایع در بین مداحان و قاریان ریفلاکس است که به علت تغذیه نامناسب ایجاد می‌شود. ریفلاکس اسیدی را از معده ترشح می‌کند که بر روی تارها می‌ریزد و سبب سوختن تارها می‌شود که موقع خواندن، تاری که سوخته است، سریع‌تر آسیب می‌بیند.
دکتر آسیب‌شناس صدا تصریح کرد: بسیاری از پزشکان برای درمان ریفلاکس داروهایی تجویز می‌کنند که بهتر است سبک تغذیه درمان شود تا اینکه دارو بخوریم، زیراکه بیشتر افرادی که دچار رفلکس می‌شوند، به خاطر این است که سر سفره همه نوع غذا را با هم می‌خورند و معده نمی‌تواند این غذاها را هضم کند، لذا اسید بیشتری تولید می‌کند و هنگام سجده و رکوع، اسید به دهان برمیگردد که در این صورت بخشی از اسید روی حنجره نیز ریخته شده است، اما در برخی از افراد ریفلاکس مشخص نمی‌شود و با عکس و برسی حنجره این مشکل تشخیص داده می‌شود.
پیشگیری از آسیب‌های صوتی در ماه محرم
احمدی با اشاره به اینکه این سمینار به منظور پیشگیری از آسیب‌های صوتی در ماه محرم برای قاریان و مداحان اجرا شده است، گفت: تغییر سبک تغزیه بهترین کمک رابه تولید صدای قوی می‌کند لذا بهتر است روزهایی که می‌خواهید صوتی را اجرا کنید خوردن مواد سرد مانند لبنیات را حذف کنید و یا کنجد و کرم کنجد که هم کلسیم دارند و هم گرم هستند را جایگزین کنید. همچنین، استفاده از مواد طبع خشک کمک بسیاری به پیشگیری از ریفلاکس می‌کند.
وی گفت: قاریان و مداحان می‌توانند به سایت «طبایع» مراجعه و آزمون مزاج‌شناسی بدهند تا بیشتر با مزاج خود آشنا شوند و سبک تغذیه را بر اساس مزاج تغییر دهند. همچنین می‌توانند با تماس با شماره 02188213913 و یا مراجعه به آدرس تلگرامی @vocologycenter و سایت www.iranvocology.com از مشاوره‌های رایگان صدا در شبکه‌های مجازی استفاده کنند.
علیرضا پوراستاد، خواننده و استاد آواز و صداشناسی در پایان این سمینار در رابطه با شناخت حنجره و سیستم صدایی، آسیب‌های صوتی بیان کرد: آسیب‌های صوتی را به دو بخش تقسیم کرده‌ام. بخش اول مربوط به تمام اتفاقات قبل از اجرا است که خودمان بر اساس عادت‌های و الگوهای غلط روی سیستم صوتی ایجاد می‌کنیم که این امر به علت الگوی صحیح بین قاریان کمتر و به علت الگوهای غلط در بین مداحان بیشتر است که تغییر جنس صدا به حنجره مداح و کسی که از او تقلید می‌کندT ضرر می‌زند.
وی ادامه داد: سیگار، قلیان و تصور غلطی که تأثیر آن بر روی بم شدن صدا است، بر روی حنجره آسیب بیشتری دارد. یک قاری یا مداح خوب باید بهترین صدا را از حنجره خودش تولید کند. تقلید بیشترین صدمه را بر روی حنجره دارد.
پوراستاد تصریح کرد: پرخوری قبل از اجرا نکته بسیار مهمی است که وقتی چیزی می‌خوریم، ذهن بخشی از تلاشش را صرف هضم این ماده غذایی می‌کند و تمام حواسش به اجرا نخواهد بود. همچنین استفاده از آمپول «دگزا» و اسپری‌های متفاوت از عادت‌های غلطی است که قاریان و مداحان هنگامی که برنامه‌های زیادی دارند مرتکب می‌شوند.
استادآواز و صداشناسی بیان کرد: حنجره عضو بسیار نجیب بدن است و در ابتدا سعی می‌کند خود را درمان کند ولی یک جایی دیگر کم می‌آورد و قادر به تولید صدا نیست.
پوراستاد گفت: اشتباه صحبت کردن قبل از تلاوت بیشترین اثر منفی را بر روی حنجره دارد. پچ‌پچ کردن و هوادار صحبت کردن، ضرر بدی را بر روی حنجره دارد.
استادآواز و صداشناسی در رابطه با دومین بخش آسیب صوتی بیان کرد: رعایت نکاتی در حین اجرا لازم است تا دچار آسیب صوتی نشویم. داد و بیداد کردن هنگام تلاوت غلط است. قاری یا مداح باید نَت را بالا ببرد نه اینکه ولوم صدا را بالا ببرد و تمام نفس و قدرت‌اش را صرف خواندن یک شعر کوتاه کند.
در انتهای برنامه علیرضاپور، انواع محدوده صوتی را با مثال اجرا کرد و به پرسش و پاسخ در این رابطه پرداخت و در نهایت نیز یکی از قاریان حاضر در جلسه قسمتی از قرآن را تلاوت کرد و ایرادات صوتی و حنجره‌ای او توسط اساتید گرفته شد.
گزارش تصویری این جلسه را اینجا ببینید.
انتهای پیام
