یک نقاش پرتره شهدا:
«عصر عاشورا» مرا به سمت هنر دینی سوق داد
گروه هنر: محمدعلی نادری نقاش پرتره شهدا گفت: هنر دینی زمانی در من به عنوان دغدغه اصلی معنا پیدا کرد که تابلوی عصر عاشورا را دیدم و مسحور زیبایی‌های آن شدم.
-محمدعلی نادری، هنرمند نقاش در گفت‌و‌گو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) درباره انگیزه‌های خود برای فعالیت در حوزه هنر دینی و ارزشی اظهار کرد: من هم مثل هر هنرمندی با دید شخصی خودم وارد هنر شدم و شاید از ابتدا مسیر مشخصی را در ذهنم نداشتم و بیشتر از روی احساس و ارضای درون خودم نقاشی می‌کردم، ولی به مرور زمان و با دیدن تابلوهای ماندگاری مثل عصر عاشورای استاد فرشچیان و کارهای استاد روح الامین تصمیم به تفکر درباره یک مسیر مشخص در زمینه نقاشی گرفتم.
وی افزود: در استان بوشهر در ایام عزاداری اباعبدالله (ع) و ماه محرم مراسم سنتی خاصی به نام سنج و دمام و سینه زنی دوره‌ای برگزار می‌شود که تمامی مردم آن دیار از قدیم الایام با آن خو گرفته و با آن همزاد پنداری کرده‌اند. در این مراسم به وضوح مظلومیت اهل بیت و شهدا به چشم دیده می‌شود و من هم در گیرو دار همین تاثیرات و ارتباط این مراسم سنتی با تابلوهای اساتید ذکر شده، تصمیم به کار در زمینه اهل بیت و شهدا گرفتم. از طرفی سراسر ایران و از جمله استان بوشهر، شهدای شاخصی دارند که اگر به شکل درست و صادقانه به مردم معرفی شوند هرکدام می‌توانند گره‌گشا و هدایت‌گر بسیاری از هم سن و سال‌های من باشند و چه راهی بهتر و تاثیر گذار‌تر از نقاشی برای شناساندن ارزش‌های دینی و به سرانجام رساندن این مهم؟ تحت همین شرایط من مسیر خودم را مشخص کردم و ان‌شاءلله برنامه‌های بزرگ‌تری را پیش رو دارم.
وی با بیان این‌که شهدا جزئی از مردم بودند، برای همین هنری که در این زمینه شکل می‌گیرد، می‌بایست مردمی باشد، گفت: شهدا همگی مردمی بوده‌اند، اما آنها توانسته‌اند که زندگی خود را در مسیر الهی قرار دهند، بنابراین کار بر روی چنین شخصیت‌هایی مطمئناً سبب تاثیر روی زندگی خود فرد هم می‌شود. در همین راستا من برای هر چهره شهید ابتدا تحقیق مفصلی درباره زندگی او می‌کنم و با نکات جالبی درباره نحوه زندگی آنها آشنا می‌شوم که به مرور زمان تاثیرش را در زندگی خودم هم مشاهده می‌کنم. از طرفی وقتی پرتره‌ای از شهیدی را کار می‌کنم و در ادامه رضایت پدر و مادر آن شهید را می‌بینم تمام خستگی آن کار به لذت و آرامش درونی تبدیل می‌شود. من با اکثر خانواده‌هایی ک چهره شهدایشان را کار کرده‌ام کم و بیش ارتباط دارم و همیشه از خاطره خوبی که در ذهنشان از من نقش بسته لذت می‌برم و انگیزه‌ای پیدا می‌کنم برای ادامه این مسیر سخت.
وی در پاسخ به این سوال که حمایت از کارها و هنرمندان ارزشی چه تاثیری در بالا رفتن این قبیل کارها دارد؟ این‌گونه توضیح داد: کار در این زمینه به دلیل تفکرات مختلف سخت و نیازمند به یک اراده قوی است، زیرا بارها با زخم زبان‌ها مواجه شده‌ایم، درصورتی که به‌نظرم موضوعات مربوط به شهدا و دفاع از کشور و میهن، موضوعی نیست که به حکومت یا دولت خاصی مربوط باشد، شهدا متعلق به تمام مردم و از دل مردم هستند. تمامی کشورهای دنیا نیروهایی را که در دفاع از کشور و اهدافشون کشته شده‌اند با ارزش می‌دانند و برای بزرگداشت آنها از هیچ کاری دریغ نمی‌کنند. حال شهدای کشور ما که علاوه بر حس میهن‌دوستی از پشتوانه اعتقادی و معنوی هم در راهشان بهره‌مندند کم لطفی است که آنها را مربوط به گروه خاصی دانسته و سر لجاجت با افرادی برداریم که در شناساندن آنها تلاش می‌کنند.
این نقاش در بخش دیگری از سخنان خود یادآور شد: کار در رابطه با مسایل ارزشی و بحث شهدا موضوعی است که هنرمند ابتدا باید با دل خودش کنار بیاید و در واقع درون خود را با این مسیر انس دهد و بعد به فکر مسایل مادی باشد، ولی معمولاً در این زمینه خیلی به بحث هزینه هنرمند توجهی نشده و از طرف مسولان هزینه مادی خاصی برایشان اختصاص داده نمی‌شود و هر چه هست علاقه و اعتقاد خود هنرمند برای کار در این زمینه است، نه مسایل مادی آن که اکثراً هم چیزی به هنرمند نمی‌رسد.
وی در پاسخ به این سوال که جنس کار درباره شهدا دفاع مقدس تفاوتی با شهدای مدافع حرم ندارد؟ گفت: شهدای مدافع حرم، شهدای دفاع مقدس و سایر شهدا در هر زمینه‌ای یک هدف دارند و آن هم لقا الله و رسیدن به معبود است. تنها تفاوت بعد زمانی پیشامد این اتفاقات است و شهدای مدافع در واقع ادامه دهنده مسیر شهدای دفاع مقدس هستند، مسیری که هیچوقت هم تمامی نخواهد داشت، بنابراین جنس کار و رنگ و بو و حس و حال کار شبیه به هم بوده و تنها تفاوت آن بحث بعد زمانی و تفکر شخصی هنرمند درباره چگونه به تصویر کشیدن آن واقعه است.
نادری متذکر شد: ما برای دفاع از ارزش‌های به حقمان نباید از هیچ تلاشی کوتاهی کنیم و هر فرد در هر زمینه‌ای باید این مهم را دنبال کند. بالطبع هنرمندان هم با دید خاص خودشان به مسایل، این موضوعات را دنبال می‌کنند و هر زمان که نیاز باشد اثرات خود را به معرض دید می‌گذارند. مثل اتفاقی ک درباره شهید حججی رخ داد و هنرمندان سراسر کشور به حمایت این مسیر پرداختند و مظلومیت شهید حججی رو با هنرشان فریاد زدند.
این نقاش به توضیح فوق اضافه کرد: به هر حال کار برای اهل بیت و شهدا فضای خاص و منحصر به فردی را برای هنرمند ایجاد می‌کند که بیشتر مربوط به حس و حال خود هنرمند بوده و قابل توصیف نیست و مطمئناً تا زمانی که خود شهدا نخواهند و یاری کننده نباشند هیچ کار هنری به سرانجام نمی‌رسد که اگر برکتی هم در کار باشد نه از کارها و هنر ما که از برکت خون خود شهداست. با این توضیح دوست دارم که مسیر شهدا ادامه دار باشد و در نهایت به خلق تابلوها و آثاری بینجامد که مانند تابلوی عصر عاشورای استاد فرشچیان تا همیشه در هنر دینی و آیینی ماندگار و جاودانه بمانند.
وی در بخش دیگری از این گفت‌و‌گو با بیان این‌که در دو، سه سال اخیر حمایت از کارهایی با محوریت شهدا، بیشتر شده، گفت: در طی یکی دو سال گذشته حمایت از این مسیر بهتر از قبل صورت گرفته و هنرمندان با توجه بیشتری در این زمینه به خلق اثر می‌پردازند. از جمله رونمایی از تابلوها و افتتاح از نمایشگاه‌هایی در همین باب که طی چند ماه اخیر در حوزه هنری تهران انجام شده و نتیجه تلاش‌های بی وقفه استاد شجاعی طباطبایی و سایر بزرگواران در حوزه هنری بود که این بستر را برای هنرمندان برای خلق آثار ایجاد کرد. درضمن تلاش‌ها و راهنمایی‌های بدون چشم داشت و مخلصانه محمد حبیبی که سبب بسترسازی برای هنرمندان شهرستانی شدند و پیگیر کارهای هنرمندان برای ثبت در سایت‌های معتبر مثل سایت هنر مقاومت می‌شدند که جای قدردانی بسیاری برای این همه بزرگی وی هست.
این هنرمند یادآور شد: همیشه دوست دارم که تابلویی خلق کنم که مثل تابلوی عصر عاشورای استاد فرشچیان به شکل نمادی برای محرم و عاشورا و مذهب شیعه در بیاید و در ایام سوگواری محرم فرد به هر طرف که نگاه کند با آن روبرو بشود و با آن ارتباط برقرار کند، همچنین در حال حاضر هم تابلوهای آیینی استاد روح الامین هست که واقعا هر فرد را مجذوب خودش می‌کند.
نادری در این گفت‌و‌گو درباره نحوه ورود خود به هنر گفت: از همان کودکی به علت علاقه خاصی که به رشته نقاشی داشتم در کلاس‌های مربوط به آموزش نقاشی که در شهر برازجان در رده سنی کودکان برگزار می‌شد شرکت می‌کردم، در همان زمان و در 7سالگی در یکی از مسابقات موفق به کسب رتبه اول شهرستان شدم که این اتفاق انگیزه زیادی در من ایجاد کرد. بعد از آن نیز به علت توجهی که اساتید آن دوره به من داشتند تصمیم به ادامه این هنر در سنین بالاتر گرفتم و در نهایت به طور جدی هنر طراحی و نقاشی را از سال 90 زیر نظر استاد علی بحرینی ادامه دادم.
این نقاش درباره عدم حمایت از هنرمند در شهرستان‌ها گفت: متاسفانه در شهرستان‌ها آنطور که شایسته و مورد انتظار است نه امکاناتی وجود دارد و نه توجه خاصی می‌شود. در حالی که شهرستان‌ها از نظر استعدادهای فرهنگی و هنری پتانسیل بسیار بالایی دارند. چهره‌های سرشناسی که از گوشه و کنار این سرزمین در حال افتخارآفرینی در سطوح جهانی و بین‌المللی زمینه‌های مختلف هنری هستند دلیلی بر تایید این ادعاست. به طور مثال ما در شهر خود حتی از داشتن یک گالری استاندارد برای اجرای آثار خود محرومیم و بسیاری از کارها حتی با کیفیت عالی سرانجامشان آن است که در کارگاه هنرمند بمانند و شاید سال‌ها خاک بخورد، حتی وقتی هم که پیگیری می‌کنیم و جلسات متعدد برگزار می‌کنیم با مهری مسئولان وعده‌های بی نتیجه آنها روبرو می‌شویم. ما حتی برای استفاده از اساتید بزرگ هم دچار مشکلیم، خود من علاقه ی بسیاری به استاد روح الامین و کارهای ایشان داشتم و منتظر فرصتی بودم که از راهنمایی‌های ایشان بهره‌مند بشوم، ولی طبق شرایط گفته شده، این اتفاق 4 سال به طول انجامید و در نهایت در تهران توانستم با تلاش‌های بسیار در یکی از ورکشاپ‌های وی شرکت کنم، در صورتی که با کمی توجه می‌شود بستر همچنین اتفاقاتی را فراهم کرد تا استعدادهای شهرستانی تلف نشوند.
وی در انتهای سخنانش با تشکر از والدین خود خاطرنشان کرد: در آخر از پدر و مادر و برادر عزیزم تشکر می‌کنم که همیشه حامی و تشویق کننده من در تمام زمینه‌های زندگی از جمله هنر بوده و هستند و امیدوارم روزی بتوانم زحماتشان را جبران کنم. بعد از آن سپاسگزار استاد علی بحرینی در بوشهر و استاد شجاعی طباطباعی و استاد نجابتی به خاطر راهنمایی‌هاشان هستم و در نهایت از محمد حبیبی به خاطر تلاش‌های مخلصانه و بزرگواری و کمک‌هایشان نسبت به اینجانب تشکر می‌کنم.
وی افزود: در استان بوشهر در ایام عزاداری اباعبدالله (ع) و ماه محرم مراسم سنتی خاصی به نام سنج و دمام و سینه زنی دوره‌ای برگزار می‌شود که تمامی مردم آن دیار از قدیم الایام با آن خو گرفته و با آن همزاد پنداری کرده‌اند. در این مراسم به وضوح مظلومیت اهل بیت و شهدا به چشم دیده می‌شود و من هم در گیرو دار همین تاثیرات و ارتباط این مراسم سنتی با تابلوهای اساتید ذکر شده، تصمیم به کار در زمینه اهل بیت و شهدا گرفتم. از طرفی سراسر ایران و از جمله استان بوشهر، شهدای شاخصی دارند که اگر به شکل درست و صادقانه به مردم معرفی شوند هرکدام می‌توانند گره‌گشا و هدایت‌گر بسیاری از هم سن و سال‌های من باشند و چه راهی بهتر و تاثیر گذار‌تر از نقاشی برای شناساندن ارزش‌های دینی و به سرانجام رساندن این مهم؟ تحت همین شرایط من مسیر خودم را مشخص کردم و ان‌شاءلله برنامه‌های بزرگ‌تری را پیش رو دارم.
وی با بیان این‌که شهدا جزئی از مردم بودند، برای همین هنری که در این زمینه شکل می‌گیرد، می‌بایست مردمی باشد، گفت: شهدا همگی مردمی بوده‌اند، اما آنها توانسته‌اند که زندگی خود را در مسیر الهی قرار دهند، بنابراین کار بر روی چنین شخصیت‌هایی مطمئناً سبب تاثیر روی زندگی خود فرد هم می‌شود. در همین راستا من برای هر چهره شهید ابتدا تحقیق مفصلی درباره زندگی او می‌کنم و با نکات جالبی درباره نحوه زندگی آنها آشنا می‌شوم که به مرور زمان تاثیرش را در زندگی خودم هم مشاهده می‌کنم. از طرفی وقتی پرتره‌ای از شهیدی را کار می‌کنم و در ادامه رضایت پدر و مادر آن شهید را می‌بینم تمام خستگی آن کار به لذت و آرامش درونی تبدیل می‌شود. من با اکثر خانواده‌هایی ک چهره شهدایشان را کار کرده‌ام کم و بیش ارتباط دارم و همیشه از خاطره خوبی که در ذهنشان از من نقش بسته لذت می‌برم و انگیزه‌ای پیدا می‌کنم برای ادامه این مسیر سخت.
وی در پاسخ به این سوال که حمایت از کارها و هنرمندان ارزشی چه تاثیری در بالا رفتن این قبیل کارها دارد؟ این‌گونه توضیح داد: کار در این زمینه به دلیل تفکرات مختلف سخت و نیازمند به یک اراده قوی است، زیرا بارها با زخم زبان‌ها مواجه شده‌ایم، درصورتی که به‌نظرم موضوعات مربوط به شهدا و دفاع از کشور و میهن، موضوعی نیست که به حکومت یا دولت خاصی مربوط باشد، شهدا متعلق به تمام مردم و از دل مردم هستند. تمامی کشورهای دنیا نیروهایی را که در دفاع از کشور و اهدافشون کشته شده‌اند با ارزش می‌دانند و برای بزرگداشت آنها از هیچ کاری دریغ نمی‌کنند. حال شهدای کشور ما که علاوه بر حس میهن‌دوستی از پشتوانه اعتقادی و معنوی هم در راهشان بهره‌مندند کم لطفی است که آنها را مربوط به گروه خاصی دانسته و سر لجاجت با افرادی برداریم که در شناساندن آنها تلاش می‌کنند.
این نقاش در بخش دیگری از سخنان خود یادآور شد: کار در رابطه با مسایل ارزشی و بحث شهدا موضوعی است که هنرمند ابتدا باید با دل خودش کنار بیاید و در واقع درون خود را با این مسیر انس دهد و بعد به فکر مسایل مادی باشد، ولی معمولاً در این زمینه خیلی به بحث هزینه هنرمند توجهی نشده و از طرف مسولان هزینه مادی خاصی برایشان اختصاص داده نمی‌شود و هر چه هست علاقه و اعتقاد خود هنرمند برای کار در این زمینه است، نه مسایل مادی آن که اکثراً هم چیزی به هنرمند نمی‌رسد.
وی در پاسخ به این سوال که جنس کار درباره شهدا دفاع مقدس تفاوتی با شهدای مدافع حرم ندارد؟ گفت: شهدای مدافع حرم، شهدای دفاع مقدس و سایر شهدا در هر زمینه‌ای یک هدف دارند و آن هم لقا الله و رسیدن به معبود است. تنها تفاوت بعد زمانی پیشامد این اتفاقات است و شهدای مدافع در واقع ادامه دهنده مسیر شهدای دفاع مقدس هستند، مسیری که هیچوقت هم تمامی نخواهد داشت، بنابراین جنس کار و رنگ و بو و حس و حال کار شبیه به هم بوده و تنها تفاوت آن بحث بعد زمانی و تفکر شخصی هنرمند درباره چگونه به تصویر کشیدن آن واقعه است.
نادری متذکر شد: ما برای دفاع از ارزش‌های به حقمان نباید از هیچ تلاشی کوتاهی کنیم و هر فرد در هر زمینه‌ای باید این مهم را دنبال کند. بالطبع هنرمندان هم با دید خاص خودشان به مسایل، این موضوعات را دنبال می‌کنند و هر زمان که نیاز باشد اثرات خود را به معرض دید می‌گذارند. مثل اتفاقی ک درباره شهید حججی رخ داد و هنرمندان سراسر کشور به حمایت این مسیر پرداختند و مظلومیت شهید حججی رو با هنرشان فریاد زدند.
این نقاش به توضیح فوق اضافه کرد: به هر حال کار برای اهل بیت و شهدا فضای خاص و منحصر به فردی را برای هنرمند ایجاد می‌کند که بیشتر مربوط به حس و حال خود هنرمند بوده و قابل توصیف نیست و مطمئناً تا زمانی که خود شهدا نخواهند و یاری کننده نباشند هیچ کار هنری به سرانجام نمی‌رسد که اگر برکتی هم در کار باشد نه از کارها و هنر ما که از برکت خون خود شهداست. با این توضیح دوست دارم که مسیر شهدا ادامه دار باشد و در نهایت به خلق تابلوها و آثاری بینجامد که مانند تابلوی عصر عاشورای استاد فرشچیان تا همیشه در هنر دینی و آیینی ماندگار و جاودانه بمانند.
وی در بخش دیگری از این گفت‌و‌گو با بیان این‌که در دو، سه سال اخیر حمایت از کارهایی با محوریت شهدا، بیشتر شده، گفت: در طی یکی دو سال گذشته حمایت از این مسیر بهتر از قبل صورت گرفته و هنرمندان با توجه بیشتری در این زمینه به خلق اثر می‌پردازند. از جمله رونمایی از تابلوها و افتتاح از نمایشگاه‌هایی در همین باب که طی چند ماه اخیر در حوزه هنری تهران انجام شده و نتیجه تلاش‌های بی وقفه استاد شجاعی طباطبایی و سایر بزرگواران در حوزه هنری بود که این بستر را برای هنرمندان برای خلق آثار ایجاد کرد. درضمن تلاش‌ها و راهنمایی‌های بدون چشم داشت و مخلصانه محمد حبیبی که سبب بسترسازی برای هنرمندان شهرستانی شدند و پیگیر کارهای هنرمندان برای ثبت در سایت‌های معتبر مثل سایت هنر مقاومت می‌شدند که جای قدردانی بسیاری برای این همه بزرگی وی هست.
این هنرمند یادآور شد: همیشه دوست دارم که تابلویی خلق کنم که مثل تابلوی عصر عاشورای استاد فرشچیان به شکل نمادی برای محرم و عاشورا و مذهب شیعه در بیاید و در ایام سوگواری محرم فرد به هر طرف که نگاه کند با آن روبرو بشود و با آن ارتباط برقرار کند، همچنین در حال حاضر هم تابلوهای آیینی استاد روح الامین هست که واقعا هر فرد را مجذوب خودش می‌کند.
نادری در این گفت‌و‌گو درباره نحوه ورود خود به هنر گفت: از همان کودکی به علت علاقه خاصی که به رشته نقاشی داشتم در کلاس‌های مربوط به آموزش نقاشی که در شهر برازجان در رده سنی کودکان برگزار می‌شد شرکت می‌کردم، در همان زمان و در 7سالگی در یکی از مسابقات موفق به کسب رتبه اول شهرستان شدم که این اتفاق انگیزه زیادی در من ایجاد کرد. بعد از آن نیز به علت توجهی که اساتید آن دوره به من داشتند تصمیم به ادامه این هنر در سنین بالاتر گرفتم و در نهایت به طور جدی هنر طراحی و نقاشی را از سال 90 زیر نظر استاد علی بحرینی ادامه دادم.
این نقاش درباره عدم حمایت از هنرمند در شهرستان‌ها گفت: متاسفانه در شهرستان‌ها آنطور که شایسته و مورد انتظار است نه امکاناتی وجود دارد و نه توجه خاصی می‌شود. در حالی که شهرستان‌ها از نظر استعدادهای فرهنگی و هنری پتانسیل بسیار بالایی دارند. چهره‌های سرشناسی که از گوشه و کنار این سرزمین در حال افتخارآفرینی در سطوح جهانی و بین‌المللی زمینه‌های مختلف هنری هستند دلیلی بر تایید این ادعاست. به طور مثال ما در شهر خود حتی از داشتن یک گالری استاندارد برای اجرای آثار خود محرومیم و بسیاری از کارها حتی با کیفیت عالی سرانجامشان آن است که در کارگاه هنرمند بمانند و شاید سال‌ها خاک بخورد، حتی وقتی هم که پیگیری می‌کنیم و جلسات متعدد برگزار می‌کنیم با مهری مسئولان وعده‌های بی نتیجه آنها روبرو می‌شویم. ما حتی برای استفاده از اساتید بزرگ هم دچار مشکلیم، خود من علاقه ی بسیاری به استاد روح الامین و کارهای ایشان داشتم و منتظر فرصتی بودم که از راهنمایی‌های ایشان بهره‌مند بشوم، ولی طبق شرایط گفته شده، این اتفاق 4 سال به طول انجامید و در نهایت در تهران توانستم با تلاش‌های بسیار در یکی از ورکشاپ‌های وی شرکت کنم، در صورتی که با کمی توجه می‌شود بستر همچنین اتفاقاتی را فراهم کرد تا استعدادهای شهرستانی تلف نشوند.
وی در انتهای سخنانش با تشکر از والدین خود خاطرنشان کرد: در آخر از پدر و مادر و برادر عزیزم تشکر می‌کنم که همیشه حامی و تشویق کننده من در تمام زمینه‌های زندگی از جمله هنر بوده و هستند و امیدوارم روزی بتوانم زحماتشان را جبران کنم. بعد از آن سپاسگزار استاد علی بحرینی در بوشهر و استاد شجاعی طباطباعی و استاد نجابتی به خاطر راهنمایی‌هاشان هستم و در نهایت از محمد حبیبی به خاطر تلاش‌های مخلصانه و بزرگواری و کمک‌هایشان نسبت به اینجانب تشکر می‌کنم.
